Xəlil Rza Ulutürkün 85 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Heydər Əliyev
- İsmayıl Şıxlı
5
təhsil illərində görkəmli rus şairi Samuil Marşakın evində və Yasnaya Polyanada dahi Lev Tolstoyun xatirə muzeyində olması, Leninqrada Ermitaj xəzinəsinə kollektiv səfəri, Nazim Hikmət və Mixail Şoloxovla görüşləri gənc şairin xatirəsində dərin izlər buraxmışdır. 1959-cu ildə Xəlil Rza Bakıya qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirmişdir. O, 1963-cü ildə “Müharibədən sonrakı Azərbaycan sovet ədəbiyyatında poema janrı” (1945-1950) mövzusunda yazdığı dissertasiyanı uğurla müdafiə etmiş, fılologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Onu institutda müəllim kimi saxlamışlar. Tələbə auditoriyasına müəllim kimi daxil olduğu gündən Xəlil Rza dərs proqramı çərçivəsi ilə məhdudlaşmamış, vətənpərvərlik ruhlu mühazirələrində qədim milli bəşəri dəyərlərimizdən və doğma dilimizdən ürək yanğısı ilə söhbət açmışdır. Xəlil Rza Azərbaycan dilinin saflığı, əcnəbi dilin təsirinə məruz qalmaması üçün özünəməxsus mübarizə yolu da seçmişdi. Harada olursa-olsun doğma dilində təmiz danışmayan müsahibindən eşitdiyi hər yabançı kəlmə üçün 5 qəpik cərimə tələb edər, “danışığından məmnun qaldığı soydaşlarını bir manat məbləğində mükafatlandırardı”. Beləliklə, o, müasirlərinin diqqətini ana dilinin saflığını qorumağa cəlb etməyə çalışardı. 1984-cü ildə şairin “Ömürdən uzun gecələr” adlı kitabı və SSRİ xalqlarının dillərindən tərcümə edilmiş poetik əsərlərdən ibarət “Qardaşlıq çələngi” toplusu ictimaiyyət tərəfindən Azərbaycan SSRİ Dövlət mükafatına təqdim olunsa da, hakim dairələrin etinasızlığı ilə qarşılandı. Bu soyuq münasibət onu sarsıtmadı. Şairin ən böyük vəzifəsini yazıb yaratmaqda görən Xəlil Rza yorulmadan var qüvvəsi ilə çalışır; yeni şeirləri, elmi araşdırmaları ilə təsəlli tapır. 1985-ci ildə “Maqsud Şeyxzadənin bədii yaradıcılığı və Azərbaycan-Özbək ədəbi əlaqələrinin
6
aktual problemləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. 1986-cı ildə Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafındakı xidmətlərinə görə ona əməkdar incəsənət xadimi fəxri adı verilir. Görkəmli şəxsiyyət, vətən mücahidi Xəlil Rza Ulutürkün anadan olmasının 85 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq, bir sıra tədbirlər: kitab müzakirəsi, oxucu konfransı, biblioqrafik icmal, rəsm və şeir müsabiqəsi, ədəbi-bədii gecə və s. keçirilə bilər. Xəlil Rza yaradıcılığını gənc nəslə, oxuculara tanıtmaq məqsədilə kitabxanada kitab sərgisi təşkil oluna bilər. Sərgidə şairin müxtəlif illərdə çəkilmiş foto stendi, kitabları ilə yanaşı ədəbiyyatşünas və digər müəlliflərin onun haqqında yazdığı kitablar, araşdırmalar, ona ithaf edilən şeirlər, kəlamlar və dövri mətbuatda yer alan məqalələr öz yerini almaqdadır. Sərgiyə müxtəlif başlıqlar verilə bilər: “ Haqq pərvanəsi – Xəlil Rza Ulutürk”, “Xəlil zirvəsi”, “Şairliyindən də ucada dayanan nəhəng vətəndaş”, “Ədəbiyyatdan əbədiyyətə gedən yol”, “Silahı söz və sevgi olan insan”, “Aərbaycan – Xəlil Rza”, “Azadlıq mücahidi – Xəlil Rza”, “Poeziyamızda İstiqlal marşı çalan şair”, “Böyüklüyün sirri”, “Milli poeziyamızın qranit sütunu”, “Türk dastanın qəhrəmanı”, “Xalqı azadlığa çağıran şair”, “Türk dünyasının böyük oğlu – Ulutürk”, “Ulutürk ömrünün ulu möhürü”, “Silahı söz və sevgi olan insan”, “Millətimizin siyasi dühası”, “Sözünün arxasında özü duran sənətkar”, “İstiqlal şairi – Ulutürk”, “Açın ürəyimi, həkimlər, açın”, “Zindanları işqlandıran şair”, “Milli İstiqlal mücahidi”, “Xəlil Rza Ulutürkün ictimai-siyasi lirikası”, “Turan dünyasının böyük şairi”, “Məğrur, dönməzlik təcəssümü, nur amallı, azadlıq mübarizi və nəğməkarı, xalqımızın şanlı oğlu və şairi”, “Xalqın qüdrətli oğlu və əziz sənətkarı – unudulmaz Xəlil Rza”, “Kədəriylə qol-boyun olan şair”, “Söz sərkərdəsi – Ulutürk” və s.
7
8
fikirlər: Xəlil Rza bir vətəndaş, bir insan kimi bütün xüsusiyyətləri ilə həmişə seçilmişdir. Mən daim onun yaradıcılığına, insanlığına, vətəndaşlığına, ən çox cəsurluğuna, əyilməzliyinə öz ideyalarından dönməzliyinə hörmət etmişəm, onu yüksək qiymətləndirmişəm... Güman edirəm ki, Xəlil Rzanın parlaq həyatı, onun böyük vətəndaşlığı, milli azadlıq uğrunda mübarizliyi bütün azərbaycanlılar üçün nümunə olacaqdır.
Heydər Əliyev, ümummilli lider Sənin bütün damarların şimşəkdi, Xəlil, orda qan odla qarışıq axır. Çax, yatanlar ayılsın, qaranlıq işıqlansın.
Xəlil
Rza müasir
ədəbiyyatımızın ən
görkəmli nümayəndələrindən biridir. O, böyük poetik bir istedaddır. Xəlil Rza böyük alim, yorulmaz tədqiqatçıdır.
Xəlil Rzanı başa düşməyənlər çox idi. Onun cəsarətli vətəndaşlıq şeirlərini dinləməkdən belə qorxanların sayı min- min idi. O, kürsüyə qalxanda durub salonu tərk edirdilər. Xəlilin antisovet, antiimperiya çıxışlarına dəlilik kimi baxanlar, onun səsini kəsməyə çalışan, yüksək kürsülərə yolunu bağlayan, onu kiçiltmək istəyənlər Xəlil Rza istedadının Allah vergisi
Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|