Türk halk edebiyatı prof, pertev naili boratav
Yüklə 4,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
Hikmet TANYU, Ankara ve çevresinde adak ve adak yerleri. An kara 1967. (ilahiyat Fakültesi yayını.) » » , Türklerde taşlarla ilgili inançlar. Ankara 1968. (İlâhiyat Fa kültesi yayını.) VI. Bilmece ilhan BAŞGÖZ ve Andreas TIETZE, Bilmece: A corpus of Turkish Riddles. Berkeley-Los Angeles-London I973. (California Üniver sitesi yayını.) VII. Atalarsözü, alkış, kargış Ömer Asım AKSOY. Gaziantep ağzında atasözleri. Ankara 1942. (TDK yayını.) > » , Gaziantep ağzı, II: meşhur sözler, atasözleri, dualar, bed dualar. Ankara 1945. (TDK yayını.) » » , Atasözleri ve deyimler. Ankara 1965. (TDK yayını.) > » , Bölge ağızlarında atasözleri ve aeyimler, I: Ankara 1969; II: Ankara 1971. » », Atasözleri ve deyimler sözlüğü, I: Atasözleri sözlüğü. Ankara 1971. (TDK yayını.) Ferit BİRTEK, Divan-ı Lûgat-it Türk'ten derlemeler: En eski Türk savları. Ankara. (TDK yayını.) P. N. BORATAV, 94 proverbes turcs du XV öme siöcle restös inĞdits. («Oriens», VII, 1954, s. 223-249). E. Kemal EYÜBOĞLU, On üçüncü yüzyıldan günümüze kadar şiirde ve halk dilinde atasözleri ve deyimler. 2 cilt. İstanbul 1973 1975. Veled İZBUDAK, Atalarsözü. İstanbul 1938. (TDK yayını.) Mustafa Nihat ÖZÖN, Türk atasözleri. İstanbul 1952. (inkılâp ve Aka Kitabevleri yayını.) VIII. Türkü, mâni, tekerleme, ninni, ağıt a) Yusuf Ziya DEMİRCİ, Anadolu'da eski çocuk oyunları. İstanbul 1934. » s , Anadolu köylerinin türküleri. İstanbul 1938. Niyazi ESET. Mukayeseli ve neşredilmemiş mâniler. Ankara 1944. (Ankara Halkevi yayını.) » » , Mâniler kılavuzu. Ankara 1947. (Ankara Halkevi yayını.) Mahmut Ragıp (GAZİMİHAL). Anadolu türküleri ve musiki istikbali miz. İstanbul 1928. » » , Şarkî Anadolu türkü ve oyunları. İstanbul 1929. Kemal Sadık GÖGCELİ, Ağıtlar. Adana 1943. (Adana halkevi yayını.) 249 Eflâtun Cem GÜNEY, Halk türküleri, 2 c ilt İstanbul 1956. («Yedi lepe» yayını.) KİLİSLİ Rıtat (dıLGE), Mâniler. İstanbul 1928. (Türkiyat Enstitüsü yayını.) Ignacz KUNOS, Ninniler. İstanbul 1925. Canit OZ ı ELLİ, Evlerinin önü. Halk türküleri. İstanbul 1972. (Hür riyet yayını.) Muzalıer SARISÖZEN, Yurttan sesler. Ankara 1952. Ahmet Adnan SAYGUN, Halk türküleri. (İstanbul Konservatuvarı ya-» yını.) » » , Rize, Artvin ve Kars havalisi türkü, saz ve oyunları. İstanbul 1937. Enver Behnan ŞAPOLYO. Halk ninnileri. İstanbul 1938. Bilâl Aziz YANIKOĞLU, Trabzon ve havalisinde toplanmış folklor malzemesi. İstanbul 1943. t») P. N. BORATAV, Türk halk türkülerinde şiirlik motifler. («Türk Dili», XXVI, 1972, s. 396—408.) » » , Türk ağıtlarının işlevleri, konuları ve biçimleri. («1973 Si nan Yıllığı», İstanbul 1973, 8. 23-32.) IX. Seyirlik halk oyunları Metin AND. Geleneksel Türk tiyatrosu. Ankara 1969. (Bilgi ya yınevi.) » » , Dionisos ve Türk köylüsü. İstanbul 1962. (Elif yayınevi.) Şükrü ELÇİN, Anadolu Türk orta oyunları. Ankara 1954. (Türk Kül türünü Araştırma Enstitüsü yayını.) Selim Nüzhet GERÇEK, lü rk temâşâsı: meddah, karagöz, orta oyu nu. İstanbul 1942. Süleyman KAZMAZ. Köy tiyatrosu. Ankara 1950. Cevdet KUDRET, Karagöz. 