Ulduz Dekabr 20151115 Layout 1
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 67 ULDUZ
Azərbaycan elitası, başda Anar olmaqla böyük ziyalılarımız Nazim Hikmətin Türkiyəyə dönüşündə, qəbul olunmasında mühüm rol oynadı.
Nazim Hikmət, nəinki Türkiyə ədə biy ‐ yatında, bütövlükdə dünya şeirində sərbəst şeirin yeni formalarını yaratdı, şeirləri ilə dünya azadlıq hərəkatına, sülh və demok ‐ ratiyaya böyük təkan verdi. Nazim Hikmət novator şair idi. Әsərləri müxtəlif dünya dillərinə tərcümə olundu, pyesləri bir çox ölkələrin dram teatrlarında tamaşaya qoyuldu. Dialektik materialist şair kimi tanınan Nazim, şeirləri ilə təpədən‐dırnağa müstəmləkə siyasətinə qarşı yönəlmişdi. O, türk insanını yeniliyə, mübarizəyə səsləyir, nəinki doğulduğu məmləkətin, bütün dünyanın şüurunda bir rezonans yaradırdı. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının formalaş ‐ mağında müstəsna rolu olan Nazim Hikmət Azərbaycan xalqının yaxın dostu idi. Bir çox yazıçı və şairlərimizlə dostluq və yaradıcılıq əlaqələri saxlamışdı. İlk şeirlər kitabı olan “Günəşi içənlərin türküsü” də Bakıda işıq üzü görmüşdü. Azərbaycanda Nazimsevərlər onun şərəfinə öz övladlarına Nazim adını verirdilər. Onu sevən qadınlar, şeirlərinin həyəcanını yaşayıb , mübarizəyə qoşulmuş gənclər, demək olar ki, xoşbəxt ola bilmədilər. Şair özü də əslində, təbliğ etdiyi Kommunist rejiminin caynağına düşmüşdü, hər yeni kitabının nəşrindən sonra öz ölkəsində həbsə məruz qalırdı. Onun poeziyasında ən gözəl və yaddaqalan ştrixlər bu əsərlərin içində bir gizli eşqin olması idi. Mən onun poeziyasındakı sevgini sevdim. Başda anası Cəlilə xanım olmaqla, “Vətən xaini” nin sevdiyi qadınların hamısının taleyində bir Nazim qüruru, bir Nazim yanğısı, bir Nazim mücadiləsi olub. Sevdiyi qadınlara həsr etdiyi şeirlərin hər birində sevginin son dərəcə böyük səmimiyyətinə rast gəlirik. Bu şeirləri gözəl yazdıran həbsxana həyatı,həsrət idimi, yoxsa özü idi şeirləri belə gözəl yazmaq üçün bu həyatı seçən ? “Pirayə üçün yazılan saat 21‐22 şeirləri” silsiləsində həsrət sonsuzdur. Həbsə alındığı gündən hər gecə bu saatlarda yazırmış şeirlərini:
Şeirlərini yazarkən əlini şeirin ritminə uyğun masaya vurur və ya kağızın kə nar ‐ larında o ritmə düşənə kimi cizgilər çizirdi. O, həm də rəssam idi axı. Bəzən kağızın bir üzündə şeiri yazar, o biri üzündə o şeirə uyğun rəsm çəkərdi. Həmişə daha öncə yazmadığı şəkildə yazmağa çalışardı. Dili dəyişər, bəzən şeirin əvvəlini hecalarla yazıb, ortasında çox sadə danışıq dilinə keçdiyi anlar da olardı. Həm çox aydın, həm çox məntiqli... Bəzən ya sadə, ya tam qəliz...” Şərabı su ilə qarışdırmağa nə gərək var ki, ya su iç, ya şərab “ düşündüyü anlar ...Xaotik təfəkkürlü, dəmir məntiqli bu adam düşüncə “günahları” nın qurbanı idi. Mən onun düşüncə şeirlərində özümü dəfələrlə itirib, tapmışam. Hər dəfə özümü tapanda sanki həyatın yeni bir pilləsini qalxmış oluram. “Ceviz ağacı “ şeiri haqqında saatlarla dü ‐ şün müşəm. Yarpaqların əllərimdir, düz yüz min əlim var, Yüz min əllə toxunuram sənə, İstanbula. Yarpaqların gözlərimdir, baxıram heyrətlə Yüz min gözlə seyr edirəm səni, İstanbulu. Yüz min qəlb kimi çarpar, çarpar yarpaqlarım. Mən bir ceviz ağacıyam Gülhanə parkında, Nə sən bunun fərqindəsən, nə polis fərqində. Onun şeirlərini Türkiyə türkcəsində oxumağı sevirəm. Haqqında 2007‐ci ildə
