Әslində
obyekt olaraq, cansız əşya olaraq
kərpic heç bir şeydir. Lakin rəssamın peşəkar ‐
lığı bu cansız, soyuq əşyanı o qədər baxımlı
təsvir edib ki, müəllifin ustalığı qarşısında
baş əyməli olursan.
Nəvai Mətinin əsərlərinə baxdıqca onlar ‐
dan rənglərin ətri gəlir, onun mənzə rə lə rin ‐
də, portretlərində bir lirizm var. Heç şüb hə
etmirəm Nəvainin əsərləri üzərində iş ləyərkən
pəsdən oxumasına. Sanki oxuduqca musiqi
onun yaratdıqlarına köçür və bu səbəbdəndir
ki, onun əsərlərində bir har mo niya var.
Nəvai Mətini fərqləndirən cəhətlərindən
biri də odur ki, o, yaratdığı əsərlərin əvvəl ‐
cə dən eskizlərini çəkmir, obrazları birbaşa
naturadan, açıq hava altında yaradır. Özü
də çox qısa bir müddətdə.
Bu gün ömrünün 50‐ci baharını yaşayan
Nəvai Mətin böyük bir coşqu, həvəslə, böyük
bir həyat eşqi ilə öz əsərlərini yaratmaqdadır.
Nəvai həm də daim axtarışdadır və
rəssamlıq sənətində yeni bir ilkə imza
atmışdır. O, tərtibatçı – rəssam kimi vitraj və
peyzajın ideal vəhdətindən 3D formatında
əsərlər yaradır.
Həmin əsərlərə tamaşa etdikcə iftixar
hissi keçirirsən: bu əsərləri yaradan sənin
xalqının nümayəndəsi, sənin elinin oğlu,
sənin dostun dur.
Qazaxda bir dağ var‐Göyəzən dağı...
Azərbaycanımızın bəxtinə düşmüş nadir
geoloji təbiət abidəsi olan bu dağ haqqında çox
yazılıb. Yazılı ədəbiyyatda Hacıkərim Sa nı lıdan
başlayan Göyəzən mövzusuna əslən Qazax
mahalından olan bütün şairlər müraciət ediblər.
Lakin Göyəzən haqqında şah əsəri Səməd
Vurğun yaradıb (bəzən mənə elə gəlir ki, Səməd
Vurğunun adı və təxəllüsü qarşısında nəsə
yazanda o adın böyüklüyünə bir xələl gəlir).
Göylərə baş çəkir Göyəzən dağı,
Axşam açıq olur ayın qabağı...
Və həqiqət budur ki, Səməd Vurğunun
bu bircə bəndi Göyəzənin şöhrətini bütün
dünyaya yaydı.
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
80
ULDUZ /
Dekabr 2015
Bununla yanaşı, Göyəzən elə bir möcü ‐
zə dir ki, haqqında nə yaratsan, onun hüsnünə
yaraşır. Üç rəssam dostumuzun “Göyəzən”
dağının rəsmini yaratması da onun “Şöhrətini
ellərə yaymağa” xidmət edir.
Akvarellə işləmiş Dəmirçioğlunun
Göyəzəni öz əsrarəngiz gözəlliyi ilə insanı
valeh edir. Müəllif dağı bahar çağında təsvir
edib.
Әsər sanki bütün seyrçiləri “Gəlin, mənə
tamaşa edin” ‐ deyə səsləyir.
Qafar Sarıvəllinin Göyəzəninin öz gözəlliyi
var. O, Göyəzəni qış fəslində, axşam çağı
təsvir edib. Yəqin... ”Axşamlar başını duman‐
çən alan, Göyəzən dağı yadına düşübmüş”
(Hüseyn Arif).
Nəvai Mətinin Göyəzəni bir başqa aləmdir.
Әsərə baxdıqca baxmaq istəyirsən. Hər
baxdıqca Göyəzən bütün əzəməti ilə
təsəvvüründə canlanır. Gözəl şairimiz Eldar
Nəsibli Sibirelin “Göyəzən” haqqında yazdığı
aşağıdakı şeir parçası sanki Nəvai Mətinin
Göyəzən əsərinə həsr edilib:
Baharda gül‐çiçək,qışda qar ilə
Təbiət bu dağa ”göy bəzən” deyib.
Zirvəsi oynayır buludlar ilə,
Onunçün babalar göy əzən deyib.
Mən bu üç rəssamın hər birini Göyəzənə
bənzədirəm ‐ Ucalıqda, məğrurluqda,
yaradıcılıqda, sənətdə... Bu yazının başlığı
da təsadüfən seçilməyib. Onların hər birinin
həm də Göyəzənə böyük məhəbbəti var və
mən onlara Göyəzən vüqarı, Göyəzən ucalığı
və Göyəzən ömrü arzulayıram.
Ramiz GÖYÜŞOV
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
81
ULDUZ /
Dekabr 2015
MONA LİZA
Deyilənə görə, İstanbul sözünün mənası
“İslam bol” sözündən götürülüb. Osmanlı
dövrünün Türkiyə üçün ən böyük ərmağanı
İstanbul idi. Qədim Konstantinopol islam
ab‐havasından fərqli libas geyinmişdi əyninə.
Bu libas onu daha da cazibədar və
özünəməxsus göstərirdi. İstanbul, sinəsində
xaç gizlədib, özünü müsəlman kimi qələmə
verən, inamını, dinini eşqinə qurban verən
xanıma bənzəyirdi. İstanbul mənə bənzəyirdi.
Mən Deyala Salvador Vera sadə xristian
ailəsində anadan olmuşam. Ailəmizdə üç
nəfərik. Atam, anam və mən. İstanbulda mən
hələ körpə ikən məskunlaşmışdıq. Yadıma
gəlir, ilk dəfə şəhər mənim üçün nəhəng
görünmüşdü. Hətta heyrətimdən və
qorxumdan ağlamışdım da. Evin tək övladı
olduğumdan valideynlərim məni çox ərköyün
böyütmüşdü desəm, yanılmaram. Böyük qız
olana qədər atamın dizlərinin üzərində
otururdum. Deyəsən, atam böyüməyimin
fərqində deyildi. Mən onun üçün balaca,
şıltaq Deyala olaraq qalırdım.
Hər bazar günü kilsəyə gedib dua edirdik
‐ bütün xristianlar kimi. Həftə içi isə heç boş
vaxtım olmurdu. Dərslərim, fransız dilindən
hazırlığım zamanımı büsbütün alırdı. Әslində,
həyatımda Mustafa peyda olana qədər hər
şey çox gözəl davam edirdi.
Biz ikimiz də kursda fransız dilini
öyrənirdik. Qrup elə iki nəfərdən ibarət idi:
Mən və Mustafa.
Həddən ziyadə ciddi olan müəlliməmiz
missis Forleni razı salmaq çətin məsələ idi.
Mustafa qəliz fransız sözlərini düzgün tələffüz
edə bilmirdi. Miss Forlenin nazik çubuğu
hər dərs Mustafanın kafasına dəyərdi. Mən
isə Mustafanı pərt etməmək üçün gülüşümü
içimdə boğurdum. Güləyən olduğumdan bu
məndə bəzən alınmırdı. Mustafa isə
utandığından qızarardı.
Qəribə oğlan idi. Qaraqabaq, qaradinməz.
Bu qədər heyranım olduğu halda, təmkin
nümayiş edib mənə baxmamasından
qıcıqlanırdım. Olsun. Mən özüm də çox lovğa
birisi idim. Mustafanın çöhrəsinə ya bir dəfə
baxmışdım, ya da heç baxmamışdım.
Bəzən öz‐özümə düşünürdüm, ‐ bu
yaraşıqlı göygöz, sarışın türk erkəyi məni
sevsə və mən onu sevsəm belə, nə olacaq ki?
Bir xristian qızının müsəlman bəyəfəndisinə
aşıq olmağı nə dərəcədə doğrudur?
Yəni mənim onu sevməyim yasaqdan
yasaq idi. Bu o demək deyil ki, biz
müsəlmanları sevmirik. Yox. Hətta onların
bayramlarını belə qeyd edirdik. Ramazan,
Novruz, Qurbanlıq. Artıq adətlərimiz qarışıq
idi. Və ya Pasxa bayramında müsəlman
uşaqları qapımıza gəlib, “Bayramınız kutlu
olsun!” deyərkən, biz də şirniyyat verərək
onların könlünü xoş edirdik. Onlarla
mehribancasına, birgə yaşayırdıq.
Mustafanın atası ziyalı birisi idi. Mustafa
fars, ərəb dillərini mükəmməl bilirdi. Üstəgəl
təbiət elmlərini öyrənir və fransız dilinə bələd
olmağa çalışırdı. Onun çox yaxşı rəsm çəkmək
qabiliyyəti var idi. Bir dəfə sinfi tərk
etməsindən istifadə edib dəftərini
vərəqləmişdim. Sonuncu səhifədə şəklimi
çəkmiş, sonra qaralamışdı.
O, mənə gülərkən çox baxardı. Atam da
sənin çox gözəl təbəssümün var, deyərdi ‐
daima. Mən də saatlarla güzgü önündə
dayanıb gülüşümün necə olmasını
yoxlayırdım. “Belə gülsəm yaxşıdır, yoxsa
bir başqa cür?” Dərsə gəlməmişdən öncə
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
84
ULDUZ /
Dekabr 2015