Uşaq Kitabxanası
Yüklə 485,8 Kb.
|
34
düşkünlüyü və ümidsizlik zaman keçdikcə mübariz bir ovqata, nizamivari bir “inqilabçılığa” çevrilir. Kitabxanaçının çıxışından sonra həmin kitabxananın biblioqrafı kitablar haqqında məlumata başlayır. O, ilk olaraq 5 cildlik “H. Cavidin əsərləri” kitabı haqqında məlumat verir: (I kitab) Çoxəsirlik Azərbaycan ədəbiyyatının ən yaxşı ənənələrini inkişaf etdirən, zənginləşdirən qüdrətli söz ustası Hüseyn Cavid öz yaradıcılığı ilə, dərin hikmətli və fəlsəfi poeziyası, təkrarsız dramaturji əsərləri ilə Azərbaycanda milli şüurun intibahına xidmət göstərmişdir. 1937-ci il
repressiyalarının qurbanı olmuş mütəfəkkirin, anadan olmasının 100 illiyi ilə bağlı hazırlıqların getdiyi dövrdə, Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə məzarının Sibirdə tapılıb nəşinin Azərbaycana gətirilməsi, təsadüfü deyil ki, bir çox dünya tarixçiləri tərəfindən ölkədəki müstəqillik arzularının və milli- azadlıq hərakatının başlanğıc nöqtəsi kimi səciyyələndirilmişdir. Müqtədir sənətkarın yaradıcılığındakı romantik coşğunluq ilk öncə türk millətinin sabahına olan sonsuz inamdan qidalanırdı. Sənətkarın “Əsərləri” nin I cildinə “Keçmiş günlər” (Tiflis, 1913), “Bahar şəbnəmləri” (Bakı, 1917) şeirlər silsiləsi və “Azər” (1920-1937) poeması daxil edilmişdir. Bütün yaradıcılığı insanda, təbiətdə və dünyada
gözəllik axtarışlarından ibarət olan mütəfəkkir şair bu şeirlərində gözəlliyin pozulan qaydalarını nizama salmaqla məşğuldur. Odur ki, söz sənətinin bu böyük rəssamını yalnız geniş fəlsəfi mənada gözəlliyi axtara-axtara və gözəlliyə salınan işığın izi ilə axıracan başa düşmək olar. Əsərlərin imlasına toxunmamış, dil və üslubunun qorunmasına çalışılmışdır.
simvoluna çevrilən şəxsiyyəti, böyük mütəfəkkir Hüseyn Cavidin nəsillərə örnək olacaq zəngin və bənzərsiz yaradıcılıq irsi zaman keçdikcə daha çox aktuallıq kəsb etməkdədir. Şair və 35
ədiblərimiz içərisində ən müstəsna, ən zərif və narın bir dillə yazan Cavid yaradıcılığa poeziya ilə başlasa da, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində daha çox dramaturq kimi şöhrət tapmış, dramatik növün ağırlığı ilə müşayiət olunan ədəbi fəaliyyətində fəlsəfi ruhun hakim kəsildiyi poeziyasından gələn çalarların aparıcı olduğu aşkar duyulmaqdadır; onun dram əsərlərinin mühüm bir qisminin mənzum forma daşıması bununla şərtlənir. Ədibin “Əsəri” nin II cildinə “Ana”, “Maral” və “Şeyda” pyesləri ilə yanaşı, Azərbaycan ədəbiyyatının ilk mənzum dramlarından “Şeyx Sənan”, “Uçurum” faciələri daxil edilmişdir. Böyük sənətkarın öz əsərlərinin sonunda etdiyi “İmlasına toxunulmalı!” qeydinə əməl olunmuş, mətnlərin dil və üslubunun qorunulmasına çalışılmışdır. (III kitab) Böyük
Azərbaycan mütəfəkkiri, məşhur və xariqüladə pyeslər müəllifi Hüseyn Cavidin “Əsərləri” nin bu cildinə müqtədir sənətkarın, səhnəmizin şah əsərlərindən olub, dünya ədəbiyyatındakı əfsanəvi İblis surətinin çox böyük ustalıqla canlandırıldığı “İblis” faciəsi mövzusu İstanbul həyatından alınmış “Afət” i Peyğəmbərin dahiyanə obrazının öz parlaq əksini tapdığı “Peyğəmbər” i və hərb demonunun surətinin yaradıldığı “Topal Teymur” daxil edilmişdir. Cavid yaşadığı cəmiyyətin, mənsub olduğu soyun və bütövlükdə insanlığın problemlərini əks etdirməyə can atdığı üçün onun mövzuca və qaldırılan problem baxımından heç biri digərini təkrarlamayan bu əsərlərində də dünyanın mahiyyətinə varılır, həyatın, xilqətin fəlsəfi dərkinə çalışılır. Əsərlərin imlasına toxunulmayaraq, dil və üslubunun qorunmasına çalışılmışdır.