66
Dekabr 2015
çəkilmiş möhtəşəm “Mavi gözlü Dev” filminə baxdım və 2‐3 gün təsirindən yayına bilmədim. O filmdə böyük şairin həbsxana həyatı ,o ağır rejimdə milli mücadiləyə əzmi, qadınına olan həsrəti tamaşaçıya çox həssas biçimdə çatdırılır. Filmdə də daha çox qadınına yazdığı sadə və səmimi şeirlər ürək yandırır. O indi neyləyir hal‐hazırda, indi görəsən? Evdədir, küçədədir, İşləyir, uzanıb, ayaq üstədir? Qolunu qaldırıb, bəlkə də, ‐ hey gülüm, O ağappaq biləyini necə də göstərər bu hərəkətin!… ‐ O indi neyləyir, hal‐hazırda, indi görəsən? Bəlkə dizinin üstündə bir pişik balası var, Sığallayır, Bəlkə də harasa gedir, indicə addım atacaq… “Həbsxanadan məktublar” silsiləsində ilk baxışdan bəsit təsir bağışlayan dərin poeziya təsvirləri yer alır. Bu təsvirlər həbsxana həyatında bütün kişilərin xəyalına gələ biləcək şeylər olsa da, onu oxuyan adamın xəyalı ola biləcəkləri aşır. Onun həsrətinin gözü ilə baxırsan artıq hadisələrə. Yoluxursan həsrətinə, bürünürsən nisgilinə...
Şairin bütün şeirlərində yaşamaq eşqi, yaşamaq fəlsəfəsi dərin bir düşüncə olaraq zəngin ədəbiyyat materialıdır. Nazim yek ‐ nəsək həyatı ədəbiyyata çevirə bilirdi. “Hər şeyi görmək azdır, yaşamaq lazımdır” deyirdi şair. Və yaşamaq çox ciddi işdir, sevmək kimi...
Geniş meydanda saat zəng çaldı. Bir azdan kameraların qapıları bağlanacaq bu dəfə məhbəs uzun çəkdi: 8 il yaşamaq: ümidli bir işdir, sevgilim, yaşamaq: səni sevmək kimi ciddi bir işdir… Sonralar belə deyirdi Nazim Hikmət: “Ürəkli bir qadının başı, ürəksiz bir kişinin çiyninə ağır gəlir!” Həyatı bu qədər gözəl bilən adamın qənaəti ilə yaşamı uyğun gələ bilmirdi. Onunla bərabər düz 8 il həbs həyatının ağrılarını yaşamış həyat yoldaşı Pirayə Altınoğlu şairin saf məhəbbətinə qarşılıq olaraq bütün çətinliklərə dözmüşdü. Həbsxana həyatının sonu bu inanılmaz, böyük eşqin də sonu oldu. Həbsdən azad olmasına az qalmış dayısı qızı Münəvvər xanım ziyarətinə gəlir və Nazim ona vurulur. Azadlığa çıxıb Münəvvərlə evlənir. Mehmet adlı bir oğlu da olur. Münəvvərə və oğlu Mehmətə yazdığı şeirlərdə də son dərəcə səmimi bir eşqin şahidi oluruq. Amma hərbi çağırışdan yayınmaq üçün Münəvvərdən də xəbərsiz Rusiyaya gedir. Və bu zaman türk vətəndaşlığından çıxarılır. Münəvvər isə hələ də onu ürəyindən çıxarmamışdı. Bu qədər cəsarət saçan şeirlər müəllifi canının parasını qoyub kilometrlərlə uzaq bir diyara getmişdi. Zaman və həyat bu qəhrəman insanı aciz bir adama çevirmişdi. Oğluna yazdığı “Mehmətə son məktubumdur” şeirindən onu nə qədər sevdiyi və nə qədər çarəsiz olduğu məlum olur.
Bir yandan cəlladlar girdi araya, Bir yandan oyun etdi mənə bu məndəki ürək, Nəsib olmayacaq Məhmətim, yavrum, səni bir daha görmək. Aylıq ədəbiyyat dərgisi 67
Dekabr 2015
Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|