İkinci kitab. Müsəlman qadının sosial həyatda iştirakı
252
Ənəs
ibn Malik rəvayət edir ki,
Peyğəmbər
(Ona Allahın xeyir-duası
və salamı olsun!)
demişdir:
“Elm öyrənmək hər bir müsəlmana vacibdir”
1
.
Rəvayət olunur ki, Əbu Dərda deyib:
“Peyğəmbər
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
demişdir: “Kim
elm öyrənmək üçün səfərə çıxarsa, Allah onun yolunu Cənnət
yollarından biri qılar. Mələklər də elm öyrənənin etdiyindən
razı qalaraq qanadlarını onun üzərinə çəkərlər”
2
.
Görəsən, ağıl və könüllərə işıq saçan elmi öyrənmək, qəlb-
ləri ayıldan təsirli öyüd-nəsihəti dinləmək üçün alimlərlə görüş-
məkdən qeyri ikinci yol vardırmı?! Bu səbəbdən səhabə xanım-
lar ən qiymətli mənbədən elm öyrənsinlər deyə Peyğəmbərlə
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
görüşməyə ciddi-cəhdlə can atır-
dılar. Səhabələr və tabein mənsubları da eyni məqsədlə Pey-
ğəmbərin
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
xanımlarına müraciət
edirdilər. Çünki bu xanımlar Peyğəmbərin
(Ona Allahın xeyir-duası
və salamı olsun!)
vəfatından sonra elm mənbəyi hesab olunurdular.
Madam ki Peyğəmbərin dövrü yaxşı nümunə dövrüdür, gərək
bu ənənənə əbədi olaraq davam etsin!
Kişi və qadınlar ən zəngin mənbələrdən elm öyrənməyə can
atmalıdırlar. Bu zaman həmin zəngin mənbələrin kişi və ya
qadında ifadə olunmağının heç təfavütü yoxdur. Müəllimin kişi
(qadın) olmağı qadınların (kişilərin) elm öyrənmələrinə mane
olmamalıdır.
1
Hədisi Beyhəqi rəvayət etmişdir. Bax: Səhih əl-came əs-səğir, hədis №
3808.
2
Hədisi İmam Əhməd rəvayət etmişdir. Bax: Səhih əl-came əs-səğir, hədis
№ 6173.
Birinci fəsil. Peyğəmbərin zamanında müsəlman qadınların...
253
Qadınlar Peyğəmbərdən ayrıca dərs
(moizə) tələb etmişlər
Əbu Səid əl-Xudri demişdir:
“(Bir dəfə) bir qadın Peyğəmbərin
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı
olsun!)
yanına gəlib dedi: “Kişilər sənin söhbətlərinə çox qulaq
asırlar (başqa bir rəvayətdə: kişilər bizi (bu işdə) keçiblər). Biz
qadınlara da bir gün ayır. Həmin gün gələrik, sən də bizə Al-
lahın sənə öyrətdiyini öyrədəsən.” Peyğəmbər dedi: “Filan gün
filan yerdə gəlin.” Onlar da gəldilər. Peyğəmbər
(Ona Allahın xeyir-
duası və salamı olsun!)
onlara Allahın ona öyrətdiyindən öyrətdi...”
1
.
Qadınların Peyğəmbərdən
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
ay-
rıca dərs tələb etmələri eyni yerdə kişilərlə dərs öyrənmək
istəmədiklərindən irəli gəlmirdi; əksinə, ondan irəli gəlirdi ki,
onlar məsciddə daha çox vaxtın və daha geniş yerin onla-
ra ayrılmasını istəyirdilər. Qadınlar ayrıca dərs öyrəndikdən
sonra da məsciddə kişilərlə bayram namazlarını qılmış, xütbə
dinləmişdilər.
Qadınlar dini məsələlərdə
kişilərlə söhbət etmişlər
Rəvayət olunur ki, Ümmi-Fəzl bint əl-Haris deyib:
“Ərəfə günü idi. Yanımda bəzi şəxslər Peyğəmbərin
(Ona
Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
oruc tutub-tutmadığı haqda şəkk-
şübhəyə düşmüşdülər. Bəziləri deyirdi ki, Peyğəmbər oruc
1
Hədisi İmam Buxari və İmam Müslim rəvayət etmişlər.
İkinci kitab. Müsəlman qadının sosial həyatda iştirakı
254
tutub, bəziləri isə: “Tutmayıb!” – deyə əksini iddia edirdi.
(Mən də mübahisələrə son qoymaq üçün) ona bir qabda süd
göndərdim. Dəvəsinin yanında dayanmışdı. (Südü alıb) içdi”
1
.
Hafiz ibn Həcər demişdir:
“Hədisdə faydalı məqamlar vardır... (Bunlardan biri də) qa-
dınlarla kişilərin elmi müzakirə aparmalarıdır”
2
.
Rəvayət olunur ki,
Abdullah ibn Məsud
(Allah ondan razı qalsın!)
demişdir:
“Allah bədənlərinə döymə vuran və vurduran, üzdəki tükləri
yonan, gözəllik üçün dişlərinin seyrəkləşdirən və Allahın ya-
ratdığını dəyişən qadınlara lənət edib.” Bu sözlər Bəni-Əsəd
qəbiləsindən Ümmi-Yaqub adlı bir qadının qulağına çatdı. Üm-
mi-Yaqub Quran oxuyan qadın idi. Abdullah ibn Məsudun
yanına gələrək dedi: “Eşitmişəm ki, sən filan-filan qadınlara
lənət oxuyursan?” İbn Məsud dedi: “Mən Peyğəmbərin
(Ona
Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
lənət oxuduğu kimsələrə və Allahın
kitabında göstərilənlərə lənət oxuyuram.” Qadın dedi: “Mən
iki qapaq arasında olanları (Quranı) oxumuşam, ancaq sənin
dediyini orada görməmişəm.” İbn Məsud dedi: “Əgər onu oxu-
saydın, görərdin. Oxumayıbsanmı ki, Allah Təala deyib: “...
Peyğəmbər sizə nə verirsə, onu götürün; nəyi qadağan edirsə,
ondan əl çəkin. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allahın cəzası çox
şiddətlidir”
3
. Qadın dedi: “Bəli, oxumuşam.” İbn Məsud dedi:
“Şübhə yoxdur ki. Peyğəmbər
(Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!)
bunu qadağan edib.” Qadın dedi: “Mən sənin ailəndəkilərin
1
Hədisi İmam Buxari və İmam Müslim rəvayət etmişlər.
2
İbn Həcər əl-Əsqəlani. Fəth əl-Bari, V cild, səh. 142.
3
“əl-Həşr” surəsi, 7-ci ayə.