XariCİ ÖLKƏ TÜrkoloqlari haqqinda qisa biLGİLƏr m e m o r y (“y a d d a ş”) reguly antal
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
iştirak etmişdir. 1948-ci ildə təqaüdə çıxmış, elə həmin il türk dili professoru olaraq Vaşiqtona dəvət olunmuşdur. Georgetown Universitetində üç il işlədikdən sonra Fransaya qayıtmış və Gerardmerdə elmlə məşğul olmuşdur. 1955-ci ildə «Principes de grammaire turque ("Turk" de "u:quıe)» (1955) adlı əsərini nəşr etdirmişdir. (Əsər 1951-ci ildə yazılmışdır). «Philologiae Turcicae Fundamenta» adlı kitab toplusunda «L'osmanli moderne et le Türk de Turquie» (I) adı ilə məqalə çap etdirmişdir. Deny «İslam ensiklopediyası»nın Avropada çıxan I və II nəşrlərində də öz məqalələrini çap etdirmişdir. Deny türkologiya sahəsində bir çox məqalə və nəşrlərin müəllifidir: «Sari Saltıq et le nom de la ville de Babadaghi» (1913), Traditions populaires turques de Salonique et de Florina» (1919), Langues turques, langues mongoles et langues tongouzes» (1924), Chansons des Janissaires turcs d'Alger (fın du XVIIe siecle)» (1925) və s. «Une inscription en langue proto-bulgare decouverte ä Preslav» 1947) adlı məqaləsi də qədim bulqar yazılarına yeni bir əlavədir. Türkiyənin elm adamları bütün həyatını türk dilinə həsr edən Denynin bu işlərini hər zaman təqdir etmişlər. 1958-ci ildə Deny Türk Dili Qurumuna üzv seçilmişdir. 1958-ci ildə Türk Dili Qurumu yerli və xarici türkoloqların qatılması ilə ona bir məqalə nəşr etdirdi (1958). Deny 1963-cü ildə Fransada vəfat etmişdir.
ildə anadan olmuşdur. Fransada polyak bir ailənin uşağı olan Kowalski, 1894-cü ildə Krakovda liseyi bitirmişdir. Hələ liseydə şagird ikən şərq elmlərinə marağı olan Kowalski, Vyana Universitetinin fəlsəfə fakültəsinə daxil olmuşdur (1907). Vyanada qədim ərəb şeirlərinin məşhur müəllifi R. Geyerin yanında təhsil alan Kowalski 1911-ci ildə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə yiyələnmiş, 1911-1912 -
ci tədris ilində Strasburqda Theodor Nöldeke ilə Enno Littmannm, daha sonra isə Kölndə Georg Jacobun yanında işləmişdir. 1919-cu ildə Krakovda Jagiellon Universitetində müsəlman şərq filologiyası şöbəsi yaradılmışdır. Professor olaraq bu şöbəyə gətirilən Kowalski 1919-1948-ci illərdə şöbəni idarə etmişdir. Şərq elmləri, xüsusilə türkologiya sahəsində etdiyi vacib tədqiqatları ilə elm adamlarının diqqətini cəlb etmiş Kowalski 1927-ci ildə Polşa Elm Akademiyasının xəbərləşmə üzvlüyünə seçilmişdir. 1932-ci ildə akademiyanın daimi üzvlüyünü qazanmış, 1931-ci ildə isə burada ümumi sekretarlıq vəzifəsinə təyin edilmişdir. Bundan əlavə, qurulduğu tarixdən (1923) başlayaraq Polşa Şərq Araşdırmaları Dərnəyinin (Polska Towarzystwa Orientalistycznego) çalışmalarında yaxından iştirak etmiş, 1947-ci ildə müdir seçilmişdir. Kowalski «Der DTvän des #ais ibn al-) a + Im» (1914) adlı əsərində ərəb filologiyası sahəsindəki bacarığını ustalıqla göstərmişdir, Bu yazısı ilə şərq alimlərinin diqqətini cəlb edən Kowalski sonralar türkologiya sahəsində işləklə yanaşı bəzən ərəb filologiyasına müraciət etmiş və bu sahədə yeni əsərlər yazmışdır. «Poezja staroarabska» adlı məqaləsini nəşr etdikdən sonra, El- Bekrinin «El-memälik ve'l- mesälik» adlı əsərinin Polşa haqqında olan hissəsini nəşr etdirmiş («Monumenta Poloniae Historica»), bundan əlavə Kä'b ibn Zuheyrin divanını tədqiq etmişdir («Le dlwän de Ka'b ibn Zuhair»: Edition critique, 1950). Bu çalışmaları ilə yanaşı fars filologiyası sahəsində məqalələr nəşr etdirmiş, Ömər Xəyyamın rübailəri haqqında bır əsər yazmışdır (1936). Daha sonra Firdovsinin «Şahnamə»si üzərində tədqiqat aparan Kowalski müharibə və ov mərasimləri, din, coğrafiya elmləri, İran, Turan və ərəblər arasında əlaqələr kimi mövzulara müraciət etməyinə baxmayaraq bu sahədə məqalələri çap etdirməmişdir. «Les Turcs aans ie Sän-näme» (1948) adlı məqaləsi 'ou uövrə təsadüf edir. Bu məqalə Kowalskinin 1926-cı ildə nəşr olunan «Die ältesten
Erwähnungen der Türken in der arabischen Literatur» (1926) məqaləsini tamamlamışdır. Türklərlə bağlı mövzulara üstünlük verən Kowalski sonralar türkologiya sahəsinə üz tutmuşdur. 1916-cı ildə türk əsgərlərindən topladığı tapmacaları «Zagadki ludowe tureckie» («Enigmes populaires mrques», 1919) adlı məqaləsində nəşr etdirən Kowalski 1922-ci ildə xalq şeiri haqqında dəyərli bir tədqiqat üzə çıxarmışdır: «Ze studiöw ıad form^ poezji ludöw tureckich. Etudes sur la forme de la poesie :es peuples turcs» (1922). Kowalski Balkan və Anadolu türkləri arasında dil, folklor və etnoqrafiya tədqiqi üçün çox sayda səyahət etmişdir. Bu səyahətləri nəticəsində bir çox məqalə nəşr etdirmişdir: «Piosenki ludowe ana- olskie o razböjniku Czakdzym» (1916-1918), «Cinq recits de Günei Vilayet de Smyrne)» (1925), «Osmanisch-türkische Volkslieder aus klazedonien» (1926) və s. «İslam ensiklopediyası»nın I (Avropa) nəşrində dərc olunan Dialectes turcs- osmanlis» (və «Osmanisch-turkische Dialekte») hissəsinin də müəllifi Kowalskidir. Bu hissə osmanlı türk dialektləri haqqında yazılmış dəyərli bir tədqiqatdır. Anadolu və Rumeli dialektlərini əhatə edən bu yazı mövzu haqqında ilk çalışmadır. Bundan əlavə İslam ensiklopediyası»nda tapmaca, qoşma və nəğmə hissəsini Kowalski yazmışdır. «Zu den türkischen Monatsnamen» (1930) adlı məqaləsində türk ilində ay adlarını tədqiq etmişdir. Kowalski qıpçaq qrupuna aid dialektlərə də müraciət etmiş, çap etdirdiyi «A propos du Codex Cumanicus» (1929) adlı məqaləsi də bu mövzuya həsr olunmuşdur. O, Polşada yaşayan türklərin dilini də tədqiq etdirmişdir. 1927-ci ildə Hollandiya Şərq Dərnəyi (Oostersch Genootschap in Nederland) Dnqresinə «Über die polnischen Karaimen, ihre Sprache und deren erhältnis zu den anderen kipcakischen Sprachen» adlı məlumatı təqdim etməklə yanaşı Kowalski «Piesni obrzçdowe w narzeczn araimöw z Trok» (1927) adlı bir
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|