15
müşayiət olunmuşdur. Xəlil Rza azadlıq idealı ilə poeziyasına
bəşəri məzmun gətirmişdir. O, Azərbaycan ədəbiyyatının
görkəmli nümayəndəsi, milli demokratik hərəkatımızın
mücahidi, Azərbaycan poeziyasında görkəmli ədəbi simadır.
Onun poeziyasının kökü, mayası vətən eşqi torpaq və dünya
ilə bağlıdır. Şair yazırdı: “Bizim birinci borcumuz yer kürəsini
qorumaqdır. Yer kürəsindəki sonsuz gözəllikləri, Füzulinin və
Şeksprin yaratdığı poeziya kəhkəşanlarını, İbn-Sinanı
qorumaqdır. Bütün təfəkkür korifeylərinin ürəyindən,
gözlərindən süzülən ədəbi işığı qorumaq bizim borcumuzdur…
Biz öz qüdrətli əllərimizi sərhədlər, okeanlar üzərindən uzadıb
bir-birimizi
salamlamalı, öz qəlbimizin qərarını qəti
bildirməliyik. Yaşasın xalqların azadlıq idealı”.
Şairin vəfatından sonra onun ömür-gün yoldaşı, vəfadarı
Firəngiz xanım (Xəlil Rzanın həyat yoldaşı) XX əsrin
axırlarından bu günədək Xəlil Rzanın şeirlərini, gündəliklərini
və tərcümələrini sahmana salaraq, Xəlil Rza Ulutürk imzası ilə
nəşr etdirməkdədir. O, Xəlil Rzanın yarımçıq işlərini – “işıq üzü
görməyən” əsərlərini nəşr etdirməklə onu yaşadır, əbədiyyətə,
ölməzliyə qovuşdurur.
Mən bilirəm dünyaya elə bir gün gələcək:
Dağlara səs salacaq yalnız ovçu gülləsi.
Lakin o zaman belə qəlbimdə dillənəcək
Bakıda yerə hopmuş qanların şəlaləsi.
1991-ci ilin mayın 6-da şair “Türk milləti mükafatı laureatı”
fəxri adına layiq görülmüşdür. Bir ildən sonra ona Azərbaycan
Respublikasının Xalq şairi fəxri adı verilmişdir.
Zirvələrdən üzü bəri
gəlir məğrur Azərbaycan!
gəlir cəsur Azərbaycan!
Nur və billur Azərbaycan!
Dar gözlərin görmədiyi
16
tamam yeni Azərbaycan!
Varlığımda od yerinə
gəzən qanım Azərbaycan!..
Bu misraları oxuyarkən şairin doğma vətəninə olan böyük,
sonsuz məhəbbətini görürük. Vətənini, millətini canından artıq
sevən Xəlil Rza Ulutürk 1994-cü il iyunun 22-də vəfat etmiş və
fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur. Azərbaycan xalqının milli
mübarizəsində xüsusi xidmətlərinə görə Xalq şairi Xəlil Rza
Ulutürk (ölümündən sonra) “İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdir.
Tədbirin sonunda şagirdlər şairin şeirlərindən parçalar
söyləyirlər.
Xəlil Rza Ulutürkün 85 illik yubileyi ilə bağlı kitabxanada
keçirilən tədbirlərdən biri də biblioqrafik icmaldır. Biblioqraf
şairin “Yalnız, yalnız öz köksümdən qüdrət, qüvvət istəyirəm,
Bu dünyanı ürəyimcə qurmaq üçün səlahiyyət istəyirəm...”
adlı biblioqrafik icmal keçirərkən oxuculara ədibin kitabları
haqqında məlumat verir.
Biblioqraf:
Vətənçilik, millətin azadlıq duyğuları, xalqı
mübarizəyə çağırış, azərbaycançılıq ideyalarının ahəngdar
gerçək ifadəsi mərhum Xəlil Rza Ulutürk yaradıcılığında daha
çox önəm alan mövzulardandır. Onun şeirləri – hayqırtıları
vətənin ən ağrılı günlərində insanlara
azadlığı daddıran, milli
öznüdərkin fəlsəfi-etik cəhətlərini aydınladan taleyüklü bir
missiya əhəmiyyəti daşımışdır.
Azərbaycan türküyəm,
bu soyun şah budağı.
Neçə-neçə eranın
köksümdədir qaynağı.
Ərzin buz laylarını əridən
qüdrət mənəm,
Daş dövrünü yaşayan,
tunc dövrünü yaşayan,
17
Dəmir dövründə polad
əridən hikmət mənəm.
Bu sətirlər istiqlal şairimizin köksündən qopub gələn
hayqırışdır.
Biblioqraf öz çıxışından sonra şairin
sanballı ömür yolu
haqqında dəyərli məlumatlarla birgə X.Rzanın müxtəlif illərdə
nəşr olunmuş kitabları və onların annotasiyası haqqında
məlumat verir. Xəlil Rzanın kitablarından təşkil olunan sərgi
oxucular tərəfindən maraq və rəğbətlə qarşılanır.
Bütün bunlarla
yanaşı biblioqraf həm də şairin bir çox ədiblərə həsr etdiyi
kitabları ilə də iştirakçıları tanış edir. Belə kitablardan biri
Azərbaycan ədəbiyyatının klassiki, mənzum dramaturgiyamızın
banisi Hüseyn Cavid haqqında Xəlil Rza Ulutürkün
memuarlarından seçmələr əsasında hazırlanan “Mənim tanrım
gözəllikdir...” adlı kitabıdır. İkinci kitab Xalq şairi və ictimai-
siyasi xadim Səməd Vurğunun anadan olmasının 100 illik
yubileyi münasibəti ilə tərtib edilmişdir. “Bir odlu gözləri, bir
də xoş səsi” adlı kitabda X.R.Ulutürkün elmi-tarixi
memuarlarından seçmələr – S.Vurğun haqqında müxtəlif
vaxtlarda yazdığı xatirələr və elmi məqalələr toplanmışdır. Xəlil
Rza Ulutürkün “Dramaturgiyada ədəbi əlaqələr” adlı 1987-ci
ilin təkrar nəşri olan bu kitabda Azərbaycan-rus ədəbi əlaqələri
iki xalqın dramaturgiya ənənələri əsasında tədqiq edilmişdir.
Əsasən, ötən əsrin 50-80-ci illər dramaturgiyası təhlil predmeti
götürülmüşdür. Kitabda Xəlil Rzanın ilk dəfə əldə edilərək İlyas
Əfəndiyevin dramaturgiyası haqqında üç məqaləsi də əlavə
olunmuşdur.
Tədbirin sonunda oxucular şairin şeirlərindən parçalar
səsləndirirlər.
Xəlil Rza Ulutürkün 85 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq,
keçirilən maraqlı tədbirlərdən biri də vətənpərvərlik ruhunda
“Mən yenə dönəcəm Azərbaycana” adlı kompozisiyadır.