Microsoft Word qafqaz albanlar-duzelishli doc

 
95
rəkinə, anınq üçün suxalanc dügüllər edi yazğan törələrgə. Necik 
surp arakellər kləmədilər yazıp berməgə surp Avedarannı əvəldən, 
yoxsa sözləri bilə inandırıp xaytardılar, da andan sonqra suxlan-
dılar yazmağa, alay ox törəni də yazıp xaldırmadılar, zera alarnınq 
dağın özgə ulu sağışları bar edi xaytarmaxlıx üçün, yoxsa pokoy 
berdilər Eski Törə bilə, da kermənlrninq obıçayı bilə, da ari bitik-
lərninq kücü bilə törələrin etməgə. Yoxesə bu zamanda barçadan 
keri tüştük. Bu səbəptən prezmuşena yazıp xoyduq törələrni.” 
 
TƏRCÜMƏSİ: 
“Dördüncü. Çağımzda biliklərin səviyyəsi aşağı enmişdir. Əgər 
biliklər çox olsaydı, araşdırmalar aparar və zamanımza uyğun 
qanunları seçərdik. Odur ki, biz bütün xalqlardakı  və ölkələrdəki 
qanunları toplayaraq, eynən Əhdi - Ətiq və Əhdi - Cədiddə olduğu 
kimi, peyğəmbərlərin və  İncilin göstərdiyi qaydada yazıyla möh-
kəmləndirdik. 
Beşinci səbəb odur ki, hazıda Müqəddəs Ruh Süleyman və 
Davudun dövrlərində olduğu kimi, Korinfdə  və ya məhkəməsini 
qurduğu digər ölkələrdə olduğu kimi fəal fəaliyyət göstərmir. 
Çünki Müqəddəs Ruh onların qəlbində idi, bu üzdən də onların 
yazılı qanunlara ehtiyacları yox idi. Necə ki, müqəddəs həvarilərin 
İncili əvvəldən yazıya köçürüb təqdim etmək istəkləri yox idi, sözlə 
inandırmağa çalışırdılar və yalnız bundan sonra yazmağa qərar ver-
dilər, eyni qaydada qanunları da yazıya köçürməyi lazım bil-
məmişdilər. Çünki dinsizləri haqq yoluna gətirmək kimi böyük 
məqsədlərə sahib idilər. Amma Əhdi – Ətiq, şəhər adət - ənənələri 
və Tanrı qanunları əsasında məhkəməyə icazə vermişdilər”. 
 
*** 
 
Sonrakı hissə, cüzi müdaxiləyə baxmayaraq, orijinal mətndir: 
“6-ınçı ki, yarğununq işi ant bilə tügəllənir, evet ki, Tenqridən 
buyurulmadı ant içməgə. Yoxesə yamanlıx artıptır bu zamanda, a 
krisdanlar tügül ki yalğız yarğu alnına ant içər, yoxsa hər yerdə 

---

 
96 
hər kez heç nemədən, da anınq bilə Xutxaruçumuznunq buyruxun 
heç etərlər, da biz klədik ki, Tenqrininq boyruxun heç etkənlərgə 
törə u ganunk berkitip xoydux yarğuda. 
7-inçi ki, bolmamaxı üçün törəninq barmağaylar özgə mil-
lətninq törəsinə, necik buyurur edilər markarelər ki, yoxmıdır 
Tenqri Israjel arasına ki, bolvanlarga barırlar, xaysın ki, arakellər 
də anı tabalap aytırlar ki, tiyməstir krisdanlarğa özgə millətninq 
alnına yarğuğa barmaga. 
8-inçi, körərbiz emdigi vaxtta ki, bardır axpaşlar, vartabedlər, 
kahanalar, biylər, başketxoyalar ki, yüz körüp, u orunc alıp, da 
biliksizliktn könü yarğunu egri etərlər. Anпnq üçün köptən az yazıp 
xoyduq Törə bitikində ki, bolğay ögüt u toğrulux anınq kibiklərgə. 
9-unçu ki, yaratılğan tarbiyatımız dayma unutuçudur yaxşılıxn 
köp türlü can u ten günahından. Həlbət, kləsək yarğunu toğru 
etməgə, vaxtında unutup yamqılırbiz, andan sonqra poşman bolup, 
sağışka tüşərbiz ki, alaymıdır yoxsa alay dügül. Anпnq üçün ki, bu 
türlü xıyınlı sağış bolmağa, anınq üçün yazıp xoyduq törə bitikini, 
hər vaxt, xolumuzğa alıp, esləgəybiz törəmizni da körgüzgəybiz 
özgə millətkə ki, dayma törələrimizni ari bitiklərdən etərbiz ki, söz-
ləri bolmağay bizni tabalamağa. 
10-unçı, xaçan ki adam yaratıldı ürdü da berdi anqar Biy Tenqri 
Ari cannпnq şnorhkın. Ol şnork, necə bardı ilgəri, adəmilər üsnə arttı, 
da, xaçan ki xaytıp yazıxka tüştülər, ayttı Tenqri: «Xalmağay menim 
canım adəmilərdə, zera can yergəsindən tengə xayttılar». 
 
