21
edən Xəlil Rza Ulutürk milli poeziyamızın qranit sütunundan
biridir. O, bütün ömrü boyu ictimai-siyasi fəaliyyəti ilə
xalqımızın gələcəyinə xidmət etmişdir. Dünyasını vaxtsız
dəyişsə də, Xəlil Rza Ulutürk həmişə ruhumuzda yaşayan,
bizimlə birlikdə sabaha addımlayan, daha obrazlı desək, bu
günün və gələcək dövrlərin şairidir. Şeirlərinin birində özü bu
barədə çox sərrast yazıb:
Buludu şimşəklə parçalayacaq,
Zülməti nur ilə boğacağam mən.
Qərbdə ulduz kimi batsam,
Şərqə bax:
Şərqdən günəş
kimi doğacağam mən!
... İtib-batmaq üçün
yaranmamışam,
Dünənəm!
Bu günəm!
Gələcəyəm mən!
Bir gün bu dünyadan
getsəm də, nə qəm,
Dünyaya təzədən gələcəyəm mən!
Xəlil Rza Ulutürk hər şeydən əvvəl, mübariz şair idi. O, XX
əsrin ikinci yarısında Azərbaycan poeziyasının möhtəşəm
mehrabına gur səsi ilə şimşək kimi çaxdı, onun dalğa-dalğa
dağılan əks-sədası ətalət basmış vicdanları oyatdı, atəşinin odu
insanların ürəyində mübarizə əzmini alovlandırdı. Bu səbəbdən
Xəlil Rza poeziyası yer üzündə yaşayan bütün Azərbaycan
türklərini silkələdi. Azadlığı zərrə-zərrə, qram-qram istəməyən,
böyük arzularla, ideyalarla yaşayan, yaradan Xəlil Rza Ulutürk
bu gün də bizim aramızdadır, onun şeirləri dillər əzbəridir, yenə
də ön cərgədə bir məşələ, alova dönüb.
22
Məlumatdan sonra suallar yazılı və test şəklində
iştirakçılara təqdim olunur.
Suallar:
1. Xəlil Rza Ulutürkün anadan olduğu tarix və doğulduğu
bölgənin adını qeyd edin.
Xəlil Rza Ulutürk 1932-ci il oktyabr ayının 21-də Azərbaycanın
Salyan rayonunun Pirəbbə kəndində anadan olmuşdur.
2. Xəlil Rzanın uşaqlar və yeniyetmələr üçün yazdığı hansı kitab
və şeirlərini oxumusunuz?
Şairin uşaqlara həsr etdiyi kitablarından “Marallar da duz
yeyərmiş” kitabını misal göstərə bilərik. Kitabda yer alan
“Hüsn-xətt dəftəri” adlı bir şeirdən sitat göstərmək olar:
“Göylərə bənzər bir cocuk dəftəri.
Bəlkə, şüadır uzanan milləri.
Hüsnünə bax, dəftərimin hüsnünə.
Günmü doğur, dəftərimin üstünə”.
3. Azadlığı istəmirəm zərrə-zərrə, qram-qram!
Qolumdakı zəncirləri qıram gərək, qıram-qıram!
Azadlığı istəmirəm bir həb kimi, dərman kimi.
İstəyirəm səma kimi, günəş kimi, cahan kimi...
Bu misralar kimə aiddir və bu haqda nə deyə bilərsiniz?
Bu misralar X.R.Ulutürkə aiddir. Ədib 40 illik yaradıcılığı
dövründə torpaq günəşə təşnə olan kimi azadlığa can atdı, qolu
zəncirlənmiş, ruhu yaralanmış məmmləkətin azadlıq şairi oldu.
4. Xəlil Rza Ulutürk yaradıcılığı dövründə öz əsərlərini müxtəlif
imzalar altında yazmışdır. Bunları sadalaya bilərsinizmi?
“Xəlil Xəlilov, “Xəlil Xəlilbəyli”, “Xəlil Odsevər”, “Xəlil Rza”
təxəllüsləri ilə çap etdirmişdi. “Xəlil Rza Ulutürk” təxəllüsü isə
şairin keçdiyi mübarizə yolunun, ədəbi-mənəvi axtarışlarının
məntiqi nəticəsi idi.
5. Ədib öz şeirlərində insanlara, xüsusən də gənclərə nəsihətli
misralarla müraciət etmiş, onları dürüstlüyə, insanlığa, elmə,
23
əməyə və s. doğru səsləmişdir. Onun bir neçə örnək şeirlərindən
sitat gətirə bilərsinizmi?
....
Heç kəs bilməsə də sən yaxşılıq et,
Sənin öz vicdanın – qəlbin biləcək.
Elə bu özü də bir yaxşılıqdır –
Yaman adamların gözünə mil çək.
....
Vaxt – ömür deməkdir, qızıldır, bəli
Vaxtı köhlən kimi yüyənləməli!
Sən ki, söyləyirsən: vaxtı öldürmək,
Vaxt yox, ətalətdir əsl ölməli!
Azərbaycan poeziyasının görkəmli simalarından biri olan
xalq şairimiz Xəlil Rza yaradıcılığını oxuculara tanıtmaq və
şairin qələmini sevdirmək üçün kitabxanada “Təbrizsiz keçən
Xəlil ömrü” adlı xatirə gecəsi keçirilə bilər. Kitabxanaçı
əvvəlcədən məktəblərlə əlaqə saxlayaraq oxucuları kitabxanaya
cəlb edir. Şagirdlərə şairin kitabları təqdim edilir. Şagirdlər bu
mövzuya uyğun müəyyən şeirlər seçərək iştirakçı qismində
tədbirə hazırlaşırlar. Əvvəlcədən təyin olunmuş tədbirin vaxtı
gəlib çatır. İştirakçılar, oxucular və digər qonaqlar səhnə
qarşısında əyləşir. Aparıcı hər kəsi salamladıqdan sonra Xəlil
Rza Ulutürkün həyat və yaradıcılığından söhbət açır:
Kitabxanaçı: Müasir dövrdə Azərbaycan poeziyasında,
bəşəriyyətin gələcəyinə, beynəlxalq hadisələr, sülh və müharibə
problemlərinə aid onlarla şeir yazılıb. X.Rzanın siyasi
məzmunlu şeirlərini bunlardan fərqləndirən əsas cəhət bu
şeirlərin hamısının dünyanın aydın poetik dərkindən, zamanın
poetik obraz səviyyəsinə qalxmasından ibarətdir. Özü də bu tipli
şeirlərin əksəriyyəti zamanla, dünya ilə dioloq təsiri bağışlayır.
Lirik qəhrəman öz hiss-həyəcanları, baş verən hadisələrə fəal
münasibəti, cavabdehlik hissinin güclü olması ilə yaddaşa
Dostları ilə paylaş: |