Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi №2(14)
Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi
Yüklə 275,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 141
Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 141 Yekaterinadırsa, sabah bu yerə can atan Puqaçov olur, o birisi gün dəli Pavel gəlir, onun ardınca isə Nikolay, III Aleksandr və başqaları ortaya çıxırlar. Bu gün Napoleon, sabah isə Burbon və ya Orleanski, Bulanje və ya fırıldaqçıların hansısa birliyi hakimiyyəti ələ keçirir: bugün hakimiyyətdə olan Qladstonun yerini sabah Solsberi, Çemberlen, Rode tutur. Və belə hakimiyyətlərə yalnız adamların əmlakı və həyatı üzərində bütünlüklə hökm eləmək səlahiyyəti verilmir, bununla yanaşı, bütün bu adamların mənəvi inkişafı, tərbiyə olunması, dini baxışlarla bağlı işlərini yönətmək də onların səlahiyyətində olur. Adamlar özlərinə belə qorxunc bir hakimiyyət maşını düzəldir, bu hakimiyyətin təsadüfi adamların əlinə keçirməsinə yol verir(bununla da mənəvi baxımdan ən dəyərsiz adamların hakimyyətə gəlməsi üçün çox böyük şansları yaranır), onlara köləcəsinə boyun əyirlər və sonradan da, nədən belə axmaq duruma düşdüklərinə təəcüblənirlər. Anarxistlərdən, onların partlatdıqları bombalardan qorxurlar, ancaq onları istənilən anda qorxunc fəlakətlərə gətirib çıxara biləcək belə bir quruluş yaratmaqdan qorxub çəkinmirlər. Adamlar özlərini yağılarından qorumaq üçün belə bir yararlı üsul tapmışlar: onlar da, döyüş qabağı özlərini hamılıqla bir iplə bağlayan çərkəzlər kimi, belə bir quruluşun onları hamılıqla biri- birilərinə bağlamasına üstünlük verirlər. Ancaq indi ortalıqda heç bir savaş qorxusu olmasa da, adamlar bu bağlılığı saxlamaqda davam eləyirlər. Beləliklə də, özlərini hamılıqla və çox ciddi-cəhdlə biri-birilərinə bağladıqları üçün də, bir nəfər adamların bağlandıqları bu ipin ucundan tutub onları haraya istəsə çəkib apara bilir; sonra onların bağlandığı bu ipi atır, bu ip yerdə düşüb qalır və sonradan, hansısa bir yaramazın və axmağın yenidən bu ipin ucunu ələ keçirib xalqın başına istədiyi oyunu aça bilməsinə imkan yaradır. Belə bir iş tutur, sonra nədən pis duruma düşüdüklərinə heyrətlənirlər. Doğrudan da, hərbi gücə yiyələnən hakimiyyət yaratmaq və ona tabeçilik göstərməklə xalq öz başına belə bir gülünc oyun açmırnı? VII İnsanları, hələ də dözdükləri, onları günü-gündən daha böyük fəlakətlərə sürükləyən və günü-gündən daha da artan silahlanma və müharibə bəlasına salmağa doğru aparan bu yaramaz qurumlardan qurtara bilmək üçün konqreslərə, konfranslara, fəlsəfi traktatlara, beynəlxalq məhkəmələrə gərək yoxdur, bunun üçün onları bu ağrı-acılara tuş eləyən və hakimiyyət adlanan bu zorakılıq qurğusu dağıdılmalıdır. Hakimiyyyəti dağıtmağın isə yalnız bir yolu vardır: insanlar gərək hakimiyyət adalanan bu zorakılıq silahını qoruyub saxlamağın ən başlıca vasitəsinə çevrilən patriotizmin qaba, ziyanlı, utanmaz və ağılsız, ən başlıcası isə əxlaqsız bir duyğu olduğunu anlaya bilsinlər. Bu duyğunu qaba eləyən, onun əxlaqın ən aşağı plləsində dayanan adamlara xas olmasına görədir və bu adamlar başqa xalqlardan özlərinə qarşı eyni zorakılığı gözləyərək özləri onlara qarşı zor işlətməkdən çəkinmirlər; bu duyğunu ziyanlı eləyən, onun insanların işinə yarayacaq və onlara sevinc gətirəcək xalqlararası sülh ilişkilərini pozması, ən başlıcası, bu yamanlığı gerçəkləşdirmək üçün ən pis hakimiyyət formaları yaradıb onun ən yaramaz adamların əlinə keçməsinə imkan yaratmasıdır; bu duyğunu utanmazlığa gətirib çıxaran isə, onun insanları nəinki kölələşdirməsi, habelə, onları döyüşkən xoruzlara, buğalara, qladiotorlara çevirməsidir və bu adamlar öz güclərini öz məqsədləri üçün işlətməkdənsə, onu hakimiyyətin anlamsız məqsədlərinə qurban verirlər; bu duyğunu əxlaqsız eləyən isə, insanların: xristianlığın bizi öyrətdiyi kimi, 142 № 2 (14) Yay 2015 özünü tanrının oğlu saymaqdansa, heç olmasa özünün sağlam düşüncələrinə arxalanıb yaşayan azad bir insan olmaqdansa, onların, patriotizmin təsiri ilə, özlərini yalnız öz vətənlərinin övladı saymaları, hakimiyyətin köləsi olmaları, öz sağlam düşüncə və vicdanlarının əksinə olan işləri görməyə yönəlmələridir. İnsanlar bu gerçəyi anlaya bilən kimi, doğrudan da, heç bir savaşa gərək olmadan, onları qorxunc şəklə salan bir formada biri-birinə bağlayan bu, hakimiyyət adlanan qurğu da özü-özünə dağılıb gedəcəkdir və bununla yanaşı olaraq, onun öz xalqına gətirdiyi təhlükəli və yararsız yamanlıqlar da ortadan qalxacaqdır. İnsanlar artıq bunu anlamağa başlayıblar. Baxın, görün, Şimali Amerika Ştatlarının bir vətəndaşı nə yazır: “Bizlərin– əkinçilərin, mexaniklərin, tacirlərin, fabrikantların, müəllimlərin–sizdən yalnız bir istəyimiz var: şəxsi işlərimizlə məşğul olmaq haqqımızı özümüzə verin. Bizim özümüzə görə evimiz, sevimli dostlarımız var, öz ailəmizə sədaqətliyik və qonşularımızın şəxsi işlərinə qarışmırıq, bizim bacardığımız işlər var və biz işləmək istəyirik. Bizi rahat buraxın! Ancaq siyasət düşkünləri yaxamızdan əl çəkmək istəmirlər. Onlar üstümüzə vergilər qoyur, əmlakımızı mənimsəyir, bizi siyahıya alır, gənc törəmələrimizi özlərinin maraqları üçün apardıqları müharibələrə çağırırlar. Sayı bəlli olmayan uzun bir sıra yaradan çoxlu adamlar dövlətin hesabına yaşayırlar və öz dolanışıqlarını qura bilmək üçün bizdən vergi toplayırlar; bu vergini vaxtında və yetərincə toplaya bilmək üçün də, daimi ordu saxlayırlar, onların bu ordunu ölkəni qorumaq üçün yaratdıqlarını deməsi isə ağ yalandan başqa bir şey deyildir. Fransız hakimiyyəti öz xalqını almanların basqını ilə qorxudur; ruslar ingilislərin basqınından qorxurlar; ingilislər hamının onlara basqın eləyə biləcəyindən qorxurlar; İndi isə Amerika hökuməti bizə deyir: gərək donanmamızı və qoşunlarımızın sayını artıraq, yoxsa Avropa istənilən anda gücünü toplayıb üstümüzə basqın eləyə bilər. Bu, iyrənc bir yalandır. Fransanın, Almaniyanın, İngiltərənin və Amerikanın sadə xalqları müharibəyə qarşıdır. Bizim tək istəyimiz, başqalarının dincliyimizi pozmamasıdır. Arvadı, valideyinləri, uşaqları, evi olan insanlar heç vaxt bunları başlı-başına buraxıb, kimliyindən asılı olmayaraq, heç kimlə savaşmağa getmək istəməzlər. Biz, barışsevər insanlarıq, qanlı savaşlardan qorxuruq və onları görməyə belə gözümüz yoxdur. Biz, başqalarının bizə qarşı eləməsini istəmədiyimiz şeyləri özümüz də onlara qarşı eləmək istəmirik. Müharibə silah gəzdirən adamların, daimi olaraq, ortalıqda olmasınının nəticəsində baş verir. Daimi olaraq, böyük ordu saxlayan istənilən ölkə gec-tezi savaşmağa başlayacaqdır. Yumruq döyüşündə hamıdan güclü olduğu ilə öyünən birisinin qarşısına gec-tez özünü ondan güclü sayan başqası çıxacaqdır və onlar savaşacaqlar. Almaniya ilə Fransa biri-birinə qarşı öz güclərini göstərə bilmək üçün fürsət axtarırlar. Onlar artıq bir neçə dəfə savaşıblar və görünür, hələ yenə də savaşacaqlar. Bu savaşı onların sadə xalqları istəməzdi, ancaq yuxarı təbəqədən olan adamlar bu xalqların arasında qarşılıqlı nifrət yaradıb bunu qızışdırır və bu xalqlara özünü qorumaq üçün mütləq savaşmalı olduğu düşüncəsini aşılayır. İsa Məsihin göstərdiyi yolu tutub yaşamaq istəyən insanların üstünə ağır vergi yükü qoyurlar, alçaldırlar, aldadırlar və müharibələrə sürükləyirlər. İsa Məsih dinclik və barış içində yaşamağı, biri-birinə qarşı yumşaq davranmağı öyrədirdi, incikliyi unutmağa çağırırdı, başqasını öldürməyin yaramazlıq olduğunu deyirdi. Müqəddəs kitablar bizi and içməkdən çəkindirir, ancaq yaşadığımız toplumun “yüksək sinifləri” bizi, özlərinin Yüklə 275,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|