Uşaq Kitabxanası
Yüklə 485,8 Kb.
|
27
Fironlar qədim Azərbaycana da sağalmaz yaralarını vurdular. Elmin, dövlətçiliyin bütün sahələrində fəaliyyət göstərənləri mərhələ-mərhələ məhv etdilər. Hüseyn Cavid bir sinif kimi dövlətlərin məhv edilməsinin əlehinə çıxırdı. “Mən zənginləri məhv etmək
yox, zəngin
olmayanları zənginləşdirmək tərafdarıyam” - deyirdi. 1937-ci ilin soyqırımı qasırğası millətin başqa ziyalıları kimi, Hüseyn Cavidin də başı üzərində əsdi. Özünə və ailəsinə fəlakət gətirdi. İnsanları heyrətə gətirən əsərləri qadağan olunub məhv edildi. “Atilla”, “Çingiz”, “Şəhla”, “Koroğlu”, “İblisin ilhamı”, “Telli saz” adlı əsərləri onun bioqrafiyasından silindi. Uzun illərdən sonra Hüseyn Cavid xalqına qaytarıldı. Uzaq Sibir çöllərində dəfn olunan böyük şairi ulu öndərimiz Heydər Əliyev doğma yurduna qaytardı. Hər birimiz Hüseyn Cavid kimi dahi sənətkarların ədəbi irsini hər nəsl olduğu kimi mənimsətməliyik. Bəşəriyyətə ədəbi günahlarımızı tanıtmaq üçün əvvəlcə onları özümüz tanıyıb dərk etməliyik.
olmaqla yanaşı, həm də görkəmli filosof-mütəfəkkirdir. Onun içtimai-siyasi, hüquqi görüşləri Azərbaycanda, yeni sosial- iqtisadi münasibətlərin formalaşdığı, cəmiyyətin sosial strukturunda ciddi dəyişikliklərin baş verdiyi, kapitalist münasibətlərin əsas daşıyıcıları olan burjuaziya və fəhlə sinfinin təşəkkül tapdığı bir dövrdə formalaşmağa başlamışdı. Bu baxımdan onun içtimai görüşlərində yaşadığı dövrün xarakterini, inkişaf meyillərini, ziddiyyətlərini əks etdirən fikirlər mühüm yer tutur. Yaşadığı mühiti dərindən öyrənən mütəfəkkir cəmiyyətin sinfi təbəqələşməsinin səbəblərini, içtimai münasibətlər sistemində hər bir sinfin yerini və mövqeyini dərk etməyə çalışmışdır. Hüseyn Cavidin fikrincə, içtimai inkişaf irəliyə doğru yüksələn xətlə gedir, elmin, maarifin, texnikanın uğurları tarixi inkişafı sərtləndirir.
28
Mütəfəkkirin gəldiyi qənaət bundan ibarətdir ki, insan cəmiyyəti təbii və qanunauyğun olaraq irəliyə doğru tərəqqi edir. Hüseyn Cavid Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində xüsusi mövqeyi olan, milli şeirin ən yaxşı ənənələrini inkişaf etdirən, zənginləşdirən qüdrətli söz ustadlarından biridir. Cavid gənc yaşlarından şeir yazmağa başlasa da, məhsuldar yaradıcılığı 26 illik dövrü əhatə edir. Cavid sənəti bədii forma, janr baxımından çox zəngin, əlvan olmuşdur. O, yüksək sənətkarlıqla yazdığı lirik şeirlərlə, poemalarla yanaşı, Azərbaycan səhnəsinə faciə və dramlardan ibarət orijinal əsərlər vermişdir. Cavid dramaturgiyası xarakterlər
dramaturgiyası olmuşdur. Bu baxımdan onun dram sənətini dünyanın ən böyük dramaturqlarının yaradıcılığı ilə müqayisə etmək olar. Hüseyn Cavid çox ölkələr gəzmiş, çox görmüş, ömrünün 14 ilini vətəndən kənarda keçirmişdir. Şair yaxın ülfətdə olduğu hər xalqın həyatından dəyərli əsərlər yazmışdır. Onun yaradıcılıq idealı konkret milli məzmun, milli kolorit daşımaqla yanaşı, həm də ümumbəşəri mahiyyətdədir və zamanla bağlı ziddiyyətlər daxilində büllurlaşma, aydınlaşma, əsərin qabaqcıl ideyalarına yaxınlaşma prosesində olmuşdur. VI məruzəçi: Cavidin min-bir ruhla mədəni inqilab uğrunda apardığı mübarizələri kütlələrin maariflənməsinə, Azərbaycan qadınının savadlanmasına və cəmiyyət işlərinə qoşulmasına, zəhmətkeş xalqın vətənin həqiqi sahibi olmasına xidmət edir. Şair Berlində ikən yazdığı “Kömür mədənində” şeirində fəhlə sinfinin atəşin müdafiəçisi kimi çıxış etməsi, Qərb burjuaziyasının yeni müharibə planlarını ifşa etməsi onun siyasi- içtimai görüşlərinin inkişafında əlamətdar hadisə idi. “Xəyyam” “Səyavuş” son dramları Cavidin tarixə, tarixi şəxsiyyətlərə baxışında da ciddi bir dönüş oldu. Tarix Cavidin nəzərində xeyirlə şərin, müdrikliklə cəhalətin mübarizəsi idi. Cavid “İblisin intiqamı” dramında faşizmi bəşəriyyəti böyük fəlakətlərə sürükləyəcək “iblis siyasəti” adlandırdı. Hüseyn 29
Cavidi daim narahat edən, kədərləndirən amillərdən biri də Azərbaycanın cənubunda çoxmilyonlu azərbaycanlıların “şahənşahlıq” üsul-idarəsi, Şərq despotizmi, satqın fars feodallarının əsarəti altında əzab çəkməsi, vətəndə ikən vətənsiz yaşaması, ən adi insan hüquqlarından və beynəlxalq hüquqlardan məhrum edilməsi idi. H.Cavid Azərbaycanın parçalanması, bir ürəyin iki yerə bölünməsi ilə barışmırdı. Şair bu mövzuya “Telli saz” dramı və “Kor Neyzəm” kimi mənzum əsərlər həsr etmişdir.
Hüseyn Cavidin yubileyi ilə əlaqədar kitabxanalarda keçiriləcək tədbirlərdən biri “Hər həqiqətdə çırpınır bir nur,
öncə şairin bir neçə şeir kitabını məktəblilərə təqdim edir. Məktəblilər müəyyən etdikləri şeiri əzbərləyərək təyin edilmiş tarixdə kitabxanaya gəlirlər. Qonaqlar və münsiflər öz yerini aldıqdan sonra kitabxanaçı hər kəsi salamlayaraq tədbirə başlayır.
O, ilk olaraq Hüseyn Cavidin həyat və yaradıcılığından, onun ömür yolundan, əsərlərindən və kitablarından və poeziyasından qısa məlumat verir. Nəfis şəkildə nəşr olunmuş kitablar hər kəs tərəfindən rəğbətlə qarşılanır.
Bən nə idim? Şərqin əzilmiş qadını! Bən nə idim? Uf onu heç sormayınız! Varlığım bir quru heç! Keçmişin ən qaba, ən vicdansız, Kirli dırnaqları qəhr etdi bəni. Görmədim gün işığı; Doğduğum gündən-əvət-tarixin Paslı zəncirləri inlətdi bəni. Hər tərəfdən qara bir mevhumat Yüklə 485,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|