Maşınqayırmanın tarixinə dair
Yüklə 20,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.3. Çevik istehsal sistemlərinin yaranması
Avtomatlaşdırmanın yayılması
və texnolojiyönümlü sistemlər yaranmışdır.
1965-ci ildə aparılmış araşdırma nəticəsində məlum olur ki, o dövrdə bütün əməliyyatları əhatə edə biləcək ümumi proqramlaşdırma dili yoxdur. Bu məsələ ilə alman alimləri məşğul olurlar və hər bir əməliyyat üçün ayrıca proqramlaşdırma dili yaradırlar. Bu dil EXAPT (Extendet Subset of APT) adlanaraq aşağıdakı tərkibdə nümayiş etdirilir [3.7]: -
EXAPT 1 − burğulama və sadə frezləmə əməliyyatları üçün (1966-cı il), -
EXAPT 2 − xətti və kontur üzrə torna əməliyyatı üçün (1967-ci il), -
EXAPT 3 − dəzgahın hər hansı bir oxuna perpendikulyar müstəvidə xətti və kontur üzrə burğulama və frezləmə əməliyyatı üçün. Belə sinifləşdirmə, proqramlaşdırma dilinin verilmiş əməliyyatın qoyduğu texnoloji tapşırığa uyğunlaşdırılmasını asanlaşdırmışdır. Proqramlaşdırmada işlədilən sözlər və göstərişlərin tətbiqi bütün dillərdə eyni idi. Perfokartlarda yaddaşa verilmiş informasiyalar hissə proqramları adlanırdı. Kompyüterin işi, sadə şəkildə hazırlanmış hissə proqramları əsasında NC dəzgahının idarə olunması üçün tam perfolenti hazırlamaqdan ibarətdir. Bu işi kompyüterdə görmək üçün, idarə proqramının emal edilməsi və uyğunlaşdırılması üçün iki proqram lazım idi. Nəticədə, dəzgahın idarə perfolenti, istehsalın hazırlığı və təşkili üçün sənədlər hazırlanırdı (şəkil 3.22). 60-cı illərdə EXAPT proqramlaşdırma dilinin inkişafı və geniş yayılması məqsədi ilə Almaniyada EXAPT cəmiyyəti yaranır. Bu cəmiyyət, 9 ölkədən 90-a yaxın mütəxəssisin iştirak etdiyi bir mərkəzi təşkilata çevrilərək geniş tədqiqat işləri görür. NC texnologiyasının ümumi şəkildə yayılmasında bu cəmiyyətin gördüyü işlər əhəmiyyətli rol oynamışdır.
Avtomatlaşdırmanın yayılması 479
Mikroprosessorların getdikcə inkişaf etməsi idarəetmə sistemlərinin də təkmilləşdirilməsi və proqramlaşdırmanın asanlaşması üçün şərait yaratmışdır.
Şəkil 3.22. EXAPT sisteminin quruluşu.
70-ci illərin sonunda birbaşa sexlərdə proqramlaşdırma ideyası güclənərək sonrakı inkişafın istiqamətini müəyyənləşdirir. Bununla bərabər hazırlanmış NC proqramlarının birbaşa dəzgaha verilməsi məsələsi də gündəmə gəlir. Bu dəzgahlarda eyni idarəetmə strukturunun yaranması məsələsini qoyur ki, bütün dəzgahlar eyni prinsiplə proqramlaşdırıla bilsin.
80-cı illərdə də rəqəmli idarəetmədə əsas inkişaf dəzgah və operator arasında interaktiv dialoqa əsaslanan proqramlaşdırma sistemlərinin yaranması ilə səciyyələnir. Dəzgahlarda elektron ekranlarının tətbiqi prosesin qrafiki olaraq simulyasiya edilməsini və beləliklə, dəzgahı tətbiq etmədən prosesin gedişini real zamanda görmək olurdu. Avtomatlaşdırmanın yayılması
Hal-hazırda mövcud olan texnoloji prosessorlar alətin emal zamanı trayektoriyasını hesablamaqla bərabər, həm də iqtisadi cəhətdən əlverişli emal parametrlərinin seçilməsinə şərait yaradır (şəkil 3.23). İdarəetmə sisteminin texniki və proqram təminatının modular şəkildə hazırlanması nəticəsində istehsalatda məhsuldar və etibarlı işləyən idarəetmə sistemlərinin yaranması mümkün olmuşdur.
Şəkil 3.23. CNC frez dəzgahı, Hermle firması (AFR)
Həndəsi və texnoloji verilənlərin ayrıca daxil edilməsi nəticəsində hissənin CAD proqramı tərəfindən tərtib edilmiş modeli birbaşa NC proqramlarının hazırlanmasında istifadə edilir. Bu şəffaf kompyüter sistemi inteqrasiya olunmuş texnoloji prosesin (CİM- Computer
yaratmışdır. Avtomatlaşdırmanın yayılması 481 3.3. Çevik istehsal sistemlərinin yaranması
darəetmə sistemlərinin inkişaf etməsi dəzgah funksiyalarının modifikasiya olunması və genişləndirilməsinə gətirib çıxarmışdır. NC idarəetmə sistemlərinin yaranması ərəfəsində onların dəzgahqayırmada rolu aşağı idi. NC sistemlər ilk vaxtlarda adi dəzgahlara quraşdırılırdılar. Buraya oxboyu hərəkət etdirilən və mürəkkəb frezləmə əməliyyatının tətbiqi üçün nəzərdə tutulan iri və bahalı dəzgahlar daxil idilər. NC sistemlərinin inkişafı ilə dəzgahların yeni tətbiq sahələri meydana gəlmişdir.
Texnoloji proseslərin avtomatlaşdırılması zamanı iri seriyalı və kütləvi istehsalda NC sistemi ilə təchiz olumuş dəzgahların tətbiqi nəzərə çarpırdırsa, sonralar bu, fərdi və kiçik seriyalı istehsalda tətbiq olunmağa başlayır.
60-cı illərin əvvəllərində məhsuldar işləyən dəzgahlardan əldə edilən təcrübələr göstərmişdir ki, rəqəmli idarə olunan dəzgahların kiçik seriyalı istehsalda tətbiqində də aşağı maya dəyəri əldə etmək olar. Bu, əsasən köməkçi vaxtın, tərtibat və alət xərclərinin azaldılması hesabına yerinə yetirilirdi.
Rəqəmli sistemlərin inkişafı və onun geniş tətbiqi dəzgah konstruksiyalarında da dəyişiklərin edilməsini tələb edirdi. İdarəetmə sistemlərinin quraşdırılması dəzgahlarda xüsusi uyğunlaşdırma işlərinin aparılmasından sonra mümkün olmuşdur. 1963-cü ildə Milan şəhərində keçirilən sərgidə xüsusi idarə sisteminə malik rəqəmli dəzgahlar geniş yer almışdır. Dəzgahlarda mövqeləşdirmə dəqiqliyini artırmaq üçün konstruktorlar ötürmə sistemindəki hissələrin oturtma dəqiqliyini artırmalı və onların yeyilməsini azaltmalı idilər.
Əsasən dəyişən sürətlərlə hərəkət zamanı bir-birinə nisbətən hərəkətli hissələr arasında müxtəlif sürtünmə halları baş verir. Sürtünmənin rəqəmli idarə olunan dəzgahların dəqiqliynə təsirini azaltmaq ötürmə sistemlərində xüsusi yastıqların tətbiqindən sonra mümkün olmuşdur (şəkil 3.24). Yüklə 20,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|