Bilig 49. sayı

bilig, Bahar / 2009, sayı 49 
 
144 
Yetişkin eğitiminde, Türkçe eğitiminde uzaktan eğitim çok yararlı ola-
caktır (4.1a -FR8). 
Çocuğa dersin ki ‘Oğlum hadi bilgisayardan bir iki saat sen şu Türkçe 
derslere bir bak, soru cevapla veya bir gir bakalım ne varmış, ne kül-
türel veya ne gibi aktiviteler varmış.’ Eğlenceli şeyler olursa çocukların 
da ilgisini çekebilir. Sadece ders olduğu vakit çocuk da sıkılır çünkü 
(4.1-NR10-11). 
İletişim araçlarının içinde Türk televizyon kanallarının özel bir yeri olduğu 
tespit edilmiştir. Aşağıdaki sözlerde de görüleceği gibi televizyon kanalları 
ana dille olan bağın sürmesinde de etkili kabul edilmektedir:  
Türkçe konusunda en büyük yardımcıları uydudan aldıkları Türk te-
levizyon kanallarının yayınları. Biraz pahalı olmasına rağmen alınabi-
liyor ve o ilgi hâlâ sürüyor Türkiye’ye karşı. NTV izliyorlar, ATV izli-
yorlar, dizileri biliyorlar (4.1b-NR1-5). 
Ancak son yıllarda televizyonların ve uydu yayınlarının artmasıyla il-
kokul çağındaki öğrencilerin Türkçelerinde gözle görülür bir iyileşme 
var. Bu Türkçe açısından bir avantaj (4.1b -BL17). 
Şu an hemen her evde Türkçe kanallar izleniyor (4.1b-BL18-20). 
Buradaki Türklerin Türkçeden uzaklaşmamalarını sağlayan Türki-
ye’deki televizyon yayınlarının çanak antenlerle burada izlenmesi ol-
du (4.1b -AK2). 
5. Türkçe Dersleri 
Ana dili Türkçe derslerinin uygulanması konusunda ülkelere hatta aynı ülke 
içinde eyaletlere, şehirlere göre faklılıklar vardır. Ancak başarılı bir uygula-
madan söz edildiğine rastlanamamıştır. Kırk yıldır yurt dışında yaşayan bir 
katılımcının da söylediği gibi “Milli Eğitim Bakanlığının görevlendirdiği Türk 
Kültürü öğretmenleri ile 2 saat, 3 saat okul dışı, çarşamba günü dernek köşe-
sinde 2 saatlik dersle ne öğretilir bu çocuklara, hiçbir şey öğretilemez.”. Bu 
başarısızlığın başlıca nedenleri olarak; öğretmenlerin yetersizliği, ders malze-
melerinin yetersizliği, organize olma becerisinin yetersizliği, bulunulan ülke-
nin derslere olumsuz bakışı, ailelerin ilgisizliği gösterilmektedir.  
Öğretmenlerin yetersizliği:  Türkçe derslerini vermek üzere  Türk Milli 
Eğitim Bakanlığından görevlendirilenler ve yerinden atamayla görevlendiri-
lenler olmak üzere iki grup öğretmenden söz edilebilir. Öğretmenlerin yeter-
sizliği ile ilgili olarak ileri sürülen görüşler şöyledir: 
Türk Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Türk kültür dersleri veren öğret-
menlerimiz var ama bu öğretmenlerimiz de sınırlı bir kapasitede çalı-

