Virtual-mədəni turizm
Yüklə 1,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 85 85 85 əşyalar vasitəsilə öyrənmək, tədqiq etmək mümkündür. Ən azından, ənənəvi muzeylər bir çox əyani vəsaitləri, tarixi qiyməti olan fərqli əşyaları özündə cəmləyir. Zaman-zaman insanlar da gedib onlara baxır, lazım gəldikdə tarixi canlandırmaqda bu eksponatlardan yararlanırdılar. Azərbaycanda Qərb tipli muasir muzeylər bir mədəniyyət hadisəsi kimi tarixini nisbətən gec başlayıb: bildiyimiz kimi, keçmişdə şahların, xanların saraylarında, varlıların evlərində xüsusi qapalı guşələr olub. Onlar həmin guşələrdə qədimi kitabələr, xalçalar, zərgərlik nümunələri, incəsənət əsərlərini, tətbiqi sənət məhsullarını qoruyub saxlayıblar. Lakin Azərbaycanda müasir anlamda - Qərb tipli muzeylərin tarixi Rusiya işğalından sonra başlayır. XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın bir qrup maarifpərvər ziyalılarının təşəbbüsü ilə müəyyən muzeylər yaradılıb, bu mədəniyyət ocaqları sabiq sovetlər dövründə inkişaf etdirilib, zənginləşdirilib. Rayonlarımızda, hətta ayrı-ayrı kəndlərimizdə müxtəlif təmayüllü muzeylərimiz olub. Tutalım, Lerikdəki ―Uzunömürlülər‖ muzeyi, Ağdamdakı ―Çörək muzeyi‖ dünyada analoqu olmayan kreativ təsisatlar kimi tanınır. Yaşlı nəsil nümayəndələri yaxşı xatırlayarlar, əvvəllər bizim insanlar ailəlikcə muzeylərə gedər, tələbələri, məktəbliləri www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 86 86 vaxtaşırı müxtəliftəmayüllü muzeylərə aparardılar. Təəssüflər olsun ki, dövrümüzdə bu gözəl ənənə bir qədər zəifləyib. Səbəb kimi müxtəlif bəhanələr gətirilsə də, artıq problem kreativ böhran səviyyəsinə qədər enə bilib: adamlarımız hər həftə restoranlara, toya, yasa gedə bilir, fəqət, məsələ muzeylərə ziyarət etməyə çatanda, maddi durumlarının aşağı olmasını bəhanə edirlər. Yaxşı haldır ki, ölkə rəhbərinin təklifi, dövlət qurumlarının təşkilatçılığıyla müxtəlif rayonlarda yaşayan şagirdlər Azərbaycanın görməli yerlərinə ekskursiyaya aparılır, oradakı muzeylərə ictimai baxışlar təşkil olunur, məmləkətimizi yeni nəsil nümayəndələrinə əyani formada tanıdılırr, sevdirilir. Avropada, hətta bir çox Şərq ölkələrində, qonşu dövlətlərdə aylıq, hətta illik ailə büdcəsi planlaşdırılanda mütləq muzey, kino və teatrlaraa gediş üçün, başqa sözlə, insanların estetik- yaradıcı dünyagörüşlərinin formalaşdırılmasından ötrü müəyyən məbləğdə pul vəsaitləri ayrırlar. Məsələn, Almaniyada il ərzində müxtəlif muzeylərə 200 milyondan çox giriş olur. Fransada, İtaliyada, Amerika Birləşmiş Ştatlarında insanlar öz ailə büdcələrini, məmurlar isə istehlak səbətini formalaşdıranda mənəvi tərəflərə, estetik tələbatlara xüsusi fikir verirlər. Ay ərzində muzeylərə, teatrlara, konsertlərə gediş haqqlarını da o büdcə xərclərinə daxil edirlər. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 87 87 87 Bizdə ―Beynəlxalq muzey günü‖ndə muzsözügedən mədəniyyət ocaqlarına giriş pulsuz olur. Eyni zamanda, Azərbaycan vətəndaşları üçün biletlər xarici vətəndaşlara nisbətən iki dəfə ucuzdur. Tələbələr, şagirdlər və təqaüdçülər üçün də müəyyən güzəştlər olur, amma bu imtiyazlardan çox az adam yararlanır. Bu problemin səbəbini araşdıranda gəldiyimiz qənaət budur ki, muzey mədəniyyəti bizdə hələ də zəif inkişaf edib. Ümumiyyətlə, bizdə tarixə bu cür biganə münasibət hökm sürür: imperiyalar yaratsaq da, onu əbədiləşdirə bilməmişik. Eyni zamanda arxivə və qədimliyə çox diqqət yetirmirik. Hətta bizdə vaxtilə - keçmiş SSRİ dağılandan sonra - arxivlərin dağıdılması prosesi gedirdi. Düzdür, son zamanlar dövlət bunun qarşısını ala bildi. Azərbaycanda anlaşılması çətin olan proses baş verdi: kitabxanaların bir çoxlarında kiril əlifbası ilə olan kitablar məhv edilirdi: buna isə ad qoyurdular ki, bəs onlar rus dilindədir və ya erməni müəlliflərinə məxsüsdür. Bu qədər bəsit ictimai-mədəni düşüncənin sahibi olan cəmiyyətin nümayəndələri, əlbəttə, muzeylərə getməz. Dünyanın heç bir yerində belə bir şey yoxdur. Məsələn, Almaniyada faşist dövründə nəşr olunan kitablar, nasistlərə aid olan tarixi eksponatlar muzeylərdə indiyəcən də saxlanılır. Bizdə isə hər dəfə sistem dəyişəndə ondan əvvəlkilərə aid www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri 88 88 olanlar məhv edilir: ötən əsrin otuzuncu illərində dağıdılan məscidlər, yandırılan, basdırılan ərəb qrafikalı kitabələri xatırlayaq. Bu bərbad ictimai münasibət, söz yox, muzeyə gedən insanları da həvəsdən salır. Biz restoranlara, əyləncə mərkəzlərinə, toya hər gün gedə bilirik, amma muzeyə baxmaq üçün biletə iki manat verməyə, teatra getməyə ərinirik. Bizdə mədəni istirahət sahəsində bu cür biganəlik gündən-günə aşınma formasını alır. Muzeylərlə bağlı dövlətin özünün də ciddi konsepsiyası var. Muzeylərin bir çoxu yenilənib və təmir olunub, hətta yeniləri yaradılıb. Muzeylərin faydalılığıyla bağlı kütləvi təbliğatın aparılması vacibdir: bundan ötrü müasir İKT texnologiyalarından yararlanmaq lazımdır. Gənclər arasında muzeylərə ziyarəti ictimai-mədəni dəb halına salmaq gərəkdir. Yazılı və elektron KİV-də, sosial şəbəkələrdə muzeylərdəki kreativ-estetik imkanların reklamını aparmaq vacibdir. İnsanlara anlatmaq lazımdır ki, kinoya, teatra, muzeyə getməyən adamdan intellektual, zəngin mənəvi dünyagörüşü olan kreativ şəxs çıxmaz. Kreativliyə, intellektuallığa dəyər verilməyəndə, yetişən nəsil nümayəndələri sabahın potensial cinayətkarı, narkotik vasitələrinin istifadəçinə çevrilmə qorxusu var. Yüklə 1,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|