36
qədər artırmaq lazımdır. AKTH ilə terapiyanı stasionar şəraitində
başlamaq lazımdır. Dərman vasitəsini növbə ilə sağ və sol sağrı
nahiyəsinə yeritmək lazımdır. AKTH-nin daha aşağı dozaları da
təklif olunur: 0,0125-0,015 mq/kq gündə bir dəfə, bu sxem üzrə – 1-
2-ci həftələr – hər gün, 3-4-cü həftələr – günaşırı, 5-6-cı həftələr –
həftədə 2 dəfə, 7-8-ci həftələr – həftədə 1 dəfə. Həmçinin AKTH-nin
sintetik formaları tətbiq edilir – sinakten-depo 0,1 mq dozadan
başlayaraq 2-5 gündə 1 dəfə əzələdaxilinə yeridilir, doza 1,0 mq-a
çatdırıldıqdan sonra tədricən azaldılır.
Xəstə uşağın valideynlərinin inyeksiyaları yerinə yetirmək
imkanı olmadığı halda, AKTH əvəzinə prednizolon təyin edilə bilər.
Prednizolon 3-4 həftə ərzində 2–3 mq/kq/gün dozada daxilə təyin
edilir və qəbulu çox tədricən dayandırılır.
Hormonal terapiyanın əlavə təsirləri:
►
həddən artıq əsəbilik
►
yuxunun pozulması
►
ödemlərin inkişafı
►
arterial təzyiqin yüksəlməsi
►
taxikardiya ilə gedən endokrin, elektrolit pozuntuları
►
mədə xorası
►
gizli mədə-bağırsaq qanaxması
►
beyindaxili qansızmalar
►
osteoporoz
►
diabetik ketoasidoz
►
dərinin hiperpiqmentasiyası
►
allergik reaksiyalar (səpgilərdən anafilaktik şoka qədər)
AKTH-terapiya zamanı
məsləhət görülən laborator
müayinələr:
►
AKTH-terapiyanın təyin edilməsindən əvvəl aparılanlar –
zərdabda əsas elektrolitlərin (kalsium, fosfor), qanda azot, sidik
cövhəri, kreatinin və qlükozanın miqdarının müəyyən edilməsi,
qanın və sidiyin ümumi analizi, döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası;
►
AKTH-terapiya zamanı hər həftə aparılanlar – zərdabda
elektrolitlərin, qanda və sidikdə qlükoza səviyyəsinin
yoxlanması, bədən çəkisi və arterial təzyiqin ölçülməsi.
Profilaktik müalicəyə antasid dərman vasitəsinin təyini daxildir,
arterial təzyiqin yüksəlməsi zamanı – qidada duzların miqdarının
37
məhdudlaşdırılması və diuretiklərdən istifadə tövsiyə edilir,
hipertenziyanın inkişafı zamanı hipotenziv dərman vasitələri təyin
oluna bilər.
Viqabatrin dozanı tədricən 50-100 mq/kq/gün qədər artırmaqla
təyin edilir. Uşaqlarda tuberoz skleroz fonunda inkişaf etmiş İS-lər
zamanı viqabatrin xüsusilə effektivdir. Tez-tez baş verən əlavə
təsirlərinə tor qişanın zədələnməsi, görmə sahəsi defektləri
(geriyədönməz ola bilər) aiddir. Bununla əlaqədar viqabatrin
mümkün olduğu qədər qısa müddətə (8 həftə) təyin edilir.
Valproatlarla (40–80 mq/kq/gün) kombinasiya edilməsi mümkündür.
İkinci sıra dərman vasitələri: valproatlar, topiramat,
klonazepam, nitrazepam.
Adətən İS-lər zamanı valproatların daha yüksək dozalarından
istifadə olunur. Gündəlik doza 45-100 mq/kq təşkil edir və 2-3
dəfəyə qəbul edilir. Dozadan asılı əlavə təsirlərə yol verməmək üçün
daha aşağı dozadan – 15 mq/kq/gün başlamaq, sonra isə remissiya
əldə olunana qədər dozanı tədricən artırmaq məqsədəuyğundur.
Müalicənin effektivliyi ilk 3-4 həftə ərzində aşkar olunmursa,
hormonal terapiya ilə əvəz etmək və ya onu əlavə etmək, yaxud
uyğun laborator monitorinq aparmaqla digər antikonvulsant əlavə
etmək göstərişdir.
Baza dərman vasitələrini əlavə edildikdə benzodiazepinlər
yüksək effektivliyə malikdirlər: klonazepam 0,03 mq/kq/gün dozada
2 və ya 3 dəfəyə qəbul edilir. Ehtiyac yarandıqda dozanı 0,1
mq/kq/gün qədər artırmaq olar. Əlavə təsirləri – ağız suyu ifrazının
güclənməsi, yuxululuq, süstlük, əzələ hipotoniyası, tənəffüs
pozulmaları, zaman keçdikcə dərman vasitəsinə öyrəşmə. Valproatlar
ilə nitrazepamın (0,5 mq/kq/gün) kombinasiya edilməsi mümkündür.
İS-li xəstələrin cərrahi müalicəsi medikamentoz terapiyaya
rezistentlik hallarında ixtisaslaşdırılmış tibb mərkəzlərində aparılır.
Proqnoz: adətən yaxşı deyil. Letallıq 25%-ə çatır. Müasir
EƏDV-lər xəstələrin 60%-ində tutmaları aradan qaldırmağa imkan
verir, lakin xəstələrin əksəriyyətində aşkar ifadə olunmuş intellektual
defekt, əqli zəiflik, autistəbənzər davranış qalır. 20–30% hallarda VS
Lennoks-Qasto sindromuna transformasiya olunur. Tutmaların
spesifik səbəblərinin olmaması, xəstəliyin başlamasına qədər uşağın
normal inkişafı, digər növ tutmaların olmaması, tutmalar əmələ
38
gəldikdən sonra onların qısa zamanda nəzarət altına alınması yaxşı
proqnostik amillər hesab olunur.
Lennoks-Qasto sidromu (Lennox-Gastaut syndrome)
Etiologiya: üzvi mənşəli serebral rezidual sindromlar,
yarımkəskin ensefalopatiyalar, neyrometabolik pozuntular, tuberoz
skleroz.
Başlandığı yaş dövrü və rast gəlmə tezliyi: xəstəlik 2-8 yaş
arasında meydana çıxır. Başlanmasının zirvə səviyyəsi məktəbəqədər
yaş dövrünə (3-5 yaş) təsadüf edir. Pediatrik praktikada rast gəlinən
bütün epilepsiya formalarının 3,0-10,7%-ini təşkil edir.
Klinik mənzərə: LQS zamanı tutmaların semiologiyası həddən
artıq müxtəlifdir: tonik aksial; miatonik yıxılmalar; atipik absanslar;
«kiçik hərəki tutmaların» epileptik statusu; mioklonik yayılmış
tutmalar.
EEQ meyarları: tutmadan kənar dövrdə fon qeydiyyatı əsasən
diffuz ləng dalğalar, həmçinin «ləng spayk» kompleksləri tipində
davam etmiş ləng fəaliyyətdən ibarət olur. Adətən yuxuda əmələ
gələn, saniyədə 10-25 tezliklə yayılmış bilateral-sinxron spayklarla
özünü büruzə verən və qısa subklinik boşalmalar, yaxud daha
uzunmüddətli gedişlər şəklində meydana çıxan sürətli aktivlik EEQ
zamanı daha spesifik əlamətdir.
Tutma zamanı EEQ: tonik tutmaların başlanmasından bilavasitə
əvvəl EEQ-də fon aktivliyinin qısa desinxronizasiyası, yastılanmış
əyrilik – «elektro-dekremental vəziyyət» («electro-decremental
event») müşahidə edilir. Daha sonra artan amplitudalı və ön
şöbələrdə üstünlük təşkil edən yayılmış sürətli aktivlik meydana
çıxır. Adətən tutma 10–12 saniyə davam edən «spayk–ləng dalğa»
kompleksləri qeyri-müntəzəm ləng fəaliyyət ilə başa çatır.
LQS-nin kriptogen variantı zamanı nevroloji pozuntular nadir
hallarda rast gəlinir. Simptomatik variantda – mərkəzi parez və
ifliclər, çəpgözlük, dizartriya, mikrosefaliya kimi pozuntular təsvir
edilmişdir. İntellektual-mnestik pozuntular xəstəliyin zəruri
əlamətidir.
Neyrovizualizasiya: kriptogen sindrom zamanı lokal struktur
pozulmaları olmur. Bununla bərabər, pasiyentlərin əksəriyyətində
KT və MRT zamanı baş beynin diffuz atrofiyası aşkar olunur.
Simptomatik variantda – alın, gicgah nahiyələrində qabıqaltı
Dostları ilə paylaş: |