3 cilt . Ankara 1968, 1969, 1970. (Bilgi yayınevi.) » » , Orta oyunu. Ankara 1973. (Türkiye iş Bankası yayını.) Aziz NESİN, Üc karagöz oyunu. İstanbul 1969. (Düşün yayınevi.) Sabri Esat SİYAVUŞGİL, Karagöz. Sosyo-pslkolo|ik bir deneme. İs tanbul 1941. Otto SPIES, Türkisches Puppentheater. Emsdetten/VVestf. 1959. Ahmet Kutsi TECER, Köy temsilleri. Ankara 1940. 250 İÇİNDEKİLER GİRİŞ — HALKBİLİMİ Sayfa Soru 1: Halkbilimi nedir ve başka hangi deyimlerle adlandı rılmıştır? ....................................................................... 5 • Soru 2 : Halkbiliminin budun-bilim (etnoloji) ile ilişkileri nasıldır? 6 Soru 3 : Neden folklor yerine halkbilimi adı uygun görülmüştür? 10 Soru 4 : Halkbilimi ne değildir? Onun başka bilimlerle ilişkileri nasıldır? ........................................................................... 12 Soru 5 : Halkbiliminde uzmanlaşma ve başka bilimlerle işbirliği nasıl olmalıdır? ............................................................ 15 Soru 6 : Türk halkbiliminin geçmişi nedir? ............................... 16 • Soru 7 : Türk halkbiliminin bugünkü durumu nedir? ................. 19 BİRİNCİ BÖLÜM ÂŞIK EDEBİYATI Soru 8 : «Âşık» deyiminin özel anlamı nedir? Ve âşık nasıl bir sanatçıdır? ....................................................................... 21 • Soru 9 : Âşık edebiyatı İle zümre-tarikat edebiyatının ilişkileri nasıldır? ........................................................................... 22 • Soru 10: Âşıkların yaratmaları edebiyat tarihinin inceleme ala nına girmez mi? ............................................................ 24 Soru 11: Âşık şiirinin biçimleri nelerdir? ..29 Soru 12: Âşık edebiyatının türleri nelerdir? ..28 Soru 13: Toplumda derin iz bırakmış ünlü âşıklar kimlerdir? ... 31 • Soru 14: Günümüzde nâşık» geleneği canlı kalabiliyor mu? ...... ..35 251 Sayfa DESTAN VE HİKÂYE Soru 15 : Deston nedir? .................................................................... Soru 16: Yazılı d e s t a n la r ın ayırd edici n ite liK ie ri n e le r d ir ? ........ Soru 17: Genel olarak 1 ürk aslından kavimıerin destanları ile Anadolu’yu yurt edinmiş 1 ürklerin Anadolu-öncesi des tanlarını niçin ve nasıl ayırd ediyoruz? ..................... Soru 18: Oğuzların destanları ü z e r in e n e le r D iliy o ru z ? ................. Soru 19: Dede Korkut destanlarının Oğuzların tarihiyle ilişkisi na sıldır? Bu destanların oluşum ve kitabın yazılış tarihleri kestirilebilir mi? ................................................................ Soru 20: Oğuz destanından Anadolu Halk geleneğinde yaşayan neler vardır? .................................................................... Soru 21 : Destanın yozlaşmasından çıkan türler ve bunların halk bilimi bakımından önemli yönleri nelerdir? ................. Soru 22: Halk hikâyesi deyiminin karşıladığı türün nitelikleri ne lerdir? ........................................................................... Soru 23: Halk hikâyeleri nasıl çeşitlenir? ................................... Soru 24: Köroğlu kimdir? ve hangi etkenlerle destansı bir hi kâye kahramanı olmuştur? .......................................... Soru 25: Cağımızda sözlü gelenekte halk hlKâyeleri nerede ve nasıl yaşıyor? .................................................................... Soru 26: Halk hikâyelerinin kitaba geçmesi nasıl oluyor? .......... Soru 27: Günümüz âşıklarının şiirlerini yaymalarında halk hikâ yesi geleneğinin etkisi vor mıdır? ................................ Soru 28: Halk hikâyeleri nasıl oluşur? Belli yaratıcıları var mıdır? İKİNCİ BÖLÜM ÜCÜNCÜ BÖLÜM MEDDAHLIK - GERÇEKÇİ HİKÂYE TÜRÜ Soru 29: Anlatı türü olarak meddah hikâyesi nedir? ............. Soru 30: Meddah hikâyeciliğinin tarih! gelişimi nasıl olmuştur? Soru 31 : Geçmişin ünlü türk meddahlarından kimleri biliyouz? Bize kadar ulaşmış gerçekçi-meddoh hikâyeleri metinleri var mıdır? ....................................................................... Soru 32 :Meddah hikâyeciliği günümüzde yaşıyor mu? ............. 31 41 43 45 48 51 53 55 57 60 63 65 67 68 72 73 75 78 252 Sayfa DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MASAL. FIKRA Soru 33: Masal nedir? Öteki anlatı türlerinden masalı ayıran başlıca nitelikler nelerdir? .............................................. 80 Soru 34: Masal tekerlemesi nedir? Nasıl çeşitlenir? Masalda önemi ve yeri nedir? ..................................................... 81 Soru 35 : Masallar nasıl çeşitlenir? .............................................. 84 Soru 36: Hayvan masallarının nitelikleri ve çeşitleri nelerdir? ... 84 Soru 37: Olağanüstü masalların başlıca nitelikleri ve çeşitleri ne lerdir? ........................................................................... 86 Soru 38: Gerçekçi mosalların başlıca nitelikleri ve çeşitleri ne lerdir? ........................................................................... 88 Soru 39: Güldürücü fıkraların ve nükteli küçü!< hikâyelerin özel likleri nelerdir? ................................................................ 91 Soru 40: Fıkraların ve nükteli hikâyelerin çeşitlenmeleri nasıl olur? 93 Soru 41: Türk anlatı geleneğinde fıkra tipi olmuş ve ad yapmış ünlü kişiler kimlerdir? Bunların fıkralarındaki özellikler nelerdir? ........................................................................... 93 Soru 42: Nasreddin Hoca kimdir? ................................................. 94 Soru 43: Nasreddin Hoca fıkralarının masal incelemelerinde yeri ve önemi nedir? ............................................................ 97 Soru 44: Toplum zümrelerini konu edinen fıkralar ne anlatırlar? Ne amaç güderler? ......................................................... 99 Soru 45: Yalanlamalı masalların öteki masallardan farkları ne lerdir? ........................................................................... 101 Soru 46: Zincirlemeli masalların nitelikleri nelerdir? ................. 102 Soru 47: Türk masal derlemelerinin ve incelemelerinin halk anlatı türlerinin karşılaştırmalı araştırmalarında önemi nedir? 103 BEŞİNCİ BÖLÜM EFSANE Som 48: Efsane nasıl tanımlanır? öteki anlatı türlerinden hangi nitelikleriyle ayırd edilir? .............................................. 106 Soru 49: Efsanenin çeşitleri nelerdir? .......................................... 108 50: Yaradılış, oluşum ve dönüşüm efsanelerinin konuları ve nitelikleri nelerdir? ..................................................... 109 253 Sayfa Soru 51 : Tarihlik efsanelerin konuları ve nitelikleri nelerdir? ... 110 Soru 52 : Olağan-üstü varlıkları konu edinen efsaneler hangileridir? 113 Soru 53: Dinlik efsaneler deyince ne anlıyoruz? ........................ 