79
11 BOB
Yopishqoq qatlam. Gidravlik silliq va g‘adir budur o‘zan devori.
Turbulent harakatlanayotgan oqimning harakatdagi kesim bo‘ylab taqsimlanishi
.
Yopishqoq qatlam.
Buni kuzatish uchun 11.1-rasmda
ifodalangan AV harakatdagi
kesimda o‘rtacha tezlik taqsimlanishi epyurasini ko‘rib chiqamiz. Tajriba natijasiga
asoslanib, bu epyurani quyidagicha tavsiflash mumkin:
1)
VA
chiziq bo‘ylab devor yaqinida
u
tezlik o‘sadi, ya’ni
du
dn
gradiyent katta tezlikka ega
bo‘ladi.
2)
Devordan
uzoqroq masofada
u
kattalik nisbatan sekin o‘zgaradi, ya’ni
du
dn
kattalik
kichik qiymatga ega bo‘ladi.
Suyuqlikni ranglash yordamida kuzatish mumkinki,
suyuqlik oqim markazidan
uning yon tomonlariga va aksincha yon tomondan markaziy qismga o‘tib, aralashib turadi.
Shu sababli, ya’ni turbulent aralashish hisobiga oqimning turbulent tartibdagi harakatida
laminar tartibdagi harakatga nisbatan tezlik taqsimlanishi markaziy qismda tekis bo‘ladi.
Agar napor ostidagi laminar tartibli harakatlanayotgan oqimning o‘rtacha
tezligini
(
)
quvur o‘qi bo‘yicha tezligiga
(u
max
)
nisbati
5
,
0
м аx
u
ga teng bo‘lsa,
tajribalarda
turbulent tartibdagi harakatda
90
,
0
70
,
0
маx
u
ekanligi isbotlangan.
11.15 chizma. Turbulent harakatda (o‘rtacha) tezliklar epyurasi;
- yopishqoq qatlam qalinligi
Bu munosabatni o‘zan devori g‘adir-budurligiga bog‘liqligini ta’kidlab, bundan
tashqari
Re
Reynolds sonining o‘sishi bilan ortishini kuzatish mumkin.
L.Prandtl tadqiqotlari natijalari turbulent harakatlanayogan
oqimning zarrachalari
tezligi devor yaqinida nolga tengligini ko‘rsatdi. Shu natijaga asosan,
xulosa qilish
mumkinki, o‘zan devori yaqinida
yupqa qalinlikdagi qatlamda
tezlik nihoyatda kichik
bo‘lib, unda laminar tartibdagi harakatga yaqin harakat mavjud bo‘ladi. Bu qatlam
yopishqoq yoki laminar qatlam deyiladi.
Bu qatlam chuqurlikning mingdan
bir qismini tashkil qilib, uni mashtabsiz
ko‘rinishi 11.1-rasmda keltirilgan.
80
Oqimning turbulent yadrosi deb ataluvchi yopishqoq qatlam oralig‘ida o‘tish
bo‘laksi mavjud bo‘lib, unda tezlik tebranishi keskin kamayadi.
Dostları ilə paylaş: