Xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi
Yüklə 22,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yirik hajmli matnlar
| Matn formati
Matnlarni tasniflashning muhim usuli hamda PISA 2000 qamrov doirasining asosiy tuzilishi va baholash mezonlari yirik hajmli va kichik hajmli matnlarni bir- biridan ajrata olishdir. Yirik hajmli matnlar odatda gaplardan iborat bo‘lib, ular, o‘z navbatida, bir necha satr boshidan tashkil topgan bo‘ladi. Bular bo‘limlar, boblar va kitoblar kabi yanada kattaroq qismlarga ajratilishi mumkin. Kichik hajmli matnlar ko‘p hollarda bir necha jadvallardan iborat jadvalli shakllardan tashkil topadi. Yirik va kichik hajmli matnlar statik yoki faol matnlarga ajratiladi. Aralash va murakkab formatli matnlar ham statik matnlar bo‘lishi mumkin, ammo ko‘p hollarda ular faol matn ham bo‘lishi mumkin. Mazkur to‘rt formatdagi matn haqida quyida batafsil ma’lumotlar beriladi. Boshqa matn ko‘rinishida bo‘lmagan materiallar ham statik va faol matnlar bilan birga qo‘llaniladi. Ko‘p hollarda statik matnlarda suratlar va grafik tasvirlardan foydalaniladi va bu ularning ajralmas qismi hisoblanadi. Videolar, animatsiyalar va audio fayllar kabi o‘zgarmas tasvirlarni ko‘pincha faol matnlarda uchratish mumkin va bular ham faol matnlarning ajralmas qismi sifatida tavsiflanadi. O‘qish savodxonligini baholash dasturiga keladigan bo‘lsak, PISA tadqiqotlarida matn formatida bo‘lmagan materiallardan foydalanilmaydi, ammo umuman olganda, istalgan bunday materiallarni PISA tadqiqotlarida yozma shaklda bo‘lmagan matn qismi sifatida uchratish mumkin. Shunday bo‘lsada, amalda, hozirgi baholash dasturlarida video va animatsiyadan foydalanish darajasi cheklangan. Quloqchinlar va audio materiallarning tarjima variantlari kabi qo‘shimcha shartlarni talab etgani bois, tadqiqotlar doirasida audio materiallardan umuman foydalanilmaydi. Yirik hajmli matnlar Yirik hajmli matnlar bir necha paragraflardan (satr boshidan) tashkil topgan bo‘ladi. Yirik hajmli matnlarga misol qilib gazeta yangiliklari, insholar, asarlar, qisqa hikoyalar, taqrizlar va xatlarni olish mumkin. O‘zining grafik yoki tasviriy xususiyatiga ko‘ra, matn bo‘shliq (masalan, xat boshi) va tinish belgilari yordamida gaplar va paragraflarga ajratilgan holda tuziladi. Shuningdek, o‘quvchilarga matnning tuzilishi tushunarli bo‘lishi uchun u sarlavha va mundarija yordamida bosqichma-bosqich tartibda tuzilgan bo‘ladi. Matndagi bunday ishoralar ham matnni tugallanganini ko‘rsatadi (masalan, gap oxirida nuqta qo‘yish shular jumlasidan). Ma’lumotlar kursiv va qalinlashtirilgan, satr hoshiya va andazasi kabi turli shrift o‘lchamlari va turlari kabilardan foydalanib joylashtiriladi. Tipografik va format imkoniyatlaridan foydalanish ham samarali o‘qish uchun kerakli vosita bo‘lib xizmat qiladi. Kirish so‘zlari ham ma’lumot tuzilishining o‘ziga xos 40 xususiyatlaridan biridir. Misol uchun, ketma-ketlikni (tartibni) ifodalovchi kirish so‘zlar (“birinchidan”, “ikkinchidan”, “uchinchidan”, va shu kabilar) matndagi ma’lumotlarni bir-biriga mazmunan bog‘langanini ko‘rsatadi. Sabab bog‘lovchilari (“shuning uchun,” “shu sababli”, “binobarin” va hakazo) matn qismari o‘rtasida sabab-natija munosabatlarini ko‘rsatadi. Yüklə 22,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|