Uygulama esaslari

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

698

- Ek yerlerinde bakır/alüminyum kullanılması mümkün olan her yerde önlenmelidir. 

Bunların kullanılmasının önlenemediği durumlarda, bağlantılar kaynakla yapılmalı veya 

Al/Cu levhası bir ara katman kullanarak yapılmalıdır, 

- Alüminyum iletkenler için tutturucular veya manşonlar, benzer metalden yapılmalı ve 

kötü iklim koşulları ile meydana gelecek arızaları önlemek amacıyla, yeterli kesite sahip 

olmalıdır, 

- Asitli, oksijenli, amonyaklı veya kükürtlü ortamlar dışında, topraklama elektrot 

uygulamaları için bakır kullanılması uygundur. Ancak, bakırın kuşakladığı demir 

malzemelerde galvanik hasarlar meydana getireceği unutulmamalıdır. Bu durumda, özellikle 

katodik koruma planı kullanıldığında, korozyonla ilgili uzman önerisine gerek duyulabilir, 

- Korozif baca gazlarına maruz kalan çatı iletkenleri ile indirme iletkenleri için, 

korozyona karşı, örneğin yüksek alaşım çeliklerinin kullanılması (> % 65 Cr, > % 2 Mo, > % 

0,2 Ti, % 0,12 ila % 0,22 arasında N) gibi özel dikkat gösterilmelidir, 

- Paslanmaz çelik ve diğer nikel alaşımlar, aynı korozyona dayanıklılık kuralları geçerli 

olduğunda kullanılabilir. Ancak, kil gibi oksijenin bulunmadığı koşullarda, bu malzemeler 

yumuşak çelikte olduğu gibi çok hızlı korozyona uğrayacaktır, 

- Havadaki çelik ile bakır veya bakır alaşımları arasındaki ek yerleri, kaynak 

yapılmadığı taktirde, tamamen kalayla kaplanmalı veya kalıcılığı olan neme dayanıklı 

kaplama malzemesi ile kaplanmalıdır, 

- Bakır ve bakır alaşımları, amonyak buharlarında korozyon çatlama zorlamasına maruz 

kaldığından bu malzemeler, bu özel uygulamalarda tutturma elemanları olarak 

kullanılmamalıdır. 

- Deniz/sahil alanlarında, bütün iletken bağlantı ek yerleri kaynaklanmalı veya etkili bir 

şekilde tamamen sızdırmaz hale getirilmelidir. 

Paslanmaz çelik veya bakır topraklama sistemleri, betondaki çelik donatıya doğrudan 

bağlanabilir. 

Toprak içindeki galvanizli çelik topraklama elektrotları, yıldırım akımının esas 

bölümünü iletme yeteneğine sahip olan atlama aralıklarıyla betondaki çelik donatıya 

bağlanmalıdır (bağlama iletkenlerine ilişkin boyutlar için Çizelge 22 ve Çizelge 23’e 

bakılmalıdır). Toprak içinde doğrudan bir bağlantı, korozyon riskini önemli ölçüde artırabilir. 

Kullanılan yalıtkan atlama aralıkları Madde 15.b’ye uygun olmalıdır. 

Not:  2,5 kV’luk U

P

 koruma düzeyi ve en az 50 kA (10/350 μs)’lik I

darbe

 akımı olan 

atlama aralıklarının kullanılması uygundur. 

Galvanizli çelik, betonda bulunan çelik bölümlerin toprak içindeki topraklama 

elektroduna doğrudan bağlanmaması durumunda, sadece toprak içindeki topraklama 

elektrotları için kullanılmalıdır. 

Metal boruların toprak içine konması ve eş potansiyel kuşaklama sistemi ile yakalama ucu 

sistemine bağlanması durumunda, yalıtılmadıkları taktirde boru malzemeleri ve topraklama 

sistemine ilişkin iletken malzemeler aynı olmalıdır. Boya veya asfalt koruyucu kaplamalı 

borular, yalıtılmamış olsalar bile işleme tâbi tutulur. Aynı malzemenin kullanılmasının 

mümkün olmaması durumunda, boru sistemleri yalıtkan kısımlar aracılığıyla tesis 

kısımlarından yalıtılmalıdır. Yalıtılmış kısımlar, atlama aralıklarıyla köprülenmelidir. Atlama 

aralıklarıyla köprüleme, ayrıca yalıtılmış parçaların boru sisteminin katodik koruması için 

tesis edilmesi durumunda da yapılmalıdır. 

Kurşun kılıflı iletkenler, betona doğrudan tesis edilmemelidir. Bu iletkenler, korozyona 

dayanıklı sargılar kullanılarak veya sıkıca manşon geçirilerek korozyona karşı korunmalıdır. 

