218
kimi qurcalamazdı kəsin! Çünki, mənim yaşamımla Olqanın
yaşamı eynidi. Bəlli ki, hər yaşam öyküsü onu yaşayan üçün yox,
yaşamayanlar üçün maraqlıdır. Mən də Bəyim xanımın yaşamını
bilmədiyim üçün onun öyküsünü sevə-sevə dinləyirdim. Onun
öyküsündə İran deyilən yerdə yaşayan türklərin eyni alın yazısına
sahib olduqları aydınca görünürdü. Azərbaycanda yaşayan bir
türkün, Qaşqay elində yaşayan bir türklə yaşadığı eynilik, çeşidli
salonlarda səhnə alan bir teatr pyesinə bənzəyirdi, mənimlə
Bəyimin öyküsü!
İsveçə gəldiyim ilk ayların bulantısından sonra, yaşama olan
umudumu böyük ölçüdə əldən verməyə başladım. Həftənin yeddi
gününü sinir gərginliyi ilə keçirirdim. Təbrizdən çıxdığım günə
lənət edirdim. Keşkə qalıb millətimin düşmənləri əlində edam
olsaydım. Keşkə mən də atam, qardaşım, əmim və şəhid
arxadaşlarım kimi faşist panfarsizmin qarşısında dim-dik durub
millət və vətən adına ayaqda can versəydim! Qurulub Avropaya
gəldiyimin adını yaşam qoyacaqsamsa, ölüm olsun bu yaşama!...
Günü-gündən özümü birbaşa hiss edirdim. Kimsənin dostluğunu
qəbul etmirdim. Nə bahasına olursa-olsun dönməyi düşünürdüm!
İran-İraq savaşından yana dövlət orqanlarının başının qal
olmasını düşünürdüm. Belə durumda, vətənə dönəcəyimin az
219
riskili olduğunu düşünürdüm. Aylarca buna bənzər fikirlərlə
qorxumu yenməyə çalışırdım. Dönmə yollarını uzun-uzun
düşünürdüm! Yavaş-yavaş mənim qorxuya deyil, qorxunun mənə
qalib gəlməsini qəbul etməyə başladım. Anladım ki, bütün bunlar
sadəcə darıxmaqdan irəli gələn sərsəmlərdir! Mənim buraya
gəldiyimin təməlində qorxu yatmışdı. Büs-bütün qorxu! Mən
yaşamla ölüm arasında olan yılmazlığı çözəmədiyim üçün burda
idim. Hər kəs kimi, ölümdən qaçmaq üçün mücadilə edirdim.
XMP-dən sonra başverənlərin hamısı yaşmaqlı bahanalardan
başqası deyildir! İç mənimlə çöl mənimi birləşdirəmədiyim üçün
bu gün buralardaydım! Buna bir çox nədən yükləmək
gərəkməzidi. Mən, varsayım edamdan qorxuya düşdüm! Xalq
Müsəlman Mərkəzinin və Daşmağazalarının çöküşündən sonra
Tehran qəzetlərində yan-yana qanına bələşmiş soydaşlarımı,
səngərdaşlarımı gördüyümdə qorxunun dərin çalarlarını bütün
varımla duydum! Bu qorxunu Səlim, Əşrəf, Rubab, Barış deyil,
mən öz-özümə yaşatdım! O gənc arxadaşlar da mənim yaşadığım
qorxunu yaşadıqları üçün doğma torpağı düşmənə buraxıb
qaçdılar! Onlar da, öz qorxularına yenildilər!
Qısası, özümü ortaq dəyərlər içində anlamağa çlışırdım. “Arada
suç varsa, suçlu aranar!” məntiqilə özümü qorxudan siyirmək
220
istəyirdim! Özümdən küsməyin anlamsız olduğunu düşünməyə
başlamışdıq. Niyə ki, ömür boyu zillətə, sürgünə uğramış həsrətli
bir milli kimliyin özündən küsməsi son bir trajedi olur kəsin!
Bizim ulusun dönüb-dolaşma sevgisi sonsuzdur. Örnək alacaq
keçmişlərimizə baxınca çoxunun son məzarı ana torpaqlardan
uzaqlardadır. Yerində qalıb ağır daş olan örnək babamız barmaq
sayıdır. Şah İsmayıldən sonra bütün Səfəvi şahları, Qacar şahları,
Səttarxan, Şəriətmədari və bir çoxları öz milləti və torpağının
dışında dünyalarını dəyişdilər. Çünki, biz öz torpağımızdan
qaçmaqda yüngülayaq millətik! Mən, Səlim, Əşrəf və minlərcə
bizim kimilər öz babalarımız övladı deyilikmi? Bizdə, torpağı
təslim etmək bir gələnək olmuşdur! Yaşam dadlıdır. Bu dadı
ancaq bir kərə dadarsan! Biz, demək ki, yaşam boyu bu dadı heç
dadmadığımız üçün, buralara qədər gəldik! Əlbəttə, yaşam bir
seçimdir deyənlər də vardır! Bu deyimə görə, seçimin ən doğrusu
bütün insanların vazgeçməz haqqıdır. Bu seçim üçün bir ovuc
torpaq deyil, bütün dünya sənin vətənindir deyənlərin sayı da az
deyil! Gəncliyimdə Bakıdan Təbrizə gələn bir çox siyasətçinin
ağzından bir söz əskik olmurdu: “Sosializm Vətəni”! O zaman da,
indi də bu vətənin haralarda olduğunu anlamadım. Ancaq bir
gərçəyi gördüm ki, siyasi hava dəyişincə “Sosializm Vətəni”nə
dönən qardaşların ardından bayram edən fars faşizmi, on minlərcə
221
Güneyli əliyalını qurşununa və dar ağacına düzdü! Demək
vətənlilər üçün sosializm vətən, vətənsizlər üçün sosializm dar
ağacı və qurşun olurmuş! Yox, inadla dar ağacını qəbul etmərəm,
deyənlərə isə bir yol qalır: Cihanvətənli olmaq! Mən, öz
taleyimdən küsərsəm nə olar, küsməzsəm nə olar! Bundan sonra
qorxumu qınamaqla deyil, onu qəbul edərək, içimi fərah
tutmalıyam! Beş-on günlük qürbət yaşamını sürmək üçün bütün
ağ-bozundan uzaq qalmalıyam! Yetər artıq!
Bir neçə il dostluq edəndən sonra qızlarının önərisilə Xatun
Bəyimlə ortaq evə daşınıb, illərcə bir yatağa baş qoyduq! İkimiz
də əməkli olduğumuz üçün əlimizə gələni xərcləyirdik. Bununla
belə, pulun yarısından çoxu əlimizdə qalırdı. Yaşımız olduqca
irəliləmişdi. Bəyim xanımın tansiyonu çox yüksək olurdu. O,
zaman-zaman bölgənin ən önəmli xəstəxanası olan Salqreniskada
yatırdı. Bu yaşımda yenə yalnız qalacağımdan qorxurdum.
Sonunda qorxduğum başıma gəldi! Xatun Bəyimin ölüm xəbəri
xəstəxanadan gəldi! Azərbaycan Dərnəyində yas törəni keçirildi.
İsveç toplumu 2000-ci ilin gəlməsini böyük coşqu ilə qarşılamağa
hazırlanırdı. Bir neçə ay qalandan Yöteburq şəhərinin üzərində
işıq saçan göy qurşağı quraşdılılmışdı. Hər gecə pəncərənin
arxasında saatlarla göy qurşağı ilə birlikdə Yöteburqun səmasını
Dostları ilə paylaş: |