Ġsraġl elyazov elxan həSƏNLĠ leyla həSRƏtova
Yüklə 6,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.8.1. Rels bərkidiciləri
Dəmir yolu iki paralel rels sapından ibarət olub biri-birindən müəyyən ölçüdə enliklə Ģpala bərkidilib və manqa Ģəklində birləĢdirilib. Relsi Ģpala aralıq bərkidiciləri ilə birləĢdirirlər ki, onların möhkəm dayanıqlığını və möhkəmliyini təmin etsin, eyni zamanda dəmir beton Ģpala bərkidilərkən Ģpalı və relsi elektrik cərəyanından izolə etsin və yolun enini bir qaydada saxlasın. Üç tip əsas bərkidicilər mövcuddur: ayrılmayan, qarıĢıq və ayrılan. Ayrılmayan bərkidicilər və altlıqlar Ģpala eyni kəstillər və Ģuruplarla Ģpala bərkidilir (ġəkil 4.22a-b). Şəkil 4.22. Ayrılmayan və qarışıq bərkidicilər 1- rels, 2-kəstil, 3- altlıq, 4- şpal Dəmir yollarında ayrılan bərkidicilər əksəriyyət təĢkil edir və üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, konstruksiyası sadədir, kütləsi çox da ağır deyil Ģpala tikilməyi və Ģökülməsi asan baĢa gəlir. Lakin bir Ģeyi nəzərə almaq lazım gəlir ki, yolun enini sabit saxlamaqda etibarlı deyil və Ģpalın mexaniki sıradan çıxması təhlükəsi yaradır. QarıĢıq tipli bərkidicilər (ġəkil 4.23) altlığı Ģpala əlavə kəstillərlə bərkidirlər. Belə tip bərkidicilər. MDB ölkələrinin dəmir yollarında Şəkil 4.23. JBR-3-65 tipli yaylı ayırıcı birləşmə. KB-65 tipli ayrilan rels bərkidicilərindən geniĢ istifadə olunur. Onun çatıĢmayan cəhətlərinə çoxlu sayda detallarının olması, kütləsinin və sərtliynin daha yüksək olmasıdır. Buna görə də MDB olkələrinin dəmir yollarında yeni qəlibsiz-yaylı ayrılan rels bərkidicilərindən istifadə olunmağa baĢlanılıb. Belə rels bərkidiciləri-JBR-3-65 aĢağı sərtlikli olmaqla bərabər, kütləsi və detallarının sayı KB-65 tipliyə nisbətən təqribən 1,5 dəfə azdır (ġəkil 4.23). JBR-3-65 tipli yaylı ayırıcı birləĢmənin əsas elementlərinə 1-plastik kütləli yan dayaq, 2-metallik yan dayaq, 3-yaylı klemma, 4-rezin araqatı, 5-bolt, 6-qayka, 7-dayaq bəndi və 8-plastik kütləli “boĢluqyaradan” aid edilir. Hal-hazırda dəmir-beton Ģpallı yollarda ARB-4 tipli ankerli rels birləĢdiricilərindən də geniĢ istifadə olunur (ġəkil 4.24). Şəkil 4.24. Ankerli rels birləşdiricisi-ARB-4. 1-sıxıçı klemma), 2-klemma altlığı, 3- anker, 4-fiksasiyalı tənzimləyici, 5-izoləedici bicaqlıq, 6-rezin araqatı. Ayrılan rels bərkidicilərində rels Ģpala bolt və Ģuruplarla bərkidilir. Üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, rels dəyiĢəndə altlıq sökülmür, relsin uzununa qaçmasının qarĢısını almaq üçün əlavə detallardan yəni əks qovuculardan istifadə etməyə ehtiyac yaranmır (ġəkil 4.25). Şəkil 4.25. Yaylı əksqovucu. Rels baĢlıqlarını bir-biri ilə birləĢdirən bərkidicilərə calaq bərkidiciləri deyilir. Belə bərkidicilərin konstruksiyasının etibarlılığı, onun düzgün saxlanması, qatarların hərəkətinin təhlükəsizliyində üst quruluĢ materiallarının ömrünün uzadılmasında, həmçinin hərəkət tərkibinin iĢlək hissəsinin ömrünün uzadılmasında müstəsna rolu vardır. Calaq bərkidicilərində istifadə edilən boltlar yanlıqlar yüksək termiki bərkidilir. Bolt qaykalarının daim dartılmıĢ vəziyyətdə olması üçün yaylı Ģaybalarla bərkidilir. Son zamanlar altı deĢikli yanlıqlardan geniĢ istifadə olunmaqdadır. Calaqlarda Ģpalların yerləĢdirilməsi elə ölçüdə olur ki, calaq boĢluqda qalmaqla Ģpalların altının döyülməsinə imkan yaranmıĢ olsun (Ģəkil 4.26). Şəkil. 4.26. İki başlıqlı yanlıq. Belə ki, temperatur dəyiĢkənliyi nəticəsində rels uzandığı üçün və təkərdən düĢən zərbəni yumĢaltmaq məqsədi ilə rels arası calaq məsaməsi 21 mm-dən çox olmalı deyil. Havanın temperaturunun hər bir qiymətinə uyğun calaq məsaməsi təyin olunur: ) ( max t t l l r m Yüklə 6,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|