İletkenler PVC kaplanarak korunabilir. 

Havaya giriş noktasında, betondan veya topraktan çıkan çelik toprak sonlandırma 

iletkenleri, korozyona dayanıklı sargılar sarılarak veya sıkıca manşon geçirilerek, 0,3 m’lik 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

699

bir uzunluk için korozyona karşı korunmalıdır. Bakır veya paslanmaz çelik iletkenlerde böyle 

bir koruma gerekmez. 

Topraktaki iletkenler arasında ek yerleri için kullanılan malzemeler, toprak sonlandırma 

iletkenlerininki ile aynı korozyon davranışına sahip olmalıdır. Sıkıştırılarak yapılan 

bağlantıya, ek yeri yapıldıktan sonra etkili korozyondan korunma sağlanmış olması durumları 

hariç, genellikle izin verilmez. 

Uygulamadan elde edilen deneyimler şunları göstermektedir: 

- Topraklama elektrodu olarak alüminyum kullanılmamalıdır, 

- Kurşun kılıflı çelik iletkenler, topraklama elektrotları olarak kullanım için uygun 

değildir, 

- Kurşun kılıflı bakır iletkenler, ne beton içinde ne de yüksek kalsiyum içeren toprak 

içinde kullanılmamalıdır. 

 

T.3.6.2.2.2 Betondaki metaller: Betona çelik veya galvanizli çeliğin gömülmesi, her 

yerde aynı olan alkali ortamdan dolayı metalin doğal potansiyelinde bir kararlılığa neden olur. 

Ek olarak, betonda her yerde aynı olup, 200 

m veya daha büyük olan bağıl olarak yüksek öz 

dirence sahiptir. 

Bunun sonucu olarak, betondaki bara donatılar, açıktakilere göre (bunlar, dışardan daha 

çok katodik elektrot malzemelerine bağlanmış olsalar dahi), korozyona karşı önemli ölçüde 

daha dayanıklıdır. 

Çelik donatının indirme iletkenleri olarak kullanılması, yakalama uçları için erişim 

noktalarının mahfaza içine (örneğin, yeteri kalınlıkta epoksi reçine macunu ile) alınması 

koşuluyla, önemli korozyon problemleri ortaya çıkarmaz. 

Temel topraklama elektrotları olarak galvanizli çelik şeritler, beton içine tesis edilebilir 

ve doğrudan çelik donatı çubuklarına bağlanabilir. Beton içindeki bakır ve paslanmaz çelik 

ayrıca kabul edilir ve çelik donatıya doğrudan bağlanabilir. 

Beton içindeki çeliğin doğal potansiyelinden dolayı, beton dışında ek topraklama 

elektrotları bakırdan veya paslanmaz çelikten yapılmalıdır. 

Çelik fiber donatılı betonarmelerde, çelik topraklama elektrotlarının kullanılmasına izin 

verilmez. Bunun nedeni, inşaat süreci sırasında çelik elektrodun sıkıştırılabilmesi (örneğin, 

kullanılan makinalarla) ve toprağa temas etmesidir. Böyle bir durumda, çelik ciddi korozyon 

riskleri ile karşı karşıya kalır. Bakır ve paslanmaz çelik, çelik fiber donatılı betonlardaki 

topraklama elektrotları için uygun malzemelerdir. 

 

T.4 İç yıldırımdan korunma sistemi 

T.4.1 Genel:  

İç yıldırımdan koruma sisteminin tasarımı ile ilgili kurallar, Madde 15’de verilmiştir. 

Dış  yıldırımdan koruma sistemi ve bununla ilişkisi olan iletken bölümler ile bina 

içindeki tesisatlar, önemli ölçüde, bir iç yıldırımdan koruma sistemi ile ilgili ihtiyacı 

belirleyecektir. 

Eş potansiyel kuşaklamadan sorumlu kişiler ve kuruluşlarla görüş alışverişinde 

bulunulması esastır. 

YKS tasarımcısı, iç YKS'nin önemine dikkat çekmeli ve yapı sahibi, bu nedenle 

uyarılmalıdır. 

İç yıldırımdan koruma, ayırma uzaklıkları hariç, bütün koruma seviyeleri için aynıdır. 

Yıldırımın yüksek akım genlikleri ve yükselme hızları çoğu kez güç sistemleri için eş 

potansiyelliği sağlama önlemlerini yetersiz kılmaktadır. 

Not: Yıldırımın elektromanyetik darbesine karşı korumada, Madde 18 ilâ Madde 22 göz 

önünde bulundurulmalıdır. 

 

Elektrik Mühendisleri Odası

---