Uğura İnan Dizayn cdr

“Məcburi  dövlət  sosial  sığortası  üzrə  hesabatların  və 
məlumatların təqdim olunması”  xidməti seçilməlidir.  Ekranın 
sağ tərəfində “Kömək”   düyməsini basmaqla qeydiyyatla bağlı 
zəruri  məlumatları  əldə  edin,  daha  sonra  “Yeni  istifadəçinin 
qeydiyyatı”  düyməsini  basmaqla  ərizə  formasını  elektron 
formada  doldurulmalıdır.  Qeydiyyatdan  keçirdikdən  sonra 
istifadəçi kodunu, parolu və şifrəni almaq üçün uçotda aparılan 
DSMF-nin yerli orqanına müraciət edilməlidir. İstifadəçi kodu, 
parol  və  şifrə  alındıqdan  sonra  DSMF-nin  rəsmi  saytına 
(www.sspf.gov.az) daxil olub “Elektron xidmətlər” bəndini və 
“interaktiv  xidmətlər”  bölməsində  isə  “Məcburi  dövlət  sosial 
sığortası üzrə hesabatların və məlumatların təqdim olunması”  
xidmətindən istifadə edərək hesabatlar müvafiq qaydada tərtib 
edilə və elektron qaydada göndərilə bilər.
V. Dövlət orqanları tərəfindən yoxlamalar.
Əvvəlcə  onu  qeyd  edək  ki,  sahibkarların  istehsal 
qabiliyyətini,  istehsal  olunan  malların,  görülən  işlərin, 
göstərilən  xidmətlərin  keyfiyyətini  artırmaq,  bazar 
iqtisadiyyatının inkişafına dəstək olmaq məqsədilə 2015-ci ilin 
10  oktyabr  tarixində  Milli  Məclis  tərəfindən  “Sahibkarlıq 
sahəsində  yoxlamaların  dayandırılması  haqqında”  Qanun 
qəbul  olundu.  Həmin  qanuna  görə  sözügedən  sahədə 
yoxlamalar  2  il  müddətinə  dayandırılır.  Yalnız  vergi 
yoxlamaları,  insanların  həyat  və  sağlamlığına,  dövlətin 
təhlükəsizliyinə  və  iqtisadi  maraqlarına  mühüm  təhlükə 
yaradan  hallar  üzrə  yoxlamalar  aparıla  bilər.  Həmin  qanun 
korrupsiya cinayətlərinin araşdırılması ilə əlaqədar Azərbaycan 
Respublikasının  Baş  Prokurorluğu  tərəfindən  aparılan 
yoxlamalara da şamil edilmir. Sahibkarda plan üzrə (növbəti) 
yoxlamaların  aparılması  dövriliyi  onun  aid  olduğu  risk 
qrupundan  asılıdır.  Risk    sahibkarın  fəaliyyəti  nəticəsində 
184
insanların  həyat  və  ya  sağlamlığına,  ətraf  mühitə  və  dövlətin 
əmlak  maraqlarına  zərərin  vurulması  ehtimalıdır.  Sahibkarlıq 
sahəsində  aparılan  yoxlamaların  tənzimlənməsi  və 
sahibkarların  maraqlarının  müdafiəsi  haqqında  Azərbaycan 
Respublikasının  qanununa  görə  risk  qrupları  yüksək,  orta  və 
aşağı  olmaqla  qruplaşdırılır.  Sahibkarların  risk  qrupları  üzrə 
bölgüsü  risk  qruplarının  müəyyənləşdirilməsi  meyarları 
əsasında  yoxlayıcı  orqan  tərəfindən  onun  nəzarət  sahəsinə 
uyğun  aparılır.  Buna  görə  də,  sahibkar  müvafiq  yoxlamaları 
aparan orqanın qərarı ilə tanış olmaqla hansı risk qrupuna aid 
olduğunu  öyrənə  bilər.  Risk  qruplarının  müəyyənləşdirilməsi 
meyarları  sahibkarların  fəaliyyətinin  kəmiyyət  və  (və  ya) 
keyfiyyət göstəriciləri (xüsusiyyətləri) əsasında müəyyən edilir 
və bu zaman aşağıdakı amillər nəzərə alınır:
-  sahibkarın fəaliyyətinin miqyası;
-  sahibkarın müvafiq sahədə fəaliyyət göstərdiyi müddət;
-  sahibkar  tərəfindən  istehsal  edilən  məhsulun  (görülən 
işin,  göstərilən  xidmətin)  xüsusiyyətləri  və  (və  ya)  onun 
fəaliyyət sahəsi;
-  müxtəlif  statistik  məlumatlar  (sahibkarın  fəaliyyət 
sahəsində  mənfi  fəsadların  baş  verməsi,  sahibkarın  fəaliyyət 
göstərdiyi sahədə məcburi tələblərin pozulması vəziyyəti və s.);
-  sahibkarda əvvəllər aparılmış yoxlamaların nəticələri;
-  sahibkarın icbari hesabatlılığında uyğunsuzluqların və 
ziddiyyətlərin olması.
Yoxlayıcı orqan tərəfindən plan üzrə (növbəti) yoxlamanın 
başlanmasına ən azı beş iş günü qalmış sahibkara yoxlamanın 
aparılması haqqında qərarın surəti, həmçinin yoxlama zamanı 
sahibkarın  və  yoxlayıcı  orqanın  hüquq  və  vəzifələrinin  izahı 
göndərilir.  Plandankənar  (növbədənkənar )  yoxlamanın 
aparılması haqqında qərar sahibkara yoxlamanın başlandığı an 
təqdim  edilir.  Yoxlama  yalnız  onun  aparılması  haqqında 
185