səhifələr yazmış şair və dramaturqdur.
Azərbaycan ədəbiyyatında mənzum pyeslərin yaradıcısı olan monumental- romantik sənətkarın əsərləri 1920-30-cu illərdə səhnəmizin inkişafında əvəzsiz rol oynamış, neçə-neçə faciə, dram
36
aktyorumuz məhz bu əsərlərlə yetişmişdir. Öz fəlsəfi, poetik və estetik konspesiyalarıyla “Cavid teatrı” hətta Cavidin əsərləri səhnədə oynanmadığı dövrlərdə belə öz təsir gücünü zərrəcə itirmədən yaşamışdır. Mütəfəkkir sənətkarın “Əsərləri” nin bu cildinə “Knyaz” (1928-1929) və “Səyavuş” (1933) mənzum faciələri daxil edilmişdir. İnqilabi mövzuda yazılmış “Knyaz”
dramının ideyası Gürcüstanda sovet quruluşunun bərqərar olduğu dövrdən və həmin ərəfədə baş verən hadisələrdən alınmışdır. “Səyavuş”
mənzum faciəsi isə fars-tacik şairi Əbdülqasim Firdovsinin 1000 illik yubileyinə Hüseyn Cavidin hədiyyəsi idi. Faciədə qədim “Şahnamə” motivlərinə, çox geniş yayılmış və dəfələrlə işlənmiş “Səyavuş” dastanına tamamilə yeni, müasir mövqelərdən yanaşan Cavid tarixi keçmişdə də daha çox milli istiqlalla bağlı motivlər axtarır.
Ədəbiyyatımızın ən böyük klassiklərindən biri kimi şöhrətlənmiş Hüseyn Cavid qələmə aldığı faciələrdə Şərq taleyinin müxtəlif ciddi problemlərini qaldırmış, türkçülük ideyalarını təbliğ etmiş, ümumbəşəri məsələləri yüksək humanizm mövqeyindən işıqlandırmışdır. “Əsərləri” nin bu son cildinə sənətkarın “Xəyyam” (1935) və “İblisin intiqamı” (1936- 1937) dramları daxil edilmişdir. Bəlkə də ən poetik, ən şairanə pyesi olan “Xəyyam” da Cavid Şərqin qədim və ziddiyətli keçmişini artıq bir şair-filosofun timsalında tərənnüm edir. Əsrinə sığmayan şairin həyat mübarizəsi əsərin əsas sujet xəttini təşkil edir. Hüseyn Cavidin bütövlükdə bədii bioqrafiyasından qırmızı xətt kimi keçən İblis ideyası və obrazı öz qanunauyğun fəlsəfi-estetik və bədii yekununu dramaturqun son əsərində- faşizm əleyhinə çevrilən, müharibə məfkurəsinin təhlilinə həsr olunan “İblisin intiqamı” nda tapır. Bu cilddə mütəfəkkir sənətkarın eləcə də məqalə və məktubları toplanmışdır. Hüseyn Cavidin növbəti kitablarından biri də “Hüseyn Cavid. Dram əsərləri.” adlı kitabıdır. Hüseyn Cavid XX əsr
Yüklə 485,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|