TüRKİye boşanma nedenleri araştirmasi tbna 2014

TBNA2014
182
senelerce peşinden koşmayın, anlaşın diye karşılıklı 
olarak bir araya getiriyorlar. Bir nevi arabulucu 
olarak davranıyorlar.” (Hâkim)
“Anlaşmalı boşanmanın daha kolay yöntem olduğunu 
ve daha acı çektirmeden, işlemi uzatmadan, 
 
daha arkadaşça çözüm olduğunu söylüyorum.” 
(Avukat) 
10.3.3.  Barışmaya Yönlendirme 
Görüşülen kanun uygulayıcıların üçte ikisi çiftleri 
barışmaya yönlendirdiğini beyan etmiştir. Kanun 
uygulayıcıları içinde en çok avukatlar, eşleri 
barışmaları konusunda yönlendirdiğini ifade etmiştir 
(Tablo 54). Bu durumda avukatların henüz boşanma 
davası açılmadan kişilerin ilk temas noktası olmasının 
etkisi olabilir. 
“Bir taraf benim gönlümü çok kırdı diyor ben 
boşanmak istiyorum, diyor; adam da ben boşanmak 
istemiyorum, hata yaptım ama eşimi seviyorum 
kendimi affettireceğim, diyor. O zaman da 
diyorum ki hadi eşini al bir yemeğe götür; bir süre  
vereyim size falan... Mesela normalde 
 
tanıkları dinlemişim, karar vereceğim ama 
 
bir ümit ışığı görürsem konuşun anlaşın diyorum.” 
(Hâkim) 
 
Sayı
Evet
Hayır
Toplam
Tüm kanun uygulayıcılar
93
71
29
100
Hâkim
26
69,2
30,8
100
Avukat
40
80
20
100
Mahkeme uzmanı
27
59,3
40,7
100
Tablo 54. Kanun Uygulayıcı ve Uzmanların Bireyleri Barışmaya Eğilimleri (%)
Mahkeme uzmanları kişileri barışmaya sevk etmede 
en az etkin grup olarak gözükse de danışmanlık 
hizmetleriyle çiftlere yardım edilmesi gerektiğini 
düşünmektedir.
“Şimdi arabuluculuk hizmeti bence olumlu 
sonuçlanır. Çünkü anlaşmazlıkların ortadan 
kaldırılması mümkün. Basit şeylerden insanlar 
birbirlerini kırabiliyor. Basit şeyleri önemliymiş 
gibi algılayıp… Çevreleri de bunları teşvik 
ediyor.. Bu şehirdeki aile sistemi biraz aşırı yakın 
olduğu için bu tarz sorunlar yaşanıyor. Küçük 
bir psikolojik, danışmanlık yardımıyla sorunlar 
ortadan kaldırılabilir.” (Pedagog) 
Mahkeme uzmanları kişileri barıştırmak anlamında 
aracılık yapamamasının en belirgin sebebi, vakaların 
çoğu zaman bu uzmanlara dosyalar hazırlanıp 
boşanma davası açıldıktan sonra iletilmesidir. 
Bu aşamada çoğu zaman kişiler, eşlerine karşı 
geri dönülmez noktaya gelmiş ve anlaşmayı 
düşünmemektedir. 
10.3.4.  Arabuluculuk Sisteminin 
Değerlendirilmesi
Genel olarak kanun uygulayıcılar arasında 
arabuluculuk mekanizmasının bilinmediği 
ve dolayısıyla kullanılmadığı gözlenmiştir. 
Arabuluculukla kişileri barışa yönlendirme 
karıştırılmaktadır. Birçok kanun uygulayıcı 
arabuluculuk kavramını “boşanma yüzünden ortaya 
çıkan ihtilafların tarafsız bir aracı kişinin katılımıyla 
çözülmesini, boşama sürecinde taraflar arasındaki 
ilişkilerin barışçıl şekilde yönetilmesini” değil, iki 
kişinin arasını yapmak olarak algılamaktadır.
Profesyonel anlamıyla arabuluculuk sistemini 
bilenler, bu sistemi genelde olumlu bulmaktadır. 
Sistemin aile mahkemesi dışında mahkemelerde 
başarıyla kullanıldığı, aile mahkemesinde 
kullanıldığında da anlaşmalı boşanmaları artırarak 
hem yargı sürecini kısaltacağı hem de kişilerin 
boşanma sürecinde daha az yıpranacağına 
inanılmaktadır. Genel olarak arabuluculuk 

---

Kanun Uygulayıcı ve Uzmanların Boşanma ve Boşanmanın Hukuki Sürece Dair Değerlendirmeleri
183
sistemini şiddet içermeyen boşanma davalarında 
kullanılabileceği düşünülmektedir. Ancak henüz 
pratikte uygulanamadığı için uzmanlardan bu 
konuda gözleme dayalı bir yorum alınamamıştır.
 