---

qərarda  göstərilən  yoxlayıcı  (yoxlayıcılar)  tərəfindən  aparılır. 
Yoxlama  başlamazdan  əvvəl  yoxlayıcı  xidməti  vəsiqəsini, 
yoxlamanın  aparılması  haqqında  qərarın  surətini  və 
yoxlamanın  yoxlamaların  vahid  məlumat  reyestrində 
qeydiyyata  alınması  barədə  çıxarışı  sahibkara  və  ya  onun 
səlahiyyətli  nümayəndəsinə  təqdim  edir,  yoxlamanın  hüquqi 
əsasları, predmeti, müddəti, yoxlama zamanı tərəflərin hüquq 
və  vəzifələri  haqqında  məlumat  verir.  Odur  ki,  yoxlama 
aparılması haqqında qərarda yoxlama aparma səlahiyyəti olan 
şəxslə vəsiqə təqdim edən şəxsin eyni olduğuna diqqət yetirin. 
Həmçinin  yoxlayıcı  orqan  yoxlamadan  əvvəl  yoxlamanı 
Ədliyyə nazirliyində yoxlamaların vahid reyestrinə salmalıdır.¹⁵ 
Əks halda həmin yoxlamanın hüquqi nəticəsi əsassız olur. Sizə 
düşən  isə,  yoxlayıcı  orqandan  həmin  reyestrdən  çıxarışı  tələb 
etməkdir.  Əgər  çıxarış  yoxdursa,  yoxlama  aparıla  bilməz. 
Göstərilən  sənədlər  təqdim  edilmədikdə  və  ya  yoxlamanın 
aparılması  haqqında  qərarda  və  yoxlamaların  vahid  məlumat 
reyestrindən çıxarışda göstərilən yoxlama müddətlərinə riayət 
edilmədikdə, yoxlayıcını yoxlamaya buraxmaqdan imtina edə 
bilərsiniz. 
Yüksək  risk  qrupuna  aid  edilən  sahibkara  münasibətdə 
ildə  bir  dəfədən  çox  olmayaraq,  orta  risk  qrupuna  aid  edilən 
sahibkara münasibətdə iki ildə bir dəfədən çox olmayaraq, aşağı 
risk  qrupuna  aid  edilən  sahibkara  münasibətdə    üç  ildə  bir 
dəfədən  çox  olmayaraq  yoxlamalar  həyata  keçirilir.  Yeyinti 
məhsullarının  təhlükəsizliyinə  nəzarət  sahəsində  plan  üzrə 
(növbəti) yoxlamalar aşağıdakı dövriliklə aparılır: yüksək risk 
qrupuna  aid  edilən  sahibkarlara  münasibətdə  altı  ayda  bir 
dəfədən  çox  olmayaraq,  orta  risk  qrupuna  aid  edilən 
sahibkarlara münasibətdə ildə bir dəfədən çox olmayaraq, aşağı 
risk  qrupuna  aid  edilən  sahibkarlara  münasibətdə  iki  ildə  bir 
186
 
