Тузувчилар

Devor yaqinidagi chegaraviy qatlam
. Uzun AV qo‘zg‘almas plastinkani ko‘rib 
chiqamiz. Bu plastinka ustidan real suyuqlikdan iborat gorizontal oqim o‘tmoqda. (11.5-
rasm). Uning 
00
vertikal kesimida 
u=const 
bo‘lib, butun kesim bo‘ylab o‘zgarmasdir.
Oqim bu plastinkadan o‘tishda 

0
harakatiga to‘sqinlik qiluvchi ishqalanish 
kuchlanishi oladi, bu plastinka yuzasida tezlik nolga teng bo‘ladi. 
11.5-rasm. Devor yaqinidagi chegaraviy qatlam qalinligi 
z
0

(AV 
qo‘zg‘almas plastinka yaqinida paydo bo‘ladi) 
III-III 
kesim bilan tanishib, xulosa qilish mumkinki, 
AV 
plastinkaning 
sekinlashtiruvchi ta’siri natijasida
u
tezlik ko‘rinishi 
abcd 
shaklida bo‘ladi. 
z
03
 
bo‘lak 

---

83 
oralig‘ida 
u 
tezlik epyurasi sezilarli ko‘rinishda o‘zgaradi (rasmdagi 
am
3
 
harakatdagi 
kesim qismi). Bu uchastkadan tashqari qismida 
u
tezlik o‘zgarishi nisbatan kamroq 
bo‘ladi, shu sababli, 
du
dn
ва


0
0

Xuddi shunday vaziyat boshqa kesimlarda ham kuzatilishi mumkin. 
...
3
2
1
o
o
o
z
z
z


Yuqoridagiga asoslanib, quyidagi xususiyatlar bilan xarakterlanuvchi devor 
yaqinidagi AV suyuqlik qatlami chizig‘ini belgilab olish mumkin: 
1. z
0
-suyuqlik qatlami balandligi oqim bo‘ylab o‘sadi, qatlam ta’siri doirasida 
du
dn
va 

kattaliklar qiymatlari noldan farq qiladi. 
Bu qatlam chizig‘idan tashqarida 
du
dn
va 

kattaliklar sezilarli o‘zgarmaganligi 
sababli, suyuqlikni ideal holatda potensial harakatlanadi deb hisoblash mumkin. 
11.6-rasm. Kanal boshida devor yaqinidagi chegaraviy qatlamning o‘zgarishi 
Shartli ravishda yuqoridagi uch holatga mos keluvchi qatlamni 
“devor yaqinidagi 
chegaraviy qatlam”
deb qabul qilamiz.
11.6-rasmda suyuqlikning suv havzasidan kanalga oqib tushishi tasvirlangan.