XəZƏr universiteti erciyes universiteti

82 
 
ətrafında  Qaraqoyunlu  dövlətinin  dayağı  olan  və  hökmdar  ailəsi ilə  qohumlaşmış 
Baharlu tayfası yurd salmışdı” [Nəcəcfli, 2000:11].  
  H. R. Römer araşdırmalarından aydın olur ki, Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu 
tayfalarının  mənşəyi  və  Azərbaycanda  məskunlaşması  ilə  bağlı  məsələlər  alman 
tarixşünaslığında müəyyən mənada öz əksini tapmışdır. H. R. Römer öz əsərində bu 
tayfaların Oğuz mənşəli olmasını qeyd etsə də, heç bir əsas olmadan Qaraqoyun-
luların və Ağqoyunluların yaratmış olduğu dövlətləri İran dövləti kimi təqdim edir. 
Düzdür, Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin sərhədləri İranın əksər ərazilərini 
əhatə  etmişdi.  Lakin  bu  dövlət  Azərbaycanda  yaranmış  və  Təbriz  paytaxt  şəhəri 
olmuşdur. Azərbaycan Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri XV  əsrdə Yaxın və 
Orta Şərqin ən güclü imperiyaları kimi İranı əksər ərazilərini öz sərhədləri daxildə 
birləşdirsə də, onların İran dövləti kimi təqdim olunması elmi cəhətdən əsassızdır.  
 
 
Ədəbiyyat  
1.
 
Ahmet Toksoy.  “Kitab-i Diyarbekriyye’de bayındırlılar. (Kara Yuluk Osman bey’e 
kadar)”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and 
History of Turkish or Turkic. Volume 3/4 Summer 2008 12s (806 -817) 
2.
 
Azərbaycan tarixi, Yeddi cilddə, III cild. Bakı, 2007. 561 s.  
3.
 
Barbara von Palombini. Bündniswerben abendländischer Mächte um Persien: 1453 – 
1600. Wiesbaden 1968, 153 s 
4.
 
Bilal Dedeyev. “Azerbaycan - Osmanli ekonomik ilişkileri (1450
‐1520)”. Journal of 
Qafqaz University. Number 18, 2006, s. 105 -112.  
5.
 
H. R. Roemer. “Persien auf dem Weg in die Neuzeit. Iranische Geschichte von 1350 
-1750”. Beirut, 2003, 525 s.  
6.
 
https://www. uni-goettingen. de/de/349075. html 
7.
 
Mehmet Şeker. Anadolu'nun türkleşmesi ve islamlaşmasi sürecinde Maraş bölgesi ve 
bölgeye yerleşen türk boylari. Kahramanmaraş sempozyumu. 2009, s. 437 -450.  
8.
 
Remzi Kiliç. Fatih devri (1451-1481) Osmanli-Akkoyunlu ilişkileri. Sosyal Bilimler 
Enstitüsü Dergisi Sayı : 14 Yıl : 2003/1, s. 95-118.  
9.
 
Tofiq  Nəcəcfli.  Qaraqoyunlu  və  Ağqoyunlu  dövlətlərinin  tarixi  müasir  türk 
tarixşünasliğinda. Bakı, 2000. 197 s.  
 
 
Summary 
 
QARAQOYUNLU VƏ AĞQOYUNLU TAYFALARININ ETNİK KİMLİYİ 
MƏSƏLƏSİ ALMAN TARİXŞÜNASLIĞINDA 
 
Qaragoyunlu  and  Aggoyunlu  tribes  which  were  one  of  the  Turkish  tribes  also 
participated in formation of Azerbaijani nation. The origin of these tribes, their participation 
in  development  and  their  role  in  enrichment  of  Azerbaijani  culture  and  generally  issues 
connected with their presence in the processes occurred in Western and South-western Asia 
are still rouse scientific interest.  
The  ethnic  origin  of  above  mentioned  tribes  also  attracted  the  attention  of  some 
European  researchers.  From  this  point  the  works  of  H.  R.  Romer,  G.  Dorferin,  B.  fon 
Palombin,  V.  Hins,  V.  Popper,  R.  fon.  Shtrommer  are  deserving  attention.  In  his  work 
“Persians  in  a  way  of  new  period.  The  History  of  Iran  between  1350-1750”  the  German 

