Ulduz Dekabr 20151115 Layout 1
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 91 ULDUZ
- ENAREY (KAHİN)
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 92 ULDUZ
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 94 ULDUZ
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 96 ULDUZ
gələcəyindən xəbərdar etmişdi. Exnaton övladı doğulana qədər əsəb və gərginlik içində idi. Nəhayət, doğum vaxtı yetişincə, bu işdə yardım etmək üçün çağırılan kənizlər uşaq dünyaya gəldikdən sonra edam edildilər. Dünyaya gəlmiş qız övladı Exnaton üçün göz dağı idi. Sirri məndən başqa bir kimsə bilmirdi, Dadon. Exnaton öz bacısı ilə evlənir. Uzun müddətdir bir‐birinə qan qohumluğu ilə bağlanan şəcərə artıq məhv olmaq üzrə idi. Exnatonun həyat yoldaşı ard‐arda iki dəfə ana olmağa hazırlaşır və hər iki körpə doğulmadan ana bətnindəcə ölür. Üzgün Exnaton arvadının üçüncü hamiləliyində onunla daha diqqətli davranmağı əmr etmişdi. Gördüyü yuxu onu məyus etsə də, uşaq doğulmamışdan onun gələcək həyatını özü yazır. Dünyaya gələn qız övladı oğlan adını qazanır, oğlan libası geyinir. Misir fironu Exnaton, bir müddət sonra yeniyetmə olacaq qızının dikəlib göz deşəcək yerlərini gizlətməyin yolunu fikirləşirdi. Onun sinəsinə dağ basmağı mənə həvalə etmişdi. Firon bunarı ondan sonra taxta gəlməyə layiq olan övladı və öz şəcərəsi naminə etmişdi. Mən qoca kahin isə baş verən hadisələrin sadəcə iştirakçısı idim. Ruhu ilə qadın olan Tutenxamon incəliyini gizləyə bilmirdi. Ona elə gəlirdi ki, erkək belə də olmalıdır. O sığaldan, bəzəkdən tamamilə uzaqlaşdırılmışdı. Yalnız kişilərə məxsus bəzəklərlə bəzədilirdi. Öz həmcinslərinə olan hissinin doğru olmadığını anlayırdı. Özü ilə də bacara bilmirdi. Yaxın dostu Amentona olan hisslərindən mənə də bəhs edirdi. Mənim qarşımda ağlayırdı. Әsl həqiqət hər dəfə dilimin ucuna gələrək geri qayıdırdı. Mən Tutenxamona, “sən zərif xanımsan və bir kişini sevməyin qəribə deyil” ‐ demək istəyirdim. Çox istəyirdim. Onun göz yaşlarına, hıçqırtısına dözə bilmirdim. Bu sirr qəbir evinə qədər getməli idi. Artıq Misir əvvəlki Misir deyildi. Xalqın arasında gedən canlanma, hökmdarı taxtdan salma eşqi güclənirdi. Exnatonun nəsli ondan öncəkilərə və ondan sonrakılar məsxərə obyekti olmamalıydı. Mən də çox qocayam, bundan o tərəfə yaşamaq istəmirəm. Bəlli bir zamanda, bəlli bir yerdə gənc Tutenxamonun ölümünə fərman verdim. Yeməyinin içinə zəhər qatdım. Bir neçə saat öncə, hansı yeməyi daha çox yemək istərdin, sualını vermişdim hökmdarıma. O, uzun‐ uzadı gözlərimin içinə baxdı. Elə bil hər şeyi hiss edirdi. “Fərq etməz”, ‐ dedi. Mənə inanırdı. Ona görə də yeməyini yoxlatmadı. Mən isə ən sevimli təamını onun üçün hazırlatmışdım. Həmişəki kimi geniş süfrə açılmışdı. Masanın ətrafında heç kim yox idi. Təkcə Tutenxamon həvəssiz oturmuşdu. Mən də qarşısında. Üçüncü qaşıqda artıq onun rəngi gömgöy idi. Onun hıçqırtısı indiyənə kimi qulaqlarımda səslənir... “Düz etdin. Çox sağ ol. Nə yaxşı ki, gedirəm. Ona deməyin...” Hər şeyin əvvəli olduğu kimi sonu da var. Bu onun taleyi, bu onun qisməti idi. O, bu yükü daşımalı idi. O, bu yüklə ölməli idi. Məni incidən onun ölümü deyil, bəlkə də, mən düz etdim. Ölüm onun üçün ən asan yol idi. Әzab çəkirdi. Məni incidən onun məhəbbəti idi. Hətta sevdiyi dostunun yanına getməmək üçün ayağını belə sındırmışdı. Saraydan Amentonun səsi gəlincə əsanı əlinə alıb onun yanına qaçırdı. Üz‐üzə dayanıb saatlarla Aylıq ədəbiyyat dərgisi 91