114 Soru 54: Efsanelerin, halkbiliminin konusu olan nitelikleri içinde ve dışında özel önemleri var mıdır? ............................ 116 ALTINCI BÖLÜM BİLMECE Soru 55: Bilmece hangi nitelikleriyle halkedebiyatı türü değerini taşır? ........................................................................... 118 Soru 56: Bilmecenin biçim bakımından çeşitleri nelerdir? .......... 119 • Soru 57: İçerikleri bakımından bilmecenin çeşitlenmeleri nasıl olur? ........................................................................... 121 Soru 58: Bilmecenin bir eğlence arocı olmaktan başko anlamı var mıdır? ....................................................................... 122 Soru 59: Bilmecelerin yaratıcıları var mıdır? Oluşumu nasıldır? 125 YEDİNCİ BÖLÜM ATALARSÖZÜ, ALKIŞ, KARGIŞ Soru 60: Bu bölümdeki türlerin ortak nitelikleri var mıdır? 128 Soru 61: Atalarsözü nasıl tanımlanır? .......................................... 129 Soru 62: Atasözlerinin çeşitleri nelerdir? ....................................... 130 Soru 63: Atasözleri değerinde deyimlerle günlük konuşma di linde kullanılan deyimleri nasıl ay ıra etmeli? ............. 132 Soru 64: Destan geleneğinde ve yazılı edebiyatta atasözlerinden nasıl yararlanılmıştır? ..................................................... 133 Soru 65: Atasözleri değişmez gerçekleri mi söyler? ................. 135 Soru 66: Alkışların ve kargışların neşitleri nelerdir? ................. 136 Soru 67: Alkış ve kargışlarla akraba söz sanatları nelerdir? 136 254 HALK ŞİİRİ: TEKERLEME. TÜRKÜ. MÂNİ Soru 68: Tekerleme nasıl tanımlanır ve çeşitlenir? ..................... 145 Soru 69: Oyun tekerlemeleri nasıl tanımlanır? Çeşitleri nelerdir? 146 Soru 70: Törenlerle ilişkili tekerlemeler hangileridir? ................. 149 Soru 71 : Oyunlardan ve töıenlerden bağımsız, salt söz canbazlığı niteliğinde tekerlemeler var mıdır? ............................ 150. Soru 72: Tekerlemelerin biçimlerindeki özellikler nelerdir? .......... 151 Soru 73: Anadolu türk tekerlemelerinin benzerlerine türkçe konu şulan başka ülkelerde rastlanır mıY ............................ 154 Soru 74: Oyun tekerlemelerinin kökenleri nerededir? Belli yara tıcıları var mıdır? Nasıl oluşurlar? ............................... 158' Soru 75: Türküleri nasıl tanımlıyoruz? ve konuları ile söylenme yerlerine göre nasıl kümelivoruz? ............................... 162 Soru 76: Konularına göre kümelenen türkülerin çeşitlerinden her birinin özel nitelikleri nelerdir? ...................................... 164 Soru 77: Söylendikleri yerlere göre kümelenen türkülerin özellik leri nelerdir? ................................................................... 168 Soru 78: Halk şiirinin düzenli ve düzensiz biçimleri nelerdir? ... 170' Soru 79: Mâni nasıl tanımlanır? biçimleri bakımından nasıl çe şitlenir? .......................................................................... 185 Soru 80: Mâninin, söylenmesine vesile olan yerlere ve şartlara göre çeşitlenmeleri nasıldır? .......................................... 190 Soru 81 : Türkü ve mâninin biçim, anlatım ve konularının eskiliği üzerine neler biliyoruz? ................................................. 