Xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi

Kichik hajmli matnlar
Kichik hajmli matnlar yirik hajmli matnlardan farq qiladi, shuning uchun, 
ularga turlicha yondashish talab etiladi. Ko‘pgina kichik hajmli matnlar bir necha 
sahifalarda iborat bo‘ladi (Kirsh va Mosenthal, 1990[23]). Ayrimlari bitta sodda 
sahifadan, ammo ba’zilari esa bir necha, bir-biri bilan bog‘langan sahifalardan tashkil 
topgan bo‘ladi. Kichik hajmli matnlarga sahifalar, jadvallar, grafalar, diagrammalar, 
reklamalar, dars jadvallari, kataloglar, izohlar va shakllar misol bo‘ladi. Bunday 
matn materiallari statik yoki faol (internet orqali doimiy yangilanib turadigan) 
materiallar bo‘lishi mumkin.
Aralash matnlar
Ko‘pgina statik va faol matnlar yirik va kichik formatdagi elementlardan iborat 
sodda va tushunarli materiallardan tashkil topgani bois, ular aralash matnlar 
deyiladi. Aralash matnlarga tasvirli paragraflar (satr boshilar) yoki izohli shartli 
belgilar misol bo‘lishi mumkin. Agar bunday aralash matnlar yaxshi tuzilishga ega 
bo‘lsa, unda qo‘llanilgan qo‘shimcha komponentlar (misol uchun, tegishli ko‘rsatma 
yoki izohli grafa yoki jadval) mahalliy (masalan, xaritadan shaharni topish) va 
global (masalan, grafada ifodalangan o‘zgarishni muhokama qilish) miqyosda, 
mantiqan tushunarli va mazmunan bir-butunlik yordamida bir-birga bog‘langan 
bo‘ladi. Aralash matn statik matn ko‘rinishidagi jurnallar, ma’lumotnomalar va 
bayonotlarda qo‘llaniladigan formatga ega bo‘lib, unda mualliflar ma’lumotlarni 
yetkazib berish uchun turli ifoda va vositalardan foydalanadilar. Faol matnlardan 
ma’lum muallifga ta’luqli veb sahifalar odatda ro‘yhatlarga ajratilgan, tasvirlar 
bilan boyitilgan va bir necha paragraflardan iborat aralash matnlar hisoblanadi. 
Onlayn shakldagi va elektron habarlar hamda forumlar kabi biror ma’lumotga 
asoslangan matnlar ham yirik va kichik formatdagi matnlardan tashkil topadi. 
Qamrov doirasining avvalgi sonlarida “murakkab” formatli deb yuritilgan matnlar 
endilikda yuqorida aytib o‘tilganidek yangicha “manbaaga” asoslangan matn deb 
yuritilmoqda.

---

41