Dekabr 2015
susardılar. Böyük saray bu eşqin qarşısında lal idi. ‐ Çox maraqlıdır. Tutenxamon qadın olduğundan bu hissi yaşayırdı, bəs Amenton? O necə? Məgər düşünmürdü ki, bir erkəyə vurulub ‐ Dadon soruşur. ‐ Məncə o, hər şeyi çox gözəl bilirdi. Tutenxamon təpədən‐dırnağa xanım idi. Zərif idi, gözəl idi. Çox gözəl idi. Yetmiş günün tamamında Tutenxamonun şərəfinə bəzədilmiş sərdabədə iş tamam ‐ lanmışdı. Bütün naxışlar qızılla işlənmişdi. Әzəmətli gənc, on doqquz yaşlı Fironun nəşi qızıl tabuta yerləşdirildi. Boynuna bənövşə və çobanyastığı çiçək lərindən hörülmüş çələng asıldı. Qayığa yerləşdirilmiş tabut “Ölülər diyarı”na yan aldı. Xəfif aprel küləyi Nil çayını qadın zərifliyi ilə dalğalandırıb qayığın sahilə çatmasını ləngidirdi. Ağ yelkənlər uzaqdan hamilə qadına bənzəyirdi. Deyilənə görə, Amenton döyüşlərin birində həlak olmuşdu. Bəlkə də, ölmək istəmişdi sadəcə... Kahin öz missiyasını yerinə yetirdikdən sonra öz ölümünə fərman vermiş və Exna ‐ tonun ayaqlarının altında basdırılmışdı. Qoca Dadon isə hakimiyyətə yeni gəlmiş sülalə üçün nəğmələr qoşaraq könülləri əyləndirərdi. Qədim, sirli Misir gənc Tutenxamonu unutmadı. Və bu sirr, özündə iz saxlamayan səhra qumunun üzərindən əsən xəfif külək ilə hamarlandı.
Aydını çoxdan tanıyırdım. Lap çoxdan. Doğrudur, onun dediklərinin bir faizinə də inanmırdım. Danışdığı uydurmaları isə dinləməyi çox sevirdim. Hər yeni rəvayətə başlayanda düymə boyda gözlərini yumar, sonra söhbətə başlanğıc verərdi. Әllərini də bir‐birinə elə bərk sıxardı ki, elə bil mühüm bir şeydən söz açacaq. Uydurmalarına özü də inanardı hərdən. Yalan tez unudulduğu üçün qəsddən bir neçə gündən sonra ona eyni hadisədən hissələr danışardıq. “Aydın, o hadisənin axırı necə olmuşdu?” deyərdik. Nağılları su kimi yuyulub beynindən getdiyindən öncə gözlərini qırpar, sonra söhbətin ucundan‐ qulağından çırpışdıraraq birinin üstünə beş də qoyub yeni rəvayət uydurardı özündən. Biz də ona inanardıq. İndi isə Aydın yadıma yuxu kimi gəlir. Nə yaxşı ki, həyatımda tanıdığım belə bir adam olub. İyirmi ildən sonra Qatura getmək iməkləməyə başlayan uşağın dünyanı lap yenicə tanıması kimiydi. Kənddə yalnız qocalar qalmışdı. Bütün cavanlar bir qarın çörək üçün buraları tərk etmişdilər. Cansıxıcı idi kənd. Әvvəlki təravəti də qalmamışdı. Palçıqdan yapılmış komalar bir az da ot basmış görkəmi ilə adamın ürəyini sızladırdı. Uzaqda, lap uzaqda damın üzərində oturan bir nəfəri gördüm. Qamış uzunluğunda ayaqlarını qucaqlamışdı. Aydın olmasın bu? Oturuşu eynilə ona bənzəyir. Biz tərəflərdə meyvə ağaclarının gövdəsinə balta çalarlar. Üstündən bərəkətinin əskik olmaması üçün. Ahıllar, bax, “təbiətin də gözünü gərək belə qorxudasan”, deyərdilər. Aydıngildən yuxarı sıra ilə düzülmüş çinar ağacları var idi. El arasında çinarlıq deyərdilər buralara. Nədənsə o ağacların da gövdəsinə balta çalınmışdı. Aylıq ədəbiyyat dərgisi 92
Dekabr 2015
Üçüncü çinardan o tərəfə nələrin olma ‐ sın dan bixəbər idik. Ora getmək olmaz. Güz var deyərdilər. Dilimizdə də əzbər idi. Filənkəs güzlükdə itdi. Üçüncü çinardan keçdiyindən başına belə gəldi. Nə isə, bizim oralara getməyimiz yasaq idi. İçimdə nə qədər qorxu olsa belə, üçüncü çinardan o tərəfə keçməyin arzusunda idim. Ayağımdan pıtraqları qopara‐qopara uzaqdan gördüyüm o adama sarı gedirdim. Balaca palçıq evin dövrəsində iki nar, üç armud, səkkiz alma ağacı var idi. Həyətin dörd bir yanında it bağlanmışdı. İtin ikisinin qarşısında sümük, ikisinin qarşısında isə ət var idi. Dörd itin heç biri hürmürdü, qarşılarındakı yeməyi də yemirdilər. Alma ağacının birində ağ kəlağayı asılmışdı. Külək kəlağayının bir ucunu evin damına sancmışdı. Evin qapısı arasında üzərlik var idi. Kələğayının ucu ona sancılmışdı. Külək isə əsərək üzərliyi çaqqıldadırdı. Damın üstün ‐ də kinin isə insan olmadığını gördüm. Yəqin, üç gün bundan öncə əsən külək ağacın kötüyünü buraya atmışdı. Biz tərəflərdə güclü küləklər əsir. Necə olub ki, kötük parçasını insana bənzətmişəm? Bilmədim. Yadımdadır, Aydın bir rəvayət danışmışdı bizə. O zaman onu məsxərəyə qoymuşduq. Deyirdi, vaxt gələcək bir gecənin içində hamı qocalacaq. Uşaqlar isə alma ağacına çevriləcək. Biz də onu əsəbiləşdirib, “yox, biz alma yox, armud ağacına çevriləcəyik”, deyərdik. O isə: gülün, gülün, bir vaxt gələr, siz də görər siniz ‐ deyə təkrarlayardı. İki gündən son ra rəvayəti ona xatırlatmaq istəyəndə danışmaq istə mə ‐ mişdi. Danışmıram, danışmıram ‐ söy lə mişdi. Qazanın altında alov yanmazdı. Yer kürəsi başına hava gəlmiş adam kimi dövr edərdi kainatda. Nənə isə halvanı hey qarışdırardı. Deyilənə görə, Aydının ulu babası da uşaq olarkən Ulu dağdan qaynayan halvanın püs ‐ kürərək ətrafa sıçramasını görmüşdü. Deyir, nənəm o dəqiqə əlinə qazan alıb soyuq bulağa qaçmışdı. Sonra bulaq suyunu evə gətirib yeddi yerə çömçə ilə su tökmüşdü. Babam isə hər su tökülən yerə arpa bas dır mış dı. Yeddinci arpadan sonra Ulu dağ sa kit ləşmişdi. Sonra hər evdən bir qoç gətirib Ulu dağın ətəyində qurban kəsmişdilər. Nənəm isə alnıma qurban qanından nöqtə qoymuşdu. Soruşanda ki, ay Aydın, dağ qurbanı ney ‐ nir? Aydın cavab verərdi ki, kəsilən qurban
93
Dekabr 2015
insanın malından asanlıqla keçməsinə işarədir. Axı mülk, mal şirin şeydi. Heç kim balaca qəpiyindən də keçməz. O ki qaldı qoç olsun. Tanrı səxavəti sevdiyindən insanların bu canfəşanlıqlarına biganə qala bilmir. Hər qurban ayinindən sonra onlarla bir az da yumşaq davranarmış. Ulu dağın arxasında dilək ağacı var idi. Ağacın, bəlkə də, milyon yaşı olardı idi. Aydının babasının, babasının babasının da yadına bu ağac gəlirdi. Heç kim onun dəqiq yaşını bilmirdi. İçi boş, üstü yaşıllıq, altı kölgənəcək. “Belə ağaclar əbədiyyət simvoludurlar”, ‐ Aydın deyirdi. Hər əşyanın sonu var. Әşyaların da, ağacların da taleyi var.