193. DOKUZUNCU BÖLÜM SEYİRLİK HALK OYUNLARI Soıu 82 : Seyirlik halk oyunları nasıl tanımlanır? Ortak nitelikleri nelerdir? Halkedebiyatı ile ne gibi ilişkileri vardır? ... 198- fo ru 83: Meddahlığın seyirlik sanat yönü nedir? ..................... 201 Söru 84: Kukla nedir, nasıl tanımlanır? Teknik bakımından çe şitleri nelerdir? ............................................................ 203 ^ 8 5 : Türk kuklasının geçmişi üzerine neler biliyoruz? ...... 205 Sayfa SEKİZİNCİ BÖLÜM 255 Sayfa Soru 86: Kuklanın konuları ve öteki seyirlik halk oyunları ile iliş kileri nelerdir? ................................................................ 208 Soru 87: Karagöz nedir? Tekniğindeki özellikler nelerdir? 209 Soru 88: Karagözün geCmişi üzerine neler biliyoruz? ................. 211 Soru 89: Karagöz Türkiye dışındaki ülkelerde yayılmış mıdır? ... 216 Soru 90: Karagözü modernleştirme denemeleri olmuş mudur? ... 217 Soru 91 : Karagöz oyunlarında işlenen konular ve insan tipleri ne lerdir? ........................................................................... 219 Soru 92: Bir karagöz piyesi nasıl kurulmuştur? ........................ 223 Soru 93: Orta-oyunu nasıl tanımlanır? Tekniği nedir? ................. 225 Soru 94: Orta-oyununun konularında ve tiplerindeki özellikler ne lerdir? ( ........................................................................... 228 Soru 95: Orta-oyununun geçmişi, oluşumu ve gelişimi üzerine neler biliyoruz? .....;.......................................................... 230 Soru 96: Karagöz ve orta-oyununun halk anlatı geleneğiyle or tak yönleri nelerdir? ................... ..................................... 232 Soru 97: Tulûat tiyatrosu nedir? .................................................. 235 Soru 98: Seyirlik köylü oyunlarını nasıl tanımlarız? ..................... 238 Soru 99: Köylü oyunlarının konuları ile çeşitli halk edebiyatı türlerinin ilişkileri var mıdır? .......................................... -240 Soru 100: Seyirlik köylü oyunlarının çeşitleri nelerdir? Törenlerle ilişkileri var mıdır? ......................................................... 241 BİBLİYOGRAFYA ........................................................................... 245 256 G erçek Yayınevi, «100 SORUDA» dizisi içinde, T ü rk halk edebiyatını bütünüy le kapsayan b ir eseri, b u konunun en yetkili uzm anı olduğu dünyaca ka bul edilen Pertev Naili B o ra tav ’m kalem inden sunm anın m utluluğu içinde dir. 1948 yılında Dil T arih Coğrafya Fakültesindeki T ü rk H alkbilim i (Folk loru) k ürsüsü k adrosunun lağvı üzerine 1952’de F ra n sa ’ya giden ve halen C entre N ationale de la R echerche Scientifique’te a ra ş tırm a uzm anı, Ecole P ratique des H autes E tu d es’de T ürk H alk E debiyatı p ro fesö rü olarak çalı şan Pertev Naili B oratav, b u eserinde, halk edebiyatım ızı, «âşık edebiyatı», «destan ve hikâye», «m eddahlık - gerçekçi hikâye türü», «m asal, fıkra», «ef sane», «bilmece», «atalarsözü, alkış, kargış», «halk şiiri: tekerlem e, türkü, mâni», «seyirlik halk oyunları» başlıklı b ölüm ler halinde incelem ektedir. Bu kitap, T ürk halk edebiyatının b ü tü n yönleri hak k ın d a bilgi edinm ek iste yenler için en güvenilir k aynaktır. 10 lir a Yüklə 4,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|