Valproate Art 31 Core elements guide for prescribers

ANADANGƏLMƏ QÜSURLAR VƏ İNKİŞAF POZULMALARI 
HAQQINDA MƏLUMAT 
Valproy turşusu – müəyyən edilmiş teratogen təsiri olan dərman vasitəsidir, onun qəbulu 
anadang
əlmə inkişaf qüsurları ilə nəticələnə bilər. Əldə olan məlumatlar həmçinin göstərir ki, 
valproy turşusunun bətndaxili dövrdə dölə olan təsiri inkişaf pozulmaların yüksək riski ilə müşayiət 
oluna bil
ər. Aşağıda həmin risklərin qısa təsviri təqdim olunmuşdur. 
1. 
ANADANGƏLMƏ İNKİŞAF QÜSURLARI 
İki meta-təhlil (həmçinin, reyestr və koqort tədqiqatlar) nəticəsində əldə edilən məlumatlar 
göstərmişdir ki, hamiləlik zamanı valproy turşusu ilə müalicə alan epilepsiya ilə qadınlardan olan 
10,73%-d
ən (95% etibarlılıq intervalı: 8,16–13,29%)
1
10,93%-d
ək (95% etibarlılıq intervalı: 8,91–
13,13%)
2
uşaqlarda anadangəlmə inkişaf qüsurları qeyd olunur ki, bu da ümumi populyasiya (2-
3%) il
ə müqayisədə daha yüksəkdir. Əldə olan məlumatlar göstərir ki, risk dərəcəsi dozadan 
asılıdır. Ən yüksək risk daha yüksək dozalarda (hər gün 1 qr-dan çox) qeyd olunur. Əldə olan 
m
əlumatlar əsasında hədd dozasının müəyyən edilməsi qeyri-mümkündür.
Ən çox rast gəlinən inkişaf qüsurlarına sinir borusu qüsurları, üz dismorfizmi, dodaq və damağın 
yarılması, kraniostenoz, ürək, böyrəklər və sidik-cinsiyyət sisteminin inkişaf qüsurları, ətrafların 
inkişaf qüsurları (həmçinin, mil sümüklərinin ikitərəfli aplaziyası), həmçinin, orqanizmin müxtəlif 
sisteml
ərinin çoxsaylı patologiyaları. Bətndaxili inkişaf zamanı valproy turşusunun dölə təsiri 
n
əticəsində eşitmə qabiliyyətinin birtərəfli və ya ikitərəfli zəifləməsi, hətta geri-dönməyən karlıq da 
qeyd oluna bil
ər
3
. 
2. 
İNKİŞAF POZULMALARI 
B
ətndaxili inkişaf zamanı valproy turşusunun dölə təsiri nəticəsində doğulmuş uşaqlarda əqli və 
fiziki inkişafın pozulması qeyd oluna bilər. Risk dərəcəsi dozadan asılıdır, lakin əldə olan 
m
əlumatlara əsasən hədd dozasının müəyyən edilməsi qeyri-mümkündür. Qeyd olunan effektlərin 
d
əqiq hestasion risk dövrü müəyyən edilməmişdir, yani preparatın hamiləliyin hansı dövründə təsir 
göstərdiyindən asılı olmayaraq riskin mümkünlüyü istisna oluna bilməz.
M
əktəbəqədər uşaqların iştirakı ilə aparılan tədqiqatlar göstərir ki, bətndaxili valproy turşusunun 
t
əsirinə məruz qalmış 30-40% uşaqlarda erkən mərhələdə inkişaf ləngiməsi qeyd olunur, məsələn, 
h
əmin uşaqlar daha gec danışmağa və yeriməyə başlayır, onlarda daha zəif əqli inkişaf, dil 
bacarıqları (nitq və dərketmə) və həmçinin yaddaş problemləri qeyd olunur.
B
ətndaxili valproy turşusunun təsirinə məruz qalmış məktəb yaşlı uşaqlarda (6 yaş) əqli inkişaf 
əmsalı (İQ) digər epilepsiya əleyhinə preparatların təsirinə məruz qalmış uşaqlar ilə müqayisədə 
7-
10 bal daha aşağı olmuşdur.
8
Mövcud məlumatlara əsasən valproy turşusunun təsirinə məruz 
qalmış uşaqlarda əqli qabiliyyətlərin zəifləməsi riski ananın İQ göstəricisindən asılı deyil, lakin 
t
əhrifedici faktorların rolunu istisna etmək olmaz. 
Uzunmüddətli perspektivdə fəsadlara dair məlumat kifayət deyil. 
Populyasion t
ədqiqatların birində əldə edilən məlumatlara əsasən bətndaxili valproy turşusunun 
t
əsirinə məruz qalan uşaqlarda autistik spektrin pozulması (təxminən 3 dəfə) və uşaq autizmi 
(t
əxminən 5 dəfə) riski preparatın təsirinə məruz qalmamış ümumi populyasiya ilə müqayisədə 
daha yüksək olur
9
. Dig
ər populyasion tədqiqatın nəticələri göstərir ki, bətndaxili valproy turşusunun 
t
əsirinə məruz qalmış uşaqlarda diqqət çatışmazlığı/hiperaktivlik sindromunun
9
inkişafı riski 

---

7 
preparatın təsirinə məruz qalmamış ümumi populyasiya ilə müqayisədə daha yüksəkdir (təxminən 
1,5 d
əfə)
10
.