www.kitabxana.net
– Milli
Virtual-Elektron Kitabxana
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri
77
77
77
Kağız, yoxsa elektron kitab?!
Heç kimə sirr deyil ki, son illər İnternet resursları və İK
texnologiyalarının inkişafı ədəbiyyata, eləcə də kitab bazarına
güclü təsir göstərə bilib. Müxtəlif nəsil oxucular, ən əsası da
gənclər və tələbələr kağız nəşrlərə deyil, elektron kitablara
üstünlük verməyə başlayıblar. Sosial şəbəkələrin yaranması,
inkişafı və günü-gündən genişlənməsi, həyatımızın bütün
sahələrinə nüfuz etməsi isə virtual yazı, elektron kitab, şəbəkə
ünsiyyəti, İnternet resurslar və elektron kitabxanalara meyli
daha da həvəsləndirib.
Hazırda dünya özünün innovativ-informativ mərhələsini
yaşayır. Yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyaların
özünün də diqtə etdiyi fərqli düşüncə tərzi, virtual dərketmə
məqamlar yaranıb. Bu baxımdan bütün dünyada olduğu kimi,
Azərbaycanda da e-kitab, şəbəkə ədəbiyyatı, İnternet
hipermətnlər, və bunların məntiqi ardı olaraq elektron
kitabxanalar dövrü başlayıb. Azərbaycanda bu mərhələ 90-cı
illərin axırları 2000-ci illərin əvvəllərində vüsət aldı,
Azərbaycan ədəbiyyat nümunələrinin, milli kitabların, çağdaş
www.kitabxana.net
– Milli
Virtual-Elektron Kitabxana
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri
78
78
bədii söz örnəklərinin elektron variantları meydana gəldi.
İnsanların bu elektron və ya şəbəkə ədəbiyyatına kütləvi
maraq göstərməsi bir qədər ləng xarakter alsa da, hər halda bu
proses başladı, get-gedə də genişləndir. Daha sonra dünyada
gedən ədəbi-kulturoloji, texnoloji proseslər Azərbaycanda öz
əksini tapdı. Məşhur ―Qüttenberq‖ deyilən bir layihə var.
Layihənin məğzi o idi ki, indiyə qədər bəşəriyyətin yaratmış
olduğu yazılı informasiyaların, mətnlərin, elmi,bədii və dini
kitabların elektron variantı hazırlansın. Kompyuter və
sürətçıxarma cihazları vasitəsilə hazırlanan bu variantlar
xüsusi proqramlarla rəqəmsal formaya salınır, İnternetin
müxtəlif resurslarda, o cümlədən elektron kitabxanalarda
yerləşdirilir ki, bütün dünya onlardan yararlanmaq imkanı
qazansın. Belə bir şəraitdə biz də bu prosesdə geri qalmadıq,
ölkəmizdə bir neçə ciddi intellektual-kreativ İnternet
resursları, o cümlədən elektron kitabxanalar yaradıldı. Həmin
kitabxanlarımızda ənənəvi nəşrlərin – kağız kitabların elektron
formaları yox, eyni zamanda müxtəlif intellektual, kreativ və
ədəbiyyata aid yazıları yerləşdirilərək geniş oxucu kütlələrinə
çatdırılır. Anl.az, kitabxana.net, kitab.biz portalları kimi
elektron kitabxanalardan yalnız Azərbaycandan deyil,
dünyanın hər yerindəndaxil olurlar və bizim milli
kitablarımızın elektron variantlarından geniş istifadə olunur.
www.kitabxana.net
– Milli
Virtual-Elektron Kitabxana
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: qlobal mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri
79
79
79
Buna görə də ydüşüncə adamlarımızın, alimlərimizin, yazıçı
və şairlərimizin elektron kitabları, dərsliklər, elmi və dini
kitablar, ümumiyyətlə, gərəkli olan əksər əsərlər dünyanın
aparıcı dillərində, amma sözsüz ki, ilk növbədə Azərbaycanca
kitabxanalarımızda yerləşdirilib.
Əlbəttə, istər dünya, istər müasir Azərbaycan ədəbiyyatında
elə kitablar, o cümlədən elmi-intellektual əsərlər, ali və orta
məktəb dərslikləri var ki, onların elektron versiyası təəssüf ki,
yaradılmayıb.
O
səbəbdən
bizim
milli
elektron
kitabxanalarımızda da onları tapmaq mümkün deyil.
Azərbaycanda üç böyük elektron kitabxana var: Prezident
Elektron Kitabxanası, ikincisi M.F.Axundov adına Milli
Kitabxananın elektron resursu və nəhayət, üçüncü Milli
Virtual-Elektron portal - kitabxana.net. Milli kitabları əsasən
bu üç mənbədə yerləşdirilir. Düzdür, son illər çoxsaylı
electron resurslar yaradılsa da, onlara hələ electron kitabxana
demək bir qədər çətindir, gərək müəyyən standartlara cavab
verən səviyyəyə qədər inkişaf etsinlər. Qeyd edim ki, bu üç
kitabxana bir-biri ilə mütəmadi olaraq əlaqəli şəkildə işləyir.
Prezidentin Fondundan bizim kitabxanalara maliyyə yardımı
göstərilir. Digər dövlət qurumlarının və Yazıçılar Birliyinin də
maliyyə və texniki, o cümlədən yaradıcı imkanlarından
www.kitabxana.net
– Milli
Virtual-Elektron Kitabxana
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiyalar: planetar mədəniyyətin kulturoloji tərəfləri
80
80
istifadə olunaraq ədəbiyyatımızın elektronlaşdırılmasını
sürətləndirmişik.
Yazıçı və şairlərin, alim, müəlliflərin yaradıcılığını təbliğinə
electron kitabların çox böyük təsiri var: dünyada İnternetdə
yayımlanan materiallara görə reytinq müəyyənləşdirilmə
sistemləri indi dəbdədir. Azərbaycanda kitabların nəşri
sahəsində müəyyən problemlər hələ də qalmaqdadır: tirajı
500-1000 nüsxədən yuxarı kitab çap olunmur. Onlar əlli
milyonluq azərbaycanlının heç 1 faizinə də çatmır, nəinki
dünyada, Azərbaycanda və türk dillərindən istifadə edən
kitabsevərlərə.
Bu
mənada
İnternetdə
-
elektron
kitabxanalarda yerləşdirilən e-kitablar istənilən şəbəkə
istifadəçisi üçün əlçatandır.
Bir çox istifadəçi elektron kitabxanalarımızın sistemli deyil,
dağınıq
və
səpələnmiş
olduğundan
şikayət
edir.
Kitabxanalarımızda müəyyən axtarış sistemlər var. Həm
müəlliflər, həm də ölkələr üzrə axtarış etməklə istənilən kitabı
tapmaq olar. Üstəlik, elektron kitabxanalar çoxsaylı
bölümlərdən ibarətdir. Kitablar klassika, dünya ədəbiyyatı,
lüğətlər və ölkələr üzrə sistemləşdirilir. Düzdür, onların
hamısını biz hələlik komplektləşdirmək mümkündeyil, həm də
dünya dillərində saysız-hesabsız kitablar var, hamısını İnternet
resurslarında yerləşdirmək çətindir, heç buna iddialı da olmaq
Dostları ilə paylaş: |