Virtual-mədəni turizm
Yüklə 1,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 53 53 53 edilmiş kino əsərləri xatırlayaq. Yeri gəlmişkən, bu, tipik azərbaycanlı gəncinin düşüncəsi idi: əslində isə o epizodda Vətən, torpaq üçün, yaxud Qarabağdan, Ağdamdan ötrü "canım qurban" deyə bilərdi. Düzdür, film yaradıcıları erməni əsir qadını epizodunda, - özlərini sığortalayaraq, - ―Drakon‖un dilindən bu sözləri də söyləməyi unutmurlar: "Mən arvadlarla döyüşmürəm..." Amma müharibə müharibədir və onun öz həqiqətləri, reallıqları, dəhşətləri, ağrıları, acıları var. Məlumdur ki, bəzi hallarda hər iki tərəfdən əsir alınmış nəinki qadınlar və qızlar, həmçinin əsgərlərin də seksual işgəncələrə, zorrakılığa məruz qalmışlar: bu barədə yaxın keçmişimizdə çoxlu tarixi faktlar var. Yanılmıramsa, başqa bir filmimizdə bizim qadınların erməni vəhşiləri tərəfindən zorlanması faktı da göstərilib. Mən hələ publisitik kitablarda, mətbuat yazılarında, sənədli və televiziya filmlərindəki çoxsaylı faktları yada salmaq istəmirəm. Filmdə ―qarabağizm‖, problemin Ağdam ilə məhdudlaşdırılması anlaşılan deyil: məgər müharibədə Qarabağdan olmayan, yaxud qeyri-ağdamlı şəhidlərimizin sayı azdır?! Senarist olaraq A.Abbas da filmin əvvəlində göstərir ki, Lənkərandan 25 nəfər könüllü Vətən uğrunda canından keçmək üçün Ağdama gəlir. ―Drakon‖ ləqəbli obrazı www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 54 54 oynayan Rza Rzayevi, - yeri gəlmişkən, bu gənc aktyor, eləcə də ―Pələng‖ rolunu oynayan Elvin Əhmədov kinomuz üçün kifayət qədər yeni tapıntı sayıla bilər, - tutalım, elə öz ləhcəsi ilə danışdırıb naxçıvanlı, ya da qubalı kimi göstərmək olmazdı? Axı Qarabağ, Ağdam, işğal altında olan başqa doğma torpaqlarımız yalnız orada doğulan, şəhid olan, yaxud yaşayanların deyil, bütöv Azərbaycanın yaralı ürəyidir... Ekran əsrindəki jurnalist obrazı natamamdır: halbuki o rolda çox yaraşıqlı bir aktyor çəkilib. Bu obrazı daha da inkişaf etdirmək mümkün idi, axı Qarabağ müharibəsi zamanı şəhid olan jurnalist, qələm əhlinin sayı heç də az deyil? ―Drakon‖ obrazı bizim ―Rembo‖muz olmasa da, onunla bağlı epizodlar tələsik çəkilmiş və sanki tamamlanmamış təsiri bağışlayır: məsələn, İnterpolun axtardığı, Ağdam kəndlərində soyqırım dəhşətlərinə başçılıq edən erməni terroristini öldürmə səhnəsi çox zəif və aztəsirlidir. Halbuki onun başının kəsilməsi səhnəsini verməmək şərtilə, daha maraqlı, ən azı, hələ də müharibə şəraitində yaşadığımıza görə, ideoloji obrazlılıqla göstərmək mümkün idi. Heç şübhəsiz, ―Dolu‖ bizim yaxın keçmişimiz haqqında bir ideoloji filmdir və orada heç olmasa, pafosa, milləti iki yerə parçalayan ideoloji-siyasi yanlışlığa yer vermək lazım deyildi. Xalq artisti Fuad Poladovun ustalıqla yaratdığı raykom www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 55 55 55 katibinin respublikanın ozamankı rəhbərliyinə qarşı ―qiyamı‖ inadırıcı görsənmir. Nəzərə almaq lazımdır ki, o vaxtlar respublikamızda indiki imkanlar yox idi, üstəlik bir sistemdən ayrılıb, digərinə ―oturuşmamışdıq‖ hələ: Azərbaycan bir neçə istiqamətdə savaşa girişmişdi, ən azından hakimiyyət uğrunda çoxsaylı siyasi oyunlar gedirdi. Belə bir şəraitdə 20-25 il bundan əvvəlki hadisələrə bugünkü baxışla qiymət vermək nə qədər düzgündür? Filmə baxan zaman belə bir fikir yaranır: güya rəsmi qurumlar heç bir iş görmür, müdafiə nazirliyi və Milli Ordu bilərəkdən Ağdamı ermənilərə təslim edir, xalq hərəkatı lazımsızdır, Qarabağ - Ağdam uğrunda yalnız lotular, həbsxanada oturanlar vuruşur. Erməniləri unudub, düşməni öz aramızda axtarmaq nə qədər düzgündür?! Ermənilərə o illərdə, yazıçının da vurğuladığı kimi, sovet-rus ordusu və dünya terroristlərinin ən tanınmışları yardım edirdi, yazıq azərbaycanlılar isə obrazlı ifadə etsəm, sıravi insanların umidinə qalmışdı. Film rejissoru nədənsə bu incəlikləri unudur sanki. Təkrar etməyə məcburam: "Dolu", söz yox, "Hərb və sülh" filmi deyil, fəqət, Qarabağ müharibəsi, erməni işğalı yalnız Ağdamla məhdudlaşmırdı, kinoda isə şərti olaraq ―ağdamizm‖ saydığım baxış çox güclüdür. Belə çıxır ki, o zamanlar Azərbaycan dövləti, o cümlədən xalqımız Ağdamı sadəcə www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 56 56 hadisələrin ixtiyarına buraxmışdı. Axı elə deyildi axı: ən azı bunu o rayonun bir çox kəndlərinin işğaldan qorunduğu faktı sübut edir. O vaxtlar Azərbaycanın hər yerindən Qarabağ müharibəsinə insanlar axışır, ərzaq, silah, texnika alınıb göndərilirdi... Təəccüblüdür, filmdə gender balansı pozulub: amma bir balaca yaddaşımızı silkələsək, Qarabağ və Ağdam uğrunda savaşa çıxan nə qədər igid qız-gəlinlərimiz, tibb bacılarımız, xanım həkimlərimiz vardı, onların ―haqqını kəsmək‖ nə qədər düzgündür? Bir obrazı çıxmaq şərtilə, qadınlarımız yalnız öldürülür, ya da acıları görüb fəryad qoparanlar kimi göstərilir... Film Ağdam şəhərinin ermənilərin işğalı ilə bitir və axırda müəlliflər ruhları zəbt olunmuş torpaqlara yollamaqla ideoloji vəzifəsini bitmiş hesab edir. Üstəlik də əsas qəhrəmanların hamısı həlak olur. Ağdamın yarısı bizdədir, zənnimizcə, filmin sonluğu Ağdamın hansısa kəndinə real hücumuyla bitsəydi, daha effektli, təsirli, necə deyərlər, "hərbi- vətənpərvərlik ruhunda‖ alınardı. Axı bu sənədli film deyil, bədii ekran əsəridir: arzuları obrazlı formada verməkdə çəkinmək lazım deyildi. Bütün sadalanan cəhətlərinə baxmayaraq, "Dolu" maraqlı bir ekran əsəri, savaş filmi və yaxın tariximizi özündə əks etdirən Yüklə 1,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|