---

83 
 
author H. R. Romer wrote that Turkish tribes who came from Middle Asia began to migrate 
to the West direction from the beginning of XI century. But H. R. Romer did not mention 
about  the  Turkish  culture  which  roots  concern  to  ancient  times  definitely  in  Azerbaijani 
territory. The researcher includes Oghuz and Seljuk tribes to Turkish tribes. He wrote: “Two 
of  these  tribes  considered  to  be  more  substantial  for  their  close  relations  with  Ottomans. 
These are Qaragoyunlu and  tribe unions, probably, before they were one tribe, but then they 
seperated”.  Although  Romer  mentioned  that  Qaragoyunlu  and  Aggoyunlu  beonged  to 
Turkish origin, he called the state formed by these tribes Iranian, and thus made a historical 
mistake.  
Keywords: tribe, migration, origin,Qaragoyunlu and Aggoyunlu 
 
 
 
 

---

84 
 
KİMLİK VE KÜLTÜR DEĞİŞİMİ BAĞLAMINDA TANZİMAT DÖNEMİ 
(1839-1876) 
Erol Çiydem  
 
1.
 
Araştırmanın Konusu ve Problemi 
Türk  modernleşme  tarihinin  milat  noktası  olarak  gösterilen  Tanzimat  Dö-
nemi’nde  Osmanlı  toplumundaki  kimlik  ve  kültürel  yapının  değişimi  çalışmanın 
konusunu oluşturmaktadır. Tanzimat dönemi hakkında şimdiye kadar birçok tartış-
ma yapılmış ve birtakım çalışmalar ortaya konmuştur (Karpat, 2005; Akyıldız, 1993; 
Berkes,  1981;  Davison,  1963/2005;  Engelhardt,  2010;  İnalcık  ve  Seyitdanlıoğlu 
(Ed.), 2011; Kaynar, 1985; Kurdakul, 1997; Komisyon, 1999; 2000 Okumuş, 1999; 
Shaw S. J. ve Shaw E. K., 1976/2010 vb.). Ancak bu çalışmaların birçoğunda, sadece 
Tanzimat dönemine yoğunlaşılmadığı gibi, Tanzimat dönemindeki kimlik ve kültür 
değişimi üzerine yönelik bulgulara da yeterince yer verilmiş değildir. Tanzimat dö-
neminde kültür ve kimlik yapılarında meydana gelen değişim, Cumhuriyete giden 
yolu ve Türkiye Cumhuriyeti’ndeki toplumsal yapıyı analiz etmemizde temel ola-
caktır.  
2.
 
Çalışmanın Amacı 
Tanzimat döneminin Osmanlı toplumunun kimlik ve kültürel yapısı üzerin-
deki etkilerini ortaya koymaktır. Bu amaç altında; 
1-Osmanlı  toplumundaki  kimlik  yapısının  dönüşümü  açısından  Tanzimat 
Fermanı’nın önemi nedir? 
2-Osmanlı  toplumundaki  kültürel  yapının  dönüşümü  açısından  Tanzimat 
Fermanı’nın önemi nedir? 
sorularına da cevap aranmıştır.  
3.
 
Yöntem 
  Araştırma tarama modelinde olup nitel araştırma yöntemlerinden doküman 
incelemesi ile birlikte analitik yöntem kullanılmıştır.  
4.
 
 “Kimlik” Yapısının Dönüşümü Açısından Tanzimat Dönemi 
Modern devletin en önemli özelliklerinden birisi egemenliği altındaki toprak 
parçası  üzerinde  bulunan  vatandaşlarının  ortak  kimliğini  tanımlamasıdır.  Bu  ta-
nımlama  bir  zorunluluktur.  Milliyetçilik  akımının  etkisi  devletleri  böyle  bir  yola 
sevk etmiştir. Modern dönem ulus-devletlerin çağıdır. Eisenstadt (2007) “Modern-
leşme Başkaldırı ve Değişim” adlı eserinde, bütün toplumlarda var olan farklı grup-
lar ