Ulduz Dekabr 20151115 Layout 1
Yüklə 0,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Məmməd Dəmirçioğlunun rənglər dünyası
- ULDUZ
- 2. Qafar Sarıvəllinin danışan obrazlar qalereyası
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 77 ULDUZ
1. Məmməd Dəmirçioğlunun rənglər dünyası Bəri başdan etiraf edim ki, tanınmış rəssam, heykəltəraş və Azərbaycan ədəbiyyatında öz dəst‐xətti olan süfi şair, Məmməd Dəmirçioğlunun rəsm əsərləri haqqında nə qədər yazsam belə, həmin əsərlərin daxili aləmini, məziyyətlərini sözlə ifadə edə bilməyəcəyimdən bir təəssüf hissi keçirirəm. Açığını deyim, Dəmirçioğlunu peşəkar rəssam, mahir heykəltəraş və əvəzsiz tərtibatçı olmasına baxmayaraq, şair kimi daha çox tanıyıram və rəssam kimi səciyyələndirmək mənim üçün bir qədər çətindir. Lakin müəyyən qədər məlumatım var ki, o hələ uşaq yaşlarında öz taleyini rəssamlıqla bağlayıb. Erkən gənclik illərindən şeir yazsa da, “Uzun illər şeirlərimi çap etdirməyə qorxurdum. Çünki məndə şeirə münasibətdə bir Ağamalı Sadıq, Akif Səməd, Məmməd İlqar xofu var idi”‐deyir. Beləliklə, bu kiçik yazıda çalışacam ki, rəssam Məmməd Dəmirçioğlunun portretini “çəkməyə” cəhd edim. Öncə onu demək istəyirəm ki, Dəmirçioğlu Böyük Yaradanın ən sevdiyi bəndələrdəndir. O, bu övladına bir neçə istiqamətdə istedad verib. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, o, nadir istedad sahibi olaraq Azərbaycanda və eləcə də, onun hüdudlarından kənarda istedadlı heykəltəraş, maraqlı dizayner, mahir söz ustası və təkrarsız rəssam kimi tanınır. Ancaq maraqlıdır, görəsən, ilk növbədə onda hansı istedad özünü büruzə verib. Təbii ki, bu, yalnız özünə bəllidir. Lakin mən də Məmməd Dəmirçioğlunu tanıyan adam kimi deyə bilərəm ki, onun ilk istedadı rəssamlıq sahəsində üzə çıxıb. Әvvəla, ona görə ki, Dəmirçioğlu son dərəcə həssas adamdır. Onun ovqatı bir əsən mehdən, bir xoş sözdən, bir çiçəyin duruşundan, bir gülün baxışından, bir quşun səsindən, bir sözlə, ətrafda baş verən ən xırda hadisədən dəyişə bilər. İkincisi, Məmməd Dəmirçioğlunun dünyaya göz açdığı məkan elə mənzərələr diyarıdır. Fikrimcə, əvvəlcə bu əsrarəngiz mənzərələr Dəmirçioğlunun şair xəyalını, rəssam duyğusunu vəcdə gətirmiş, sonra o, həmin mənzərələri kətana köçürərək insanları heyrətə gətirmişdir. Çox qəribədir, Məmməd Dəmirçioğlu nə yaradırsa, istər şeir olsun, istərsə tablo, istərsə də heykəl – yaratdıqlarının hamısında bir rəssam dəst‐xətti var. Әn maraqlısı odur ki, ədəbiyyatımızda yeni olan “insan mənzərələri” seriyasından yazdığı əsərləri o məhz mənzərə şəklində yaradır. O, müasirlərinin, tarixi şəxsiyyətlərin, qəhrəmanların obrazını “İnsan mənzərələri” adı altında oxuculara təqdim edir. 76
Dekabr 2015 SӘNӘT Bir çox hallarda şair kimi də sözlə qeyri‐ adi rəsmlər çəkir: Leysan olur göylərdəki hay‐həşir, Külək döyür, söy vələslər gərnəşir, Quzeylərdə buz bulaqlar göynəşir, Dodağımla ovuşmasa, ovunmaz. Təsviri incəsənət yaradıcılığın elə bir növüdür ki, sərhəd tanımır. Bu əsərlərin dili, milləti yoxdur. Bu əsərlər dünyada nə qədər dil, xalq varsa, danışa bilir və bu mənada, bütün rəssamlar kimi, Dəmirçioğlunun əsərləri də sərhəd tanımır. Onun portretləri, peyzajları, tabloları neçə‐neçə xalq nümayəndələrinin şəxsi kolleksiyalarını bəzəyir.
Məmməd Dəmirçioğlunun rənglər dünyası çox maraqlıdır, deyir ki, mövcud olan əsas yeddi rəngin hamısı onun xoşuna gəlir.
Lakin rəssamlıqdan məlumatı olan hər kəs bilir ki, bu yeddi rəngin qarışığından minlərlə çalar əmələ gəlir və elə rəssamlar da əsərlərində bu rənglərdən möcüzələr yaradır. Məmməd Dəmirçioğlunun da bütün rənglər xoşuna gəlir, yalnız birindən başqa. Bu rəng ağla qaranın qarışığından əmələ gələn boz rəngdir. Və qəribəlik də bundadır ki, qara fırçanı ağ kətan üzərində gəzdirəndə Dəmirçioğlunun elə ilk rast gəldiyi rəng də boz rəng olur. Məmməd Dəmirçioğlunun portret janrında yaratdığı əsərlərdən biri – atası Musa kişinin portretidir. Әsər qeyri‐adi dərəcədə səmimidir. Tamamilə zəhmətdən yoğrulmuş Musa kişinin obrazını yaratmaq, onun xarakterini açmaq müəllif üçün çox çətin olsa da, atasını – onun məhz özünün tanıdığı, hiss etdiyi doğma bir insanı yarada bilib.
Dəmirçioğlunun yaradıcılığından söhbət açarkən sevimli şairimiz Akif Səməddən yan keçmək mümkün deyil. Bu yazının bir neçə yerində mən Akif Səmədin Dəmirçioğlu ilə,Nəvai Mətinlə münasibətləri barədə müəyyən detallar vermişəm. Ümumiyyətlə, bütün söz və sənətsevərlər üçün Akif Səməd qeyri‐adi bir şəxsiyyət olub. Akif Səməd obrazı Dəmirçioğlunun (elə Qafar Sarıvəllinin də, Nəvai Mətinin də) daimi obrazıdır. Hamımıza məlumdur ki, Akif Səmədin qəbirüstü abidəsinin də müəllifi Dəmirçioğludur. Onun Akif Səmədə həsr etdiyi çoxsaylı əsərləri var.
Qafar Sarıvəllinin yaradıcılığı ilə tanışlığım ötən əsrin 90‐cı illərindən başlayır. Amma mənə elə gəlir ki, Qafarı lap uşaqlıqdan tanıyıram. Onun yaradıcılığı çox zəngin, obrazlarının əhatə dairəsi müxtəlifdir. Qafar özü də şəxsiyyət kimi bizim el‐obanın köhnə kişilərini xatırladır. Yerişi, duruşu, sözü, söhbəti, ünsiyyəti və koloriti ilə. Bu mənada, habelə əsərləri baxımından onu klassik rəssamlara aid etmək olar. Onun əsərləri ciddi, mənalı, düşündürən və müxtəlif “izm”lərdən uzaqdır. Qafarın yaradıcılığında rəssamlığın bütün janrları öz əksini tapıb. Klassik ənənələrə söykənən, rəssamlığın ən sərt qanunlarına ciddi riayət edən Qafar Sarıvəlli özünün dəst‐xəttini yaradıb. Rəssamlığın ən qədim janrlarından biri olan portret janrı Qafar Sarıvəllinin yaradıcılığında mühüm yer tutur. Onun yaratdığı portretlərə fikir versək, görərik ki, ən çox yaradıcılığına və şəxsi kefiyyətlərinə görə dərin hörmət bəslədiyi şəxsiyyətlərin, yaxından tanıdığı insanların obrazlarını yaradır. Diqqət edin Qafar Sarıvəllinin qəhrəman ‐ larına, ‐ Səməd Vurğun, Nəriman Həsənzadə, Aşıq Әdalət, Zəlimxan Yaqub, Nizami Cəfərov, Mirvarid Dilbazi, Ağamalı Sadiq, Məmməd İlqar, Akif Səməd və daha kimlər. Onun şairlərə, yaradıcı insanlara müraciət etməyinin səbəbi elə şeirə, sənətə, saza‐sözə olan böyük məhəbbətdən, sevgidən irəli gəlir. Aylıq ədəbiyyat dərgisi 77
Dekabr 2015
Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|