Bu dilək ağacına da dilək edib kəlağayı asardılar. Hər böyüyən gənc nəsil bu ayinə məsxərə ilə yanaşar və inanmazdılar. Yaşlılar isə, həqiqət olduqda söylənilər, deyirdilər. Yalandan həqiqət doğmaz. Әgər təsadüfən doğubsa, o zaman mütləq cəzası çəkiləcək. Yüz il sonra gələcək, min il sonra gələcək, amma həqiqəti yerində oturtmaq üçün kimsə mütləq gələcək. (Kitabda belə yazılıb: Onların əməlləri zəngin dənizin zülmətinə bənzər. Onu bir dalğa, o dalğanın üstündən bir dalğa, onun da üstündən bir bulud (dalğa) – zülmət üstündən zülmət örtər. O, əlini çıxartdıqda, hardasa onu görməz. Allah bir kəsə nur bəxş etməsə, onun nuru olmaz). Həqiqəti susdurmaq üçün bürüyərlər. Sonuncu bir dalğa üzərindən bir dalğa deyilişi, qaraya bürünən qadınları, çadranı yadıma salırdı. Qadın həqiqətdir. Və hər kişi öz həqiqətini gizlətmək istəyir. O zaman həqiqətə yalnız özü şahid olur. O həqiqət onun olur. Və günlərin bir günü həqiqət boğulur və səssiz‐səmirsiz itir. Vaxt gəlir, yenə də həqiqətləri aydınlatmağa başlayırlar. Həqiqət aydınlaşdıqca, qadın göründükcə bəşəriyyət hərəkətə gəlir. Sonra həqiqəti yenə zülmətə bürümək üçün onu kirlədirlər. Sonra kişilər həqiqətləri xilas etməyə başlayır və başqasının görməməsi üçün onu yenə də bürüyür, bürüyür və bu silsilə sonsuzluğa qədər davam edir.