TƏRCÜMƏSİ: 
“Altıncısı odur ki, Tanrı and içməyə icazə verməsə  də  məh-
kəmələr and içməklə bitir. Bununla belə, zamanəmizdə pislik və 
yamanlıqlar çox artmışdır, xristianlar isə Rəbbimizlə olan əhdlərinə 
xilaf çıxaraq, həm məhkəmədə, həm də harada gəldi və  hər hansı 
bir önəmsiz səbəb üzündən and içirlər. Biz də Tanrı qanunlarını po-
zanlar üçün məhkəmə hüququ və qanunları yaratmağı qərara aldıq. 
Yeddincisi. Öz qanunlarının olmaması bəhanəsi ilə başqa xalq-
ların məhkəmələrinə müraciət etməsinlər. Necə ki, peyğəmbərlər 

---

 
97
xəbərdarlıq etmişlər: Məgər  İsrailin Tanrısı yoxmudur ki, onlar 
bütlərə sitayiş edirlər” və necəki həvvarilər xristianları məzəmmət 
etmişdilər ki, yad dinə sitayiş edənlərin məhkəmələrinə müraciət 
etməsinlər. 
Səkkizinci. Zamanəmizdə axpaşların (yepiskopların – B.T.), 
vardapetlərin (ilhiyyat alimlərinin – B.T), bəylərin, kəndxudaların 
cahillikləri səbəbindən rüşvət alaraq ədalətsizlik etmələrinə  şahid 
oluruq. Odur ki, biz “Törə bitiki”ndə bu məsələlərə də toxunduq ki, 
onlara ibrət və öyüd olsun. 
Doqquzuncu. Təbiətimiz (insan təbiəti) elə qurulub ki, çox 
zaman xeyri unudaraq, ruhi və cismani günahlar edirik. Baxma-
yaraq ki mühakimələrimizdə  ədalətli olmağa çalışrıq, amma məh-
kəmə zamanı bunu unudur və  səhvə yol veir, sonra da peşiman 
oluruq. Bundan sonra isə şübhəyə düşürük: belədirmi, deyilmi? Bu 
cür  şübhələrin  əzabverici olduğunu nəzərə alaraq, bu “Törə biti-
ki”ni yazıb qoyduq ki, daim əllərinin altında olsun, qanunları 
unutmasınlar. Rişxənd edən xalqlara da müqəddəs yazılara əsasla-
nan qanunlarımızın olduğunu göstərə bilsinlər. 
Onuncu.  İnsan yaradılan zaman Bəy Tanrı ona, Müqəddəs 
Ruhundan üfürərək, ruhi toxumlarnı hədiyyə etdi. Bu Hədiyyə za-
manla insanlarda daha da inkişaf etdi. Lakin qayıdıb günaha 
yuvarlandıqda Tanrı dedi: “Qoy, Mənim ruhum onlarda qalmasın, 
çünki ondan üz döndərib bədənin istəklərinə baş  əydilər” Məsih 
dünyaya gəldikdə, o insanlara Müqəddəs Ruhu qaytardı  və onlara 
mənəvi məhəkməni, yəni müqəddəs İncili bəxş etdi...” 
  
*** 
 
Sonrakı cümlə redaktorun əlavəsidir: 
 “Xaçan ki Krisdos keldi dünyağa, ol Ari Cannı  yənə berdi 
adəmilərgə da can yarğusun, xaysı ki surp Avedarandır da ganunk, 
zera bilir edi Biyimiz Krisdos ki, dünya adəmiləri  prezmuşena 
dünya yarğusun yararlar edi.” 
Cümlənin mətnə sonradan əlavə edildiyi buradakı slavyan 
mənşəli “prezmuşena” kəlməsindən görünür.  

---