111
öz tövhəsini verməlidir. Bunun üçün də bir daha qeyd edək ki,
bizə demokratiya lazımdır ki, cəmiyyətdə fikir müxtəlifliyi
bərqərar olsun. Demokratik tərbiyənin əsası məktəbdə
qoyulmalıdır.
İkinci hekayənin təhsilin məzmunu ilə birbaşa əlaqəsi
vardır. Hekayədə söylənilir:
Qədim zamanlarda Çində Çju Pin-man adlı bir adam
yaşayırdı. Bir dəfə Pin-man eşidir ki, qocaman ovçu Ma Ten
əjdaha öldürməyi bilir. Pin-man ovçunun yanına gəlib ona deyir:
-Hörmətli cənab Ma Ten, xahiş edirəm əjdahı öldürməyi
mənə öyrət.
-Bu çox çətin sənətdir! – deyə Ma Ten cavab verir.
Əjdahaya qalib gəlməyi öyrənmək üçün çox illər məşğul olmaq
lazımdır. Bir də sən beş il bu meşədə yaşaya bilərsənmi? Beş il
səhərdən axşama kimi təlim almağa hövsələn çatarmı? Təlim
üçün mənə verməyə pulun varmı?
Çju Pin-man dedi:
-Mən bu meşədə beş il yaşamağa hazıram. Beş il səhərdən
axşama kimi təlim alacağam. Mən bütün pullarımı sizə
verəcəyəm, təki siz mənə əjdahaya qələbə çalmağı öyrədin.
Ovçu:
-Elə isə təlimə başlayaq, - dedi.
Qurtarmaq bilməyən beş il keçir, ovçu deyir:
-Mən bütün biliyimi sənə verdim. Bu gündən sən nə cür
əjdaha olur-olsun qalib gələ bilərsən.
Xoşbəxt Pin-man öz kəndlərinə qayıtdı. Olan-qalanını
təlim üçün verdiyindən tamam pulsuz qalmışdı. Lakin Çju Pin-
man kədərlənmirdi. Axı o heç kəsin bacarmadığı bir işi –
əjdahaya qalib gəlməyi bacarırdı.
O, qürurla həyətləri, kəndləri gəzir, öz xidmətini təklif
edirdi.
-Sən nə iş görə bilərsən?- deyə ondan soruşduqda, Çju
Pin-man məğrur-məğrur cavab verirdi:
-Əjdaha öldürə bilərəm!
112
-Yaxşı da, əjdaha görünən kimi biz səni tez çağırarıq, -
deyə adamlar ona cavab verirdi və hələlik sənin biliyin bizə gərək
deyil! – deyirdilər.
Çju Pin-man uzun zaman yaşadı, lakin bir dəfə də olsun
əjdaha ilə rastlaşmadı. Beləliklə, o heç bir iş bacara bilmədiyinə
görə həyatı ehtiyac və qüssə ilə keçdi.
Çju Pin-man sadə həqiqəti ancaq qocalığı zamanı başa
düşdü, bildi ki, insana ancaq adamlara gərək olan və xeyir
gətirən bilik lazımdır.
Zaman-zaman
təhsilin qarşısında duran məqsəd
dəyişdiyindən, məqsədə nail olmaq üçün təhsilin məzmunu da
ehtiyatla və düşünülmüş şəkildə dəyişməlidir.
Milli təhsilimizin forma və məzmunu arasında münasibət
elə qurulmalı, bir-birini elə tamamlamalıdır ki, təhsilin qarşısında
duran ali məqsədinə nail olmaqla bərabər, bizim gənclərimiz
içərisindən keçdiyi ictimai-sosial hadisələrin, proseslərin idarə
olunan yox, idarə edən tərəfi olsun, başqa sözlə, obyekti yox,
subyekti olsunlar.
Mənim inancıma görə insan iki cazibə mərkəzi (qütb)
arasında fəaliyyət göstrir. Özünə məhəbbət və xalqa , millətə
məhəbbət. Birinci qütb heyvanidir, ikinci qütb insanidir. Bu
baxımdan K.Marks həqiqətəq haqlıdır: İnsan ictimai varlıqdır.