Onu bir dalğa, o dalğanın üstündən bir dalğa, onun da üstündən bir bulud (dalğa) ‐ zülmət üstündən zülmət örtər. O, əlini çıxartdıqda, hardasa onu görməz... Həmin günü çox yol getdim. Ağ atın tərkində çinarlığa yollanmaq maraqlı idi. Uzun müddətdir at çapmamışdım. Ayaqlarımın arasından qalxan ağrı bədənimi keyidirdi. Doğru deyirlər insan nəyə adət etsə, ona asan gələr. Çinarlığa çatmaq Feyzulla babamın nağılları kimi ‐ saqqız kimi uzanırdı. Niyə saqqız kimi uzanmasını bilmirdim, demə, dünya sonsuzdur. Məkanlar isə yer dəyişən. Babam mənə deyəndə ki vaxtilə Xəzər dənizinin suları indiki Böyük Qafqazın üzərini örtürdü, inanmırdım. Sən demə, Xəzərin yerində Pətək ölkəsi mövcud imiş. Adının Pətək olması isə təsadüfi deyildi. Yerin tərkində oyuq açan insanlar orada yaşayırdılar. Kənardan baxanda pətək kimi deşik‐deşik görünərdi düzənlik. Dəliklər arasına ağ təbaşirdən yol çəkilərdi və bütün dəliklər sap üzərinə düzülmüş muncuğu xatırladardı insana. Babama, “bəs dəniz ölkənin üzərinə axmırdı?”, sualını verirdim. O, hər dəfə fikrə gedib, “səddə idi”‐ deyərdi. “Sədd isə həqiqət məhv olanda dağılır”. Demək, kainatda olan bütün canlılar, əşyalar, dağlar, dənizlər, çaylar gözəgörünməz sədlə Aylıq ədəbiyyat dərgisi 94
Dekabr 2015
haşiyələnib. O vaxt ona həqiqətin niyə yox olduğu sualını verməmişdim. İndiki ağlım olsaydı, sualı sualın üstündən yağdırardım babama. Amma vaxtından əvvəl hər şeyi bilməyin də mənası yoxdur. Hər kəs öz həqiqətinə nə zamansa çatır. İndi mən də çinarlığa nə üçün getdiyimin fərqinə varırdım; bu yolun niyə bu qədər uzun gəlməsini dərk edirdim. Skiflərdə falçılıq və öncəgörmə geniş ya ‐ yıl mışdı. Enarey adlanan kişiyəbənzər qadınlar söyüd çubuqları ilə fala baxardılar keçmiş zamanlarda. Onlar kişi görkəmli olsa ‐ lar da, qadın libasları geyinər və falabaxma mə rasimlərində xüsusi ayinlər yerinə yeti ‐ rər dilər. Hətta səsləri belə qadın səsinə bən ‐ zə yən cəngavər qadınlar Skiflər üzərinə gə ‐ ləcək bəlaları öncədən sezər və zamanında çara xəbər verərdilər. Onların həqiqətdə kişi və ya qadın olması bilinmirdi. Deyilənə görə, tanrılar yalnız və yalnız qadınların qulaqlarına pıçıldamağı sevərdi. Qadınlar isə söz saxlaya bilmədiklərindən o dövrün adamları tanrıları aldatmaq üçün kişilərə qadın paltarı gey di ‐ rərək fala baxmaq ayinini gerçək ləş di rir dilər. Kainatda başlanğıcın adı qadındır. Adəm özü də Həvvanı içində gəzdirirdi. Adəm yarı Həvva, yarı Adəm idi. Allah öz ruhundan ona üfürmüşdü. İndi Xəzər sularının altında qalan Pətək ölkəsinin varlığını düşündükcə tüklərim biz‐ biz olur. Həqiqəti gizlətmək üçün Yaradan bütün dünya üzərinə müxtəlif örtüklər çəkmişdi. Həqiqət həmişə nəyinsə altında ‐ gizlindədir. İnanıram ki, nə zamansa Pətək ölkəsinin sakinləri yeni dünyanın adamlarına kim olduqlarını söyləyə biləcəklər. Çinarlığa çatmağa dörd ağaclıq yol qalmışdı. Ulu dağın üzərində at ayağının zərbələrini gəzdirmək mənə əzab verirdi. Düşünəndə ki, daşlar da canlıdır və yer üzərində addımlayan insanların zərbələrindən qeyzlənə bilər, Yerin nifrətindən qorxurdum... Hər şey eyni silsilə ilə davam edir: keçidlərlə, dolanbaclarla, üstüörtülü, tanınmaz, sirli, unudulmuş, tapmacavari, gizlin şəkildə... Sözlər