Uşaq Kitabxanası
Yüklə 485,8 Kb.
|
5
Azərbaycan dramaturgiyasında yeni bir mərhələ yaratdığı kimi, milli teatr mədəniyyətinin inkişafına da qüvvətli təsir göstərmiş, “Cavid teatrı” kimi səciyyələndirilmiş, dramaturgiyasında dövrün ümumbəşəri, böyük ictimai-siyasi və mədəni əhəmiyyətə malik problemləri əksini tapmışdır. Azərbaycan ədəbiyyatında ilk mənzum faciə olan “Şeyx Sənan” (1914) əsərində xalqları bir-birinə qovuşdurmaq üçün ümumbəşəri din ideyasını ortaya atmışdır. Hüseyn Cavid bu dövrdə tədriclə “haq verilmir, alınır” ideyasına gəlib çıxmışdır. Hüseyn Cavid sənəti janr və forma cəhətdən zəngindir. O, lirik şeirlərin, lirik-epik, epik poemaların, Azərbaycan ədəbiyyatında ilk mənzum faciə və dramların müəllifidir. “Keçmiş günlər” adlı ilk şer kitabı 1913-cü ildə çap olunmuşdur. Hüseyn Cavid daha çox dramaturq kimi tanınmışdır. Yaradıcılığında mühüm yer tutan “İblis” (1918) mənzum faciəsində dövrün bütün mürtəce qüvvələri - “Insan insana qurddur” fəlsəfəsinin tərəfdarları, “İyirminci əsrin mədəni vəhşiləri” olan dairələri İblis surətində ümumiləşdirilmiş, işğalçı müharibələrə lənət yağdırılmışdır. 1926-cı ildə müalicə üçün Almaniyaya gedən və 7 ay Berlində yaşayan Hüseyn Cavid oradan ziyalıların mənəvi iztirablarını əks etdirən bir sıra siyasi-lirik və lirik-epik şerlərlə qayıtdı. 20- 30-cu illərdə Hüseyn Cavid bir sıra tarixi dramlar yazmışdır. “Peyğəmbər” (1922) və “Topal Teymur” (1925) əsərlərindən sonra yazdığı “Səyavuş” (1933), “Xəyyam” (1935) tarixi dramları Hüseyn Cavidin tarixə, tarixi şəxsiyyətlərə baxışında ciddi dönüş oldu. Cənubi Azərbaycandakı azərbaycanlıların “şahənşahlıq” üsuli-idarəsi əsarəti altında əzab çəkməsi, ən adi insan hüquqlarından məhrum edilməsi də vətənpərvər şair kimi Hüseyn Cavidi düşündürürdü (“Telli saz” dramı, 1930; “Kor Neyzən” poeması, 1930).
6
Sovetlər Birliyində totalitarizmin dəhşətli dövründə Hüseyn Cavid sosializmin “nailiyyətlər” indən yazmağı özünə rəva bilməmiş, Stalini, Azərbaycan ağalarını mədh etməkdən qətiyyətlə boyun qaçırmışdır. Ona görə də bu mətin şəxsiyyət Sibir buzlaqlarına, Maqadana sürgün edilmiş və 5 dekabr 1941- ci ildə İrkutsk vilayətininTayşet rayonunun Şevçenko kəndində həlak olmuşdur.
Hüseyn Cavid Azərbaycan ədəbiyyatının söz və fikir zadəganıdır. Daxili ləyaqəti sənət idealına son dərəcə uyğunlaşmışdı. Bəlkə də bu sənət idealı onun daxili ləyaqətini illər, on illər boyu formalaşdırmışdı. “Gözəllik namına, sevqi namına” yazan böyük sənətkar neft buruqlarından və dəniz qəhrəmanlarından, tarlada səhərdən gecəyədək çalışan əmək qabaqcıllarından tərənnüm dolu süni misraların sayını çoxaltmadı. Azərbaycan yaradıcı fikri bu süni misralar təlatümündə boğulduğu bir zamanda həyatı bahasına olsa da, Cavid öz sənət idealına xain çıxmadı, onu satmadı. Gözəllik və sevgi şairi idi, eləcə də qaldı. Filmoqrafiya: 1.
Cavidi xatırlarkən (film, 1982) 2.
Topal Teymur (film, 1983) 3.
Hüseyn Cavid (film, 1988) 4.
Qayıdış (film, 1992) 5.
Səma şairi (film, 2003) 6.
Cavid ömrü (film, 2007) Xalqımızın görkəmli qələm sahibi, azadlıq carçısı Hüseyn Cavidin 135 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq, bir sıra tədbirlər; kitab müzakirəsi, oxucularla söhbət, konfrans, icmal, dəyirmi masa, rəsm və şeir müsabiqəsi, səhnəcik, ədəbi-bədii gecə və s. keçirilə bilər. Bu böyük şəxsiyyətin yaradıcılığını, ölkəmizə 7
olan qayğı və xidmətlərini gənc nəslə və oxuculara çatdırmaq məqsədilə kitabxanada kitab sərgisi təşkil oluna bilər.
Sərgidə şairin müxtəlif illərdə çəkilmiş foto stendi, kitabları ilə yanaşı ədəbiyyatşünas və digər müəlliflərin onun haqqında yazdığı kitablar, araşdırmalar, ona ithaf edilən şeirlər, kəlamlar və dövrü mətbuatda yer alan məqalələr öz yerini almaqdadır. Sərgiyə müxtəlif başlıqlar verilə bilər: “Faciəli ömrün qəmli dastanını yazan şair”, “Söz sənətinin böyük rəssamı”, “Cavidə üz tutanda”, “Əsrinə sığmayan şair”, “Nurlu ömrün işığı”, “İşıqınız sönmədi, sönməyəcək”, “Cavidin söz dünyası”, “Düşüncə şairi- Hüseyn Cavid”, “Gözəlliyə, sevgiyə tapınan həqiqət aşiqi”, “Ömrün şah əsəri”, “Zamanın və məkanın fövqündə yüksəlmiş şair”, “Məhəbbətin qələbəsi”, “Qaranlıqda parlayan nur”, “Cavid irsinə dərin ehtiram”, “Cavid möcüzəsi və mifik təfəkkür”, “Düşüncə və ideyanın vəhdəti”, “Hüseyn Cavid və modernizm”,“Başdan-başa Aşiq şair-Hüseyn Cavid”, “İnsanları gözəlliyə, idraka, işığa səsləyən sənətkar-Hüseyn Cavid”,
“Haqq yolçusu-Cavid”, “Cavid aləminə səyahət”, “Yaşadığı illərə sığmayan söz ustadı-Cavid”, “Gəldin də neçin pənbə bulutlar kibi akdın”, “Cavid ocağının işığında”,“Keşməkeşli məhbus”, “Azadlıq nəğməkarı”, “Haqqı özünə, yaradıcılığı xalqa qaytarılan sənətkar”,
“Vaxtın fövqündən baxan mütəfəkkir- Cavid”, “Faciəli ömrün qəmli dastanı” , “Taleyinin ən böyük və kəskin dramı-Hüseyn Cavid”, “Əsrin romantik şairi”, “Turan mələyi” və s.
Yüklə 485,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|