 
h p://www.yoxlama.gov.az
15
 Əsaslara 
 -də maddə 16-ya baxa bilərsiniz. 
h p://www.e-qanun.az/framework/26449
16
dəfədən  çox  olmayaraq.  Plan  üzrə  (növbəti)  yoxlamanın 
müddəti  iri  sahibkarlarda  on  iş  günündən,  orta  və  kiçik 
sahibkarlarda beş iş günündən artıq olmamalıdır. Plandankənar 
(növbədənkənar) yoxlamanın müddəti iri sahibkarlarda beş iş 
günündən,  orta  və  kiçik  sahibkarlarda  üç  iş  günündən  artıq 
olmamalıdır.  Plandankənar  yoxlamaların  aparılması  üçün 
qanunla əsaslar müəyyən edilmişdir.¹⁶
Vergi  orqanları  vergilərin  tam  və  vaxtında  yığılmasını 
təmin etmək məqsədi ilə vergi nəzarətini həyata keçirirlər.  Vergi 
orqanları tərəfindən keçirilən yoxlamalar kameral və ya səyyar 
ola  bilər.  Kameral  vergi  yoxlaması  vergi  orqanı  tərəfindən 
yerlərə vergilərin hesablanmasını və ödənilməsini özündə əks 
etdirən  və  vergi  ödəyicisinin  fəaliyyəti  haqqında  vergi 
orqanında  olan  sənədlər  və  mənbəyi  məlum  olan  məlumatlar 
əsasında  keçirilir.  Kameral  vergi  yoxlaması  vergi  ödəyicisi 
tərəfindən verginin hesablanması və ödənilməsi üçün əsas olan 
sənədlərin  vergi  orqanına  təqdim  edildiyi  gündən  30  gün 
müddətində  keçirilir.  Səyyar  vergi  yoxlaması  vergi  orqanının 
qərarına əsasən həyata keçirilir. Səyyar vergi yoxlaması növbəti 
və  növbədənkənar  ola  bilər.  Növbəti  səyyar  vergi  yoxlaması 
keçirildikdə,  vergi  orqanı  tərəfindən  vergi  ödəyicisinə  vergi 
yoxlamasının  başlanmasından  azı  15  gün  əvvəl  yazılı  bildiriş 
göndərilir.  Vergi  ödəyicisinə  göndərilən  bildirişdə  vergi 
yoxlamasının əsası və tarixi, habelə vergi ödəyicisinin və vergi 
orqanlarının hüquq və vəzifələri göstərilməlidir. Növbəti səyyar 
vergi yoxlaması ildə bir dəfədən çox olmayaraq keçirilir. Səyyar 
vergi yoxlaması 30 gündən artıq davam edə bilməz. Müstəsna 
hallarda, yuxarı vergi orqanının qərarına müvafiq olaraq səyyar 
vergi yoxlamasının keçirilməsi müddəti 90 günə qədər artırıla 
bilər.  Növbədənkənar  vergi  yoxlaması  vergi  orqanları 
tərəfindən aşağıda göstərilən hallarda keçirilə bilər:
187

---