kimi. Ağızdan‐ağıza ötürülmüş şəkildə qulaqlara çatar. Qulaq, bütün gerçəklərin və bilinməzlərin qara dəlikli giriş qapısıdır. “Әkil, bəkil quş idi. Meydana qonmuş idi...” Bu deyimləri çinarlığa az qalmış xatırladım. Atdan endim. Böyük bir meydanda insanlar əyləşmişdi. Kimə danışsam, inanmaz. Ölkənin şahı rəhmətə getmişdi. Demə, bura gəlməyimin elə bir önəmi yox imiş. Әvvəl‐axır həqiqət azad olacaqdı. Bunu ürəyimdən keçirəndə yanımda əyləşən ağsaqqal, “hələ sona qədər dinlə, səbrin olsun” ‐ dedi. Yeni doğulmuş uşaq gətirdilər meydana. Hamı ona baş əyməyə başladı. “Diqqət, diqqət! Eşidin və agah olun, bundan sonra taxtın sahibi Yunis ibn Adəm olacaq. Bundan sonra bu taxta o keşik çəkəcək və qanunları o verəcək”. Yanımdakı ağsaqqalın qulağına pıçıldadım: “Siz heç bilirsiniz, bu nə deməkdi? Siz indi açılması gərəkən həqiqətin üzərini yenidən bağlayırsınız”. O, mənə bir rəvayət danışdı. Və mən orada qalmağımın bir mənasını görmədim. Atın tərkinə minib geri qayıtdım. Anladım ki, “çinarlığa getmə, orada Güz var” deyənlər əslində doğru deyirdilər. Uzaqlara həqiqət axtarışına getməyin mənası yoxdur. Adəmdən Xadəmə insanlar alın yazısı qarşısında qul
95
Dekabr 2015
kimi ikiqatdırlar. Taleyin yalnız istiqamətini bir balaca dəyişmək olar. Onu yenidən yazmağa heç kimin cürəti çatmaz. Hamımız müəyyən qabiliyyətlərlə və kodlarla doğuluruq. Әsas missiyamız daxilimizdə yerləşən o sirri tapmaqdır. Və qoca mənə deyəndə ki, Yaradan insanı yaratdıqdan sonra, ona ruh üfürməmişdən öncə yaratdığı bütün varlıqları yanına yığır. Deyir, ey yaradılanlar, mən uşaq kimi ərköyün, bəzən tənbəl, azdan doymayan, çoxla qane olmayan, qanı sevən, ölümə sitayiş edən, bəzən rəhmli, bəzən rəhmsiz, həm özünü tanıyan, həm də tanımayan bir məxluq yaratmışam. Adını İnsan qoymuşam. Bu insanın həqiqəti mənim əlimdədir, amma bilmirəm onu harada gizlədim. Harada gizlətsəm, tapacaq. Yerin altına da gedəcək, yerin üstünə də... Hər canlı, “ver mən saxlayım, ‐ dedi ‐ məndən ala bilməz”. Yaradan çox düşündü: Yox, mən bu sirri dərin quyunun içində gizlədəcəyəm. O sirr, yalnız işığa doğru qalxa biləcək. Zülmətdə isə köz kimi qaralacaq. ‐ O quyu, nə quyudur elə? ‐ İnsanın daxili. Mən anladım ki, insan istəsə də, özündən qaça bilmir. Özündən qaçmanın bir yolu yoxdur, əslində. Bu mümkünsüzdür. Daha çox içinə enməlisən, özündən qopmamalısan. İndi düşünürəm ki, Aydın hər şeyi doğru deyirdi. Vaxtilə güldüyümüz ağıllı insanlara sonradan inanmağa başlayırıq, indi isə öz axmaqlığımızı dərk edirik. Kəndimizə dönəndə hər kəsin işində‐ gücündə olduğunu gördüm. Bura necə də gözəl, necə də yaraşıqlı və abad imiş. Onu görmək üçün dərk etməmin lazımlığı gərəkirdi. Gözün və qulaqların olması azdır. Onlar yalnız vasitədir, əsl həqiqət isə qəndil içində yanan çıraqdır. İndi Enerey bir dua oxuyacaq... Bilmirəm, günəş nə zaman sıyrılıb yerə düşəcək. Bircə onu bilirəm ki, o, bizə nöqtə boyda görünən, əslində isə böyük bir həqiqətin üzərini açacaq. Və həmin an biz yerlə göyü birləşdirən dayaqları gözlərimizlə görəcəyik və bütün həqiqətlər örtüyünü öz üzərindən yerə salacaq. Gəlinin üzündən çəkilən duvaq kimi...
Aylıq ədəbiyyat dərgisi 96
Dekabr 2015 Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|