---

Pilancı, Avrupa Ülkelerindeki Türklerin Türkçeyi Kullanma Ortamları 
 
145 
şıyorlar. Türkiye’deki eğitim seviyesi ile Avrupa’daki eğitim seviyesi 
arasında büyük faklılıklar var (5.1a-BL22). 
Hollanda’daki öğretmenlerin %50’si eğitim kökenli değil... Bugüne 
kadar Hollanda’da ders veren öğretmenlerle veli cephesinin iyi oldu-
ğu hiçbir yer görmedim (5.1a-HL6). 
Türkiye’den gelen Türkçe öğretimi yapan 220 öğretmen var. Daha 
önceden çok kötü idi. Gelenler Fransızca bilmiyor, çocuklarla iletişim 
kuramadılar (5.1a-FR9). 
Milli Eğitim Bakanlığının gönderdiği öğretmenler yeterli olmuyor. O-
kullarda verilen eğitim de yeterli değil. Haftada 3-4 saat eğitim az 
(5.1a-İN5). 
Öğretmen değiller esasında. Milli Eğitimden gelme falan değil burada 
çoğu okumuş gidiyor, ben Türkçe öğretmeni olmak istiyorum diye. 
Herhangi bir sertifika falan almıyorlar (5.1a-NR6-7). 
Ders malzemelerinin yetersizliği: Türkçe derslerinde kullanılan malze-
meler, Türkiye’den gönderilen malzemeler ve Avrupa ülkelerinde hazırlanan 
malzemeler olmak üzere iki grupta toplanabilir. Ders malzemelerine yönelik 
eleştiriler; iyi malzeme azlığı, metot sıkıntısı ve yeni teknolojileri kullanan 
malzemelerin olmaması üzerinedir: 
Çok ciddi bir malzeme ve metot sıkıntısı var (5.2a-FR5). 
Türkiye’den gelen öğretmenlerin getirdikleri kitaplardaki olaylar bu-
ranın gerçeği değiller. Oysa hazırlanacak malzeme buradaki çocukla-
rın hayatlarına hitap etmeli. Yoksa dersler eziyete dönüşüyor (5.2a-
FR9). 
Burada okullarda kullandığımız kitaplarda ve öğrencilere öğrettiğimiz 
kitaplardaki bilgiler günlük yaşamda kullanılmayan bilgilerdir (5.2a-
DN9). 
Türkçe eğitimin organizasyonunda büyük hatalar var. Öğretmen ar-
kadaşlarımız eksiklerle geliyorlar. Okul idaresi ile iletişim kuramıyorlar 
(5.2a-BL13). 
Bu alanda bir şeyler yapılması gerekiyor. Diğer dillere bakın onlarca 
metot var. Türkçede büyük eksik var (5.2a-HL8). 
Öğretmen ve materyal sıkıntısı var. İngilizlerden hafta sonu eğitimi 
için okulu kiraladıkları zaman yalnızca binayı veriyorlar. Eğitim mal-
zemesine bilgisayar internet erişimi, laboratuar vb. erişime izin vermi-
yorlar (5.2a- İN3). 

---

bilig, Bahar / 2009, sayı 49 
 
146 
Hafta sonunda yapılan Türk okullarındaki eğitimlerde ise sistemli ol-
mama sorunu var. Bu okullarda işler gönüllülük üzerine kurulduğu 
için kişilerin talepleri, bunların karşılanması ve sorgulanması çok iyi 
yapılamıyor (5.2a-İN11). 
Organize olma becerisinin yetersizliği: Türkler arasında ortak sorunlar 
için birlikte hareket etme alışkanlığının gelişmediği sık dile getirilen bir konu-
dur. Bu durum, Türkçe derslerinin programlardan çıkarılarak organize olma 
işinin velilere bırakılmasından sonra yaşanan karışıklığa da neden olmuştur: 
Danimarka’da Türkler ve Türk dernekleri arasında iletişim ve bağ 
yok. Organize olamıyoruz (5.3a-DN1). 
Türkçesini geliştirecek ve kaliteleştirecek bir faaliyet yok veya faaliyet 
olmamasının sebebi de o toplum tarafından bir müracaat yok. Okul 
kısmına bakıyorsun bir tane Türk teşvik okulu var o da belirli bir gru-
bun elinde (5.3a-BL22). 
Hollanda makamları da velilerin Türkçe öğretimine destek çıkmasını 
istiyorlar. Belediyeler bu konuda yetkilidir. Diyorlar ki proje getirsinler 
bana destek vereyim. Burada Kürtçe eğitimi için destek istenmiş, be-
lediyeler destek vermiş çünkü yasal bir hak sonuçta (5.3a-HL1-2). 
Türkçe derslerine verilen ödeneğin kaldırılmasından sonra 5-6 yerde 
ayrı ayrı gruplar oluştu. Tam bir organizasyondan söz edilemez (5.3a-
HL6). 
Burada 60.000 Türk çocuğu var biz ancak 1000 tanesine ulaşabildik 
(5.3a-HL7). 
Ana dil eğitimi kaldırılınca bir ihtiyaç doğdu Türkçe öğretimi ile ilgili. 
Bu ihtiyacı da siyasi yönü olan birkaç grup üstlenmeye çalışmakta 
(5.3a-DN18). 
Her ne kadar bazı çocuklar burada Türkçe dersi alsalar da bu yeterli 
değil; hem bazı okullarda ne Türkçe dersi var ne öğretmen var (5.3a-
AB1). 
Bu konuda, Fransız bir Fransızca öğretmeninin tespiti de kayda değer bu-
lunmuştur:  
Türkçe eğitimi organizasyondan çok uzak. Örneğin Yunanistan, Yu-
nanca öğretimi konusunda çok daha örgütlü ve etkili çalışıyor (5.3a-
FR3). 
Avrupa ülkelerinin Türkçe derslerine olumsuz bakışı:  Araştırmanın 
yapıldığı dönemde, daha önce ders programlarına dâhil olan “yabancı ço-
cuklar için ana dili ve kültürü dersleri”, bazı hükümet ve yerel yönetimler 

---