Uygulama esaslari

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

700

T.4.1.1 Ayırma uzaklığı:  

Madde 15.c’ye göre belirlenen yeterli ayırma uzaklığı, dış YKS ile yapıdaki eş 

potansiyel kuşaklamaya bağlanan bütün iletken bölümler arasında sürdürülmelidir. 

Ayırma uzaklığı, Madde 15.c’de verilen denklemle hesaplanabilir. 

s ayırma uzaklığının hesabında (Madde 15.c) kullanılan  l referans uzunluğu, ayırma 

uzaklığının başladığı noktadan itibaren en yakın eş potansiyel kuşaklamaya kadar, yakalama 

ucu veya indirme iletkeni boyunca metre cinsinden uzunluktur. Çatı iletkenleri ile indirme 

iletkenleri, gerekli ayırma uzaklığını  kısa tutmak amacıyla mümkün olduğunca düz bir yol 

izlemelidir. 

Bina içinde kuşaklama barasından yaklaşma noktasına kadar olan uzunluk ile iletkenin 

takip ettiği yolun, ayırma uzaklığı üzerindeki etkisi genellikle küçüktür. Ancak, bu iletkenin 

yıldırım akımını taşıyan iletkene yakın olması durumunda, gerekli ayırma uzaklığı daha az 

olacaktır. Şekil T.43 ve Şekil T.44’te, Madde 15.c’ye göre s ayırma uzaklığının hesaplanması 

için kullanılan l referans uzunluğunun YKS üzerinde nasıl belirlendiği gösterilmektedir. 

 

 

Şekil T.43a –

 s < d için hesaplanan ayırma uzaklığı 

Şekil T.43b -

s > d için 

hesaplanan ayırma uzaklığı 

 

Burada 

 

1 Metal 

boru 

2 Eş potansiyel kuşaklama 

d 

İndirme iletkeni ile bina içindeki metal tesisat arasındaki uzaklık 

l s ayırma uzaklığını değerlendirmede kullanılan referans uzunluk 

s 

Madde 15.c’ye göre ayırma uzaklığı 

 

Not: İndirme iletkeni ile iç tesisatlar arasındaki uzaklığın hesaplanan ayırma uzaklığının 

üzerinde artış göstermemesi durumunda, kuşaklama en uzak noktada yapılmalıdır (şekil 

T.43b). 

 

Şekil T.43 – YKS ile metal tesisatlar arasındaki ayırma uzaklığına ilişkin örnekler 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

701

 

Burada: 

 

1 Metal 

radyatör/ısıtıcı 

2 Tuğla veya ahşap duvar 

3 Isıtıcı 

4 Eş potansiyel kuşaklama barası 

5 Toprak 

sonlandırma sistemi 

6 Toprak 

sonlandırma sistemine veya indirme iletkenine bağlantı 

7 

En kötü durum 

d 

Gerçek uzaklık 

l s ayırma uzaklığını değerlendirmede kullanılan referans uzunluk 

 

Not: Yapı tuğlalardan yapılmıştır. 

 

Şekil T.44 – Madde 15.c’ye uygun olarak s ayırma uzaklığının hesabı için en kötü 

durumda l referans uzaklığı 

 

Bina bileşenlerinin (örneğin, betondaki çelik donatı) doğal indirme iletkenleri olarak 

kullanıldığı yapılarda, referans nokta doğal indirme iletkenleri için bağlantı noktası olmalıdır. 

İletken içermeyen yüzeylere sahip yapılar (ahşap veya tuğladan yapılanlar gibi) için, 

Madde 15.c’ye göre s ayırma uzaklığının hesaplanmasında, en elverişsiz yıldırım çarpma 

noktasından içteki tesisatın eş potansiyel kuşaklama sisteminin indirme iletkenine ve toprak 

sonlandırma sistemine bağlandığı noktaya kadar olan yıldırımdan koruma iletkenleri boyunca 

toplam uzaklık l kullanılmalıdır. 

Söz konusu olan tesisatın bütün uzunluğu boyunca s ayırma uzaklığından daha büyük 

bir uzaklığın sağlanmasının mümkün olmaması durumunda, tesisatın YKS’ye kuşaklanması, 

referans kuşaklama noktasından en uzak noktada ayrıca yapılmalıdır (Şekil T.43b). Bu 

nedenle, elektriksel iletkenler ayırma uzaklığı kurallarına (Madde 15.c) uygun olarak yeni bir 

güzergahtan geçirilmeli veya bunlar, referans kuşaklama noktasından en uzak noktadaki 

YKS’ye kuşaklanan iletken siper içinde mahfazaya alınmalıdır. 

Tesisatların YKS’ye kuşaklanmasının referans nokta ile en uzak noktada yapılması 

durumunda, ayırma uzaklığı tesisata ilişkin yol boyunca yerine getirilir. 

Aşağıdaki noktalar genel olarak kritiktir ve özel önem verilmesi gerekmektedir: 

- Büyük yapılarda, YKS iletkenleri ile metal tesisatlar arasındaki ayırma uzaklığı, 

genellikle düzenlenemeyecek kadar geniştir. Bu durum, YKS’nin bu metal tesisatlara ek 

Elektrik Mühendisleri Odası

---

                                                                                                                                                 

 

 

 

 

702

olarak kuşaklanmasını gerektirmektedir. Bunun sonucu olarak, yıldırım akımının bir kısmı bu 

metal tesisatlar üzerinden yapının toprak sonlandırma sistemine akar. 

- Bu kısmi akımların bir sonucu olarak meydana gelen elektromanyetik girişim, yapı 

tesisatlarının planlamasında ve Madde 18-Madde 22’ye göre yapı içindeki yıldırımdan 

korunan elektromanyetik bölgelerin tasarımında göz önüne alınmalıdır. 

Bununla birlikte, kısmi akımların bir sonucu olarak meydana gelen elektromanyetik 

girişim, bu noktadaki elektrik kıvılcımının neden olduğu girişimden önemli ölçüde daha azdır. 

Çatılarda, YKS ile elektrik tesisatları arasındaki uzaklığın, genellikle, Madde 15.c’de 

verilen  s ayırma uzaklığından daha kısa olacağı var sayılmaktadır. Böyle bir durumda, 

YKS’yi veya elektrik iletkenini farklı bir yere tesis etmek için teşebbüste bulunulmalıdır. 

Yapıdaki yakalama ucu iletkenlerine olan ayırma uzaklığını karşılamayan elektrik 

devrelerinin yeni bir güzergahtan geçirilmesi amacıyla elektrik tesisatlarından sorumlu kişi ile 

anlaşmaya varılmalıdır. 

Elektrik tesisatları yeni bir güzergahtan geçirilemediği taktirde, YKS’ye kuşaklama 

Madde 15.c’ye uygun olarak yapılmalıdır. 

Bazı binalarda, istenildiği gibi ayırma uzaklıklarını sağlamak mümkün değildir. Binanın 

iç yapısı, belirli metal bölümlere ve elektrik iletkenlerine bağlantı yapılmasını önlemektedir. 

Bu durum, binanın sahibine bildirilmelidir. 

 

T.4.2 Yıldırım eş potansiyel kuşaklaması 

T.4.2.1 Tasarım:  

Ayrılmış dış YKS’de, eş potansiyel kuşaklama yalnızca toprak seviyesinde yapılmalıdır. 

Endüstriyel yapılarda, yapı ve çatıdaki elektriksel olarak sürekliliği sağlanmış iletken 

bölümler, genel olarak doğal YKS bileşenleri olarak ve eş potansiyel kuşaklama işlevinde 

kullanılabilir. 

Eş potansiyel kuşaklamaya sadece yapının iletken bölümleri ve içinde bulunan donanım 

değil, aynı zamanda güç besleme sistemlerinde ve iletişim donanımlarındaki iletkenler de 

bağlanmalıdır. Yapı içindeki topraklama elektrotlarına yönelik olarak adım gerilimlerini 

kontrol etmek için özel önlem alınmalıdır. Beton çelik donatının yerel olarak topraklama 

elektroduna bağlanması veya bodrum veya zemin katlarda eş potansiyelliği sağlayan kafes 

kullanılması yeterli önlemler olarak görülmektedir. 

30 m’den yüksek binalarda, her 20 m’de bir eş potansiyel kuşaklama yapılmalıdır. 

Ancak, bütün koşullarda ayırma uzaklığı korunmalıdır. 

Bu, en azından, bu seviyelerde dış indirme iletkenleri, iç indirme iletkenleri ve metal 

bölümlerin kuşaklanması anlamına gelmektedir. Gerilimli iletkenler, DKD üzerinden 

kuşaklanmalıdır. 

 

T.4.2.1.1 Kuşaklama iletkenleri: Kuşaklama iletkenleri, bunlardan akan yıldırım 

akımına dayanabilmelidir. 

İçteki metal tesisatları yapıya kuşaklayan iletkenler, normal olarak yıldırım akımının 

önemli bir bölümünü taşımaz. Bunlarla ilgili en küçük boyutlar Çizelge 23’te verilmiştir. 

Dıştaki metal bölümleri yapıya kuşaklayan iletkenler, genellikle yıldırım akımının 

önemli bir bölümü taşır. 

T.4.2.1.2 DKD’ler: Darbe koruma düzenleri, hasar görmeksizin üzerlerinden akan 

yıldırım akımına dayanmalıdır. DKD, elektrik güç iletkenlerine bağlandıkları taktirde, ayrıca 

güç kaynağından elde edilen elektrik gücünü izleyen akımları bastırma yeteneğine sahip 

olmalıdır. 

DKD’nin seçimi, Madde 15.b’ye uygun olarak yapılmalıdır. Yıldırımın elektromanyetik 

darbesine karşı içteki sistemlerin korunmasının gerekli olması durumunda, DKD’ler ayrıca 

Madde 18-Madde 22’ye uygun olmalıdır. 

Elektrik Mühendisleri Odası

---