Xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi

Claude Messier: 05/19/2005 12:42 CDT
Ushbu munozara qizg‘in davom etmoqda, ammo, men bir necha 
fikr-mulohazalarimni aytib o‘tmoqchiman. Biz dunyodagi mavjud 
muammolarning fazo tadqiqotlarini amalga oshirish orqali hal 
etamiz. Xuddi Skot ta’kidlab o‘tganidek, Global Tadqiqitolar 
Strategiyasini amalga oshirish murakkab ish. Buning sababi uning 
qimmatligida. Bundan tashqari, Global Tadqiqitolar Strategiyasini 
borasida yuzaga keladigan o‘zgaruvchanlik bilan ham bog‘liq. Yoshi 
tomonidan ilova qilingan maqola bizning keyingi qadamimiz oy 
ekanini ko‘rsatadi. Shunga qaramasdan, mazkur tashkilot hozirda 
ikki ulkan strategiya ustida ishlamoqda. Bular oy va asteroid.
PISA 2018
Mulohaza
Skot 
Huffing-
ton
Yoshi 
Kubo-
ta
Fazo tadqiqotiga 
bo‘lgan ishtiyoq 
so‘ndi
So‘nggi yillarda fazo 
tadqiqoti bo‘yicha 
olib borilayotgan 
ishlar to‘xtab qoldi
Fazo tadqiqotlari 
dasturi uchun insonlar 
tomonidan va robotlar 
yordamida olib borila-
digan missioyalarning 
ahamiyati beqiyos
Claude 
Mes-
sier

---

69
Ilova 2.B.4-rasm. 4-topshiriq. Baholash va mulohaza yuritish
O‘ng tomondagi maqolani o‘qing. 
Javobingizni quyidagi katakchaga yozing.
Skot Huffington va sharxlovchilar 
tomonidan yozilgan maqolalarga e’tibor 
qarating. Berilgan ma’lumotlarga asoslanib, 
fazo tadqiqotining ikki asosiy afzalligini 
ko‘rsatib beradigan izoh yozing. 
Javobingizni asoslashda maqolalardan 
foydalaning.
Bo‘limning nomlanishi: Fazo tadqiqoti
Savol 5/5
1-matn
Fazo tadqiqotining oltin davri o‘z yakuniga yetdimi?
Skot Huffington 16-May, 201
1957-yilda Sputnik fazo kemasi fazoga olib chiqilishi bilan, fazo 
tadqiqoti o‘z oldiga hali inson qadami yetmagan joyga birinchi bo‘lib 
borish maqsadini qo‘ygandi. 1961-yilda Yuriy Gagarinning birinchi 
bo‘lib fazoga chiqishi astanavtlar va fazogirlarni rekordni buzishga 
chorlovchi qizg‘in musobaqalarga, mamlakatlar orasida chegaralarni 
kengayishiga va fazogirlarni o‘z vatanlariga shuhrat keltirishiga 
sababchi bo‘ldi. Shunga qaramasdan, 1969-yilning 22-iyulida Neil 
Ammstrongning oy yuzasiga ilk bor qadam qo‘yganidan buyon fazo 
tadqiqotlarida pasayish kuzatildi.
O‘shandan beri, fazoni tadqiq etish dasturlari fazo kemalari, fazo 
stansiyalari va sun’iy yo‘ldoshlarni yaratish va harakatga keltirish 
orqali butun e’tiborlarini yer orbitasining quyi qatlamlarida 
muntazam aylanib yurishga qaratdilar. Rossiya fazo kemasi “Mir” 
hamda Amerika fazo kemasi “Sky lab” ayni maqsadlarni amalga 
oshirirgan ilk fazo stansiyalari hisoblandi, ammo ularning bir-
birlaridan mustaqil ishlashlari uchun juda katta mablag‘ talab 
etildi. Hozirda Rossiya, AQSh, Kanada va Yaponiya mamlakatlar 
o‘rtasida olib borilgan keng qamrovli xalqaro hamkorlik aloqalari 
natijasida Xalqaro Fazo Stansiyasi (ISS) yaratildi. Biroq, mazkur 
stansiya endilikda fazogirlarni Marsga olib borish kabi yanada 
kattaroq loyihalarni amalga oshirishga mo‘ljallangan edi. O‘ttiz 
yil vaqt mobaynida fazoga olib chiqilgan fazo stansiyalari faoliyat 
ko‘rsatmoqda, ammo haligacha Marsga qo‘nish amalga oshirilmadi.
Bir necha yillar mobaynida, fazo tadqiqotlari g‘oyasi Rossiya 
Federal Agentligi (RKA), AQShdagi Milliy Aeronavtika va Fazo 
Ma’muriyati (NASA) hamda 22 a’zo mamlakatga ega Yevropa Fazo 
Agentligi (ESA) kabi hukumat agentliklarining alohida faoliyat 
sohasi hisoblanadi. Shunga qaramay, tijoratlashtirilgan fazo 
parvozlarini yo‘lga qo‘ygan xususiy kompaniyalarning paydo bo‘lishi 
hukumat tomonidan boshqariladigan va moliyalashtiriladigan fazo 
tadqiqotlarini dasturlarining zaruriyati va ahamiyatini savol ostiga 
qo‘ymoqda. 1983 va 2003 yillarda fazo kemalarining falokatga 
uchragani haqidagi ma’lumotlar oshkor bo‘lgach, fazo tadqiqotlariga 
bo‘lgan ishtiyoq va qiziqish ham so‘ndi. Bundan xulosa qilib aytish 
mumkinki, dunyo yangi sarhadlarni kashf etishga bo‘lgan ishtiyoqi 
va qiziqishini yo‘qotdi. Fazo tadqiqotlarining oltin davri ortda 
qoldimikan deb qo‘rqaman. Endilikda biz yer bilan bog‘liq kelajak 
tomon jadal oldimlamoqdamiz.