Son 50000 ildirki, insan oğlu özünə məhəbbətdən insani
məhəbbətə döğru yol gedir. Bu fəaliyyətin ən bariz nümunəsi
10000 il öncə dövlətin əmələ gəlməsidir. Dövlət bir qurum
olaraq ictimai məhəbətin təzahür formasıdır. Hər kəs özünə
məhəbbətdən bir az kəsib, millətə məhəbbət, dövlətə məhəbbət
payının üzərinə qoyur. Müxtəlif insan toplumları bu yolla irəliyə
doğru hərəkət edir. Hansı toplumlarda vətənə, millətə məhəbbət
özünə məhəbbətdən üstünlük təşkil edirsə o cəmiyyət daha
qabaqcıldır. Cəmiyyət daxili qüsurların çoxu özünə məhəbbətin
ifratlığından doğur. Vətənə məhəbbət güclü olan cəmiyyətlərdə
rüşvət olmaz, küçədən kəsib həyatyanı sahəyə ğatmazlar, şəhərin
mərkəzində qəsir tikilməz və s. Hər dəfə Bakı bağlarına
113
gedəndə, bağ yollarının əyri-üyrü və dar olmasını görəndə özünə
məhəbbətin bizdə üstün olması nəticəsinə gəlirəm. Deyəyki,
Almaniyada belə mənzərəyə rast gəlmək mümkün deyil. Çünki o
toplumda millətə vurğunluq daha çoxdur.
Təhsilin məqsədi elə müəyyənləşməlidir və məzmunu elə
qurulmalıdır ki, insanın Vətənə, millətə məhəbbəti özünə
məhəbbətdən qat-qat çox olsun.
114
13. Təhsilin iqtisadiyyatı
«Hesab edirəm ki, cəmiyyət hardan olur olsun,
nədən olursa kəsib təhsilə xərcləməli, gənc nəslin
təhsilinə, müəllimə kömək etməlidir».
Heydər Əliyev
Müasir dünyada dövlətlər adətən iqtisadi qüdrətinə görə
sıraya düzülürlər. İqtisadiyyatın açarı texnikadadır. Texnikanın
açarı texnologiyadadır. Texnologiyanın açarı elmdədir. Elmin
açarı təhsildədir. Beləliklə, iqtisadiyyatın da açarı təhsildədir
qənaətinə gəlmək olar. Deməli, iqtisadiyyatımız təhsilimizin
başqa formada inikasıdır. Təhsilin bütün problemlərinin
kökündə iqtisadiyyat durur və yuxarıda deyildiyi kimi
iqtisadiyyatın da açarı təhsildədir. Odur ki, dövlətin güclü olması
üçün xəzinəsi özündə olan təhsil sisteminin potensialından
istifadə etmək lazımdır. Təhsilə ona görə çox pul xərcləyirlər ki,
xəzinə daha zəngin olsun və gələcəkdə yaşayış daha firavan
olsun.
Təhsillə iqtisadiyyatın əlaqəsi fizikanın birləşmiş qablar
qanununda olduğu kimiidir. İqtisadiyyatı yüksək olan ölkələrin
təhsili, təhsili yüksək olan ölkələrin iqtisadiyyatı yüksəkdir.
Təhsilə iqtisadiyyatı inkişaf etdirən bir amil kimi baxılmalıdır.
Çalışmaq lazımdır ki, bu müddəa həm iqtisadiyyat sahəsində
çalışanların, həm də təhsil işçilərinin şüurlarına hakim kəsilsin.
YUNESKO-nun məlumatına görə, inkişaf etməkdə olan
ölkələrin bütün dövlət büdcəsi keyfiyyətli təhsil sistemi qurmağa
çatmır. Azərbaycan öz dövlət büdcəsinin 22%-ni təhsilə
yönəltmişdir. Əgər nəzərə alsaq ki, şagirdlərin sayı 1,7 mln.-dan,
tələbələrin sayı 300 mindən, təlim-tərbiyə, təhsillə məşğul olan
müəllimlərin sayı isə 200 mindən çoxdur, onda bu nəticəyə gə-
lərik ki, bizdə də vəziyyət çox gərgindir və inkişaf etməkdə olan
ölkələrdəki kimidir.
Rusiya Federasiyasının təhsil naziri V.Filippov hesab edir
ki, təhsilin dövlət büdcəsindən kifayət qədər maliyyələşməsi ya
Dostları ilə paylaş: |