“Bu arabulucuyla, tarafları incitmeden iki 
tarafında çıkarlarını gözeterek; yabancı ülkelerde 
olduğu gibi çocukları düşünerek çözülür. Tanık 
bulurken sıkıntı yaşıyorlar bütün özel hayatlarını 
açmak zorunda kalıyorlar. Anlaşma olmadığı 
zaman büromuza gelene biz kötü bir şey tavsiye 
ediyoruz aslında. Son kavganı kayda al diyoruz.” 
(Avukat) 
“Arabuluculuk hizmeti başladı ama aile 
mahkememizde arabuluculuğa giren dosyaya 
rastlamadım.” (Pedagog) 
“Evet bir arabuluculuk mekanizması vardı. 
Başvurmadım. Başvuran arkadaşlar var ama 
onların da ne kadar işlediğini bilemeyeceğim. 
Benim bildiğim en son, herhalde hiç başvuru yoktu. 
Herhalde aralarında konuşuyorlardı.” (Avukat) 
Bazı kanun uygulayıcılar bu sistemin özellikle 
düşük eğitim seviyesindeki çiftlerde çok iyi 
çalışmayacağını düşünmektedir. Çekişmeli 
boşanmalarda uzlaşmaya gitmenin daha sonra 
mahkeme nezdinde kusuru kabul etmek ve eli 
zayıf duruma düşmek gibi algılanacağı yönünde 
endişeler vardır. 
“Bazen bu kültürel seviyeye de bağlı olabiliyor 
çünkü onlar ne kadar anlatmak isteseniz de 
uzlaşmanın kötü olduğunu düşünüyor. Tekrar 
aynı sorun yaşanırsa daha önce uzlaştığım için 
bu durumu kabullenmiş gibi olacağım şeklinde 
düşünceleri oluyor.” (Avukat)
 
“Arabuluculuk kurumu kuruldu aslında, ben de 
arabuluculardanım. Aile mahkemelerinde işe yarar 
mı? Tartışmalı açıkçası. Zaten şiddet olursa bu 
kurum mümkün değil kullanılmıyor ama belki 
gündeme sokulabilir. Mahkemelerin yükünü 
azaltır hiç değilse. Onun dışında çözüm olduğunu 
sanmıyorum.” (Avukat)
10.4. Mahkeme Uzmanlarına Yönelik 
Değerlendirmeler
10.4.1.  Mahkeme Uzmanlarının Görevleri ve 
Sürece Katkıları 
Bu bölümde mahkeme uzmanlarının kanunla 
belirtilen ve yürütülen görevleri, görev tanımlarıyla 
ilgili algılanan eksiklikler, sorunlar ve farklı 
uzmanlıklardaki mahkeme uzmanları arasındaki 
ayrışma değerlendirilmektedir. 
Tüm mahkeme uzmanları boşanma sürecine 
önemli katkılar sunmaktadır. Uzmanların 
aile mahkemelerine dahil edilmeleri; velayet, 
tazminat veya nafaka konusunda fikir ayrılığı 
olan davalarda daha doğru tespitler yapılabilmesi, 
çocukların boşanma sürecinde yaşadıkları 
olumsuz deneyimlerin minimize edilmesi, 
taraflara mahkeme salonu dışında görüşlerini 
ifade edebilecek ortam sağlanması, taraflar 
arasında çekişmesiz boşanma için zemin 
hazırlanması, hâkimlerin boşanmaya giden süreci 
daha detaylı şekilde anlayarak karar verebilmesi 
açısından önemlidir. Özellikle sosyal hizmet 
 
uzmanları sürece katkıları arasında 
boşanma yolundaki kişilere danışmanlık 
vermek ve mümkünse aileleri bir arada 
tutmayı da saymaktadır. Ancak bu işlev 
 
halihazırda yerine getirilememektedir.
10.4.2.  Mahkemeye Detaylı Bilgi Sunmak
Uzmanların en sıklıkla sağladıkları fayda mahkeme 
salonunda elde edilemeyecek kadar derin ve 
kapsamlı bilgiyi hâkime raporlarında sunmaktır. 
Bazı uzmanlar bu işlevi tek görevleri olarak 
görmektedir. Hâkimler de raporlardan edinilen 
bilgiyi değerli bulmaktadır. 
“Hâkim sorunun kökenine ulaşamaz. Neden 
ulaşamaz? Birincisi, vakti çok kısıtlı. İkincisi, 
orası mahkeme salonu, çok kalabalık. Biz burada 
yalnız görüştüğümüz için taraflar kendilerini çok 
daha rahat ifade edebiliyorlar.” (Sosyal Hizmet 
Uzmanı) 

---