Vahid qazi
Yüklə 4,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
45 qıvrağı etiraz edirdi. Parkdakı məmurların bağırtısı onun etiraz səsini elə göydəcə tutub fəvvarənin su- yunda boğdu. Uşaqlar bir dəstə ov itinə tuş gəlmiş dovşan kimi qaçıb aradan çıxdılar. “Təmizləmə” işini uğurla başa çatdıranlar Başçının hüzuruna qayıtdılar, cərimə zərbəsini qəbul edəcək futbolçular sayaq sıraya düzüldülər. Zavallı uşaqların üstünə pələng olub şığıyanlar indi əlahəzrət “hökmdarın” hüzu- runda mum kimi əriyirdilər. Yəqin bu proses bir qə- dər də uzansaydı, əriyib qurtaracaqdılar... *** 2002-ci ilin yayında Özbəkistanın bir neçə şəhərin- də seminar keçirib Daşkəndə dönmüşdük. Bu o vaxt idi ki, hələ QHT-lərin fatihəsini verən qanun qəbul edilmə- mişdi, Əndicanda qırğın törədilməmişdi. Lakin buna baxmayaraq bizim demokratiya, vətəndaş cəmiyyəti problemləri mövzusundakı tədbirlərimiz yerli həmkar- larımız üçün müəyyən qədər riskli idi. Odur ki, Daş- kəndin sayılıb-seçilən restoranlarından birində şam et- mək üçün masa seçərkən özbək dostlarımızın cidd- cəhdlə qapalı yer istəmələrinin əsl səbəbini vaxtında duymamışdıq. Onlar dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş demokratiya aşiqlərinin sərbəst söhbətlərinin kə- nardan eşidilməsini istəmirmişlər. Amma azad dünyanın azad sakinləri təmiz hava- da, qocaman çinar altında qoyulmuş iki uzun masa- dan birini seçdilər. Dostlarımız dəmirdən keçən arqu- mentlərini dilə gətirmədilər, eləcə razılaşdılar. Bir 46 qədər sonra rəngarəng söhbətlərdən bağlanmış söh- bət çələngi çeşidli özbək yeməkləri və içkilərilə bir- likdə nə vaxtsa mövcud olmuş Bakının tramvay rels- ləri kimi yan-yana gedirdi. Ev sahibinin sifətindəki narahatçılıq da elə bu relslər kimi yoxa çıxmışdı. Amma bu, uzun çəkmədi. Tezliklə yanımızdakı ikinci masaya bazburudlu, qalstuklu adamlar gəldi. Restoran heyətinin tam səfərbər edilməsi gələnlərin ali qonaq olmasına dəlalət edirdi. Bizim masadakı cürbəcür dillərdə danışan xaricilər, hətta sarışın pol- yak gözəli də öz dəyərini itirmişdi. Bütün diqqət yeni qonaqlardaydı. Süfrə sahibimizin həyəcan və nara- hatlığı artıq hamımıza sirayət etmişdi. Gələnlərin çox yüksək rütbəli məmurlar – arala- rında nazir, deputat da vardı – olduğunu öyrənməyi- miz çox çəkmədi. Onlar gəlişlərilə ilk anda başa düş- mədiyimiz bir qaramat da gətirmişdilər. İndi bizim yox, onların səs-küyü ətrafı başına götürmüşdü. Ara- larında birinin onsuz da qıyıq olan gözünü bir az da qıyıb hərdən bizim özbək dostumuza oğrun-oğrun baxması diqqətimdən yayınmadı. Dostumuz həmin qıyıq gözün yiyəsini tanımışdı və bu gözlərdə yazı- lanları oxuduqca onun ürək döyüntülərinin necə art- dığını masanın o biri başında “eşidirdim”, düz sö- zümdü. Onu belə zavallı görmək ağır idi. Dostumuzun məclisi qapalı otaqda açmaq istə- məsinin məqsədini indi anlamışdıq. Bəzən azadlıq açıq havada yox, dörd divar arasında, hətta zirzəmidə olur. Avtoritar rejimlərdə belə olub, elə indi də belə- di. Məclisin boğanaq havasını dəyişmək lazım idi. 47 Ayağa qalxıb çöl havasının “qapı-pəncərələri”ni aç- maq üçün söz aldım. “Bir sağlıq deyəcəm və əminəm ki, məni eşidənlərin hamısı bu sağlığa ayaq üstə içə- cəklər” – deyə üzümü həm də yan masaya tutdum. Onlar məni görüb-eşitməsələr də, sözlərim bizim məclisdəkilərdə canlanma yaratdı. Amma Andrey Pla- tonovun “Can”ındakı Çaqatayevin əzabı bizim özbək dostumuzun üzünə qonmuşdu, ürək paralayan bu sifətə baxmaq olmurdu. “Məzlum ən böyük qəddardır – ka- babın göz yaşları atəşi daha da alovlandırır”. Farsların təxminən belə bir atalar sözü olmalıdı. Dostumuzun bu iztirablı halı məni də beləcə “qəddarlaşdırmışdı”. Səsimin tonunu bir oktava da qaldırıb Özbəkis- tan və onun xalqının şəninə köhnə val kimi təkrar- təkrar təriflər yağdırırdım. Dediklərimin qonşu masa- da oturanlara aid olduğunu artıq hamı başa düşmüş- dü. “Vıpyem za velikovo uzbekskovo naroda”. Qon- şularımız artıq məni eşidirdilər. Söhbətə ara verib bir-bir masamıza çevrilirdilər, sanki bizi indi görür- dülər. Amma ayağa durmurdular. Sağlığa başlamazdan əvvəl yanımdakı amerikalı dostumla bu yekəxana qonşuları ayağa qaldıracağımdan mərcləşmişdim. Bu xəbər pıçhapıçla bizim masadakılara yayılmışdı. Odur ki, sözlərimə elə qulaq asırdılar, sanki Roma Papası II Pavel Varşavadakı məşhur mərasim nit- qini söyləyir. Hamı diqqətlə bayaqdan məclisimizin azad həyatını pozanların reaksiyasını gözləyirdi. “Özbək xalqı” kömək etmədi, yardıma Əmir Teymuru çağırdım. Bayaqkı nitqimi təkrarlayıb so- nunda bu dəfə “Vıpyem za velikovo Tamerlana” de- 48 dim. Dünyanın yarısını hüzuruna gətirən Əmir Tey- mur 5-10 partnomenklaturu ayağa qaldıra bilmirdi. Özümü işə salmışdım, mənim bu dilxoşluğum yaxşı heç nə vəd eləmirdi. Amerikalı dostum isə mərci udubmuş kimi qımışırdı. Səsimi bir qədər də qaldırdım. İndi məni hamı eşidirdi. Nəvaidən tutmuş Əmir Teymuracan (hələ qazax və türkmənlərin də nəhənglərini özbəklərin ayağına yazdım) yada saldım. Qalstukların sıxıb şi- şirtdiyi qıpqırmızı sifətlərdən dombalan gözlərin bi- rində laqeydlik, digərində ikrah vardı. Axı mən onları necə insafa gətirim, bunlar heç dədələrinin də sağlığına ayağa durana oxşamırlar. Məclisimizin sa- hibi, yazıq dostumuzsa dirigözlü ölmüşdü. “Vıpyem za velikovo sına uzbekskovo naroda, za İslama Karimova!” – nidam özümü də diksindirdi. Bir məclis “tuluq” ləngərləyib dik ayağa durdu. Bi- zim masadakılar da qalxdı. Amma orada əsl Daşkənd zəlzələsi baş verdi; boşqablar şaqqıldadı, bakallar cingildədi, yaşıl çay dolu piyalə yerə düşüb qırıldı. Sonra bayaqkı donuq gözlərə işıq gəldi, alışıb yandı- lar. Razılıq əlaməti olaraq üzümə gülür, başlarını yel- ləyirdilər. Onların məclisimizə, xüsusilə də mənə münasibəti tamam dəyişdi. O yandakı qıyıq göz bö- yümüşdü, daha özbək dostumuza açıq gözlə baxırdı. Dostumuz isə Sizifdən fərqli olaraq daşı dağın başına “qaldırmışdı”, indi rahat-rahat gülürdü. Sanki mən İslam Kərimovun məclisdəki xüsusi nümayəndəsi, masa ətrafındakılar isə onun xarici dostları idi. Onlardan biri baş aşbazı çağırtdırıb bizim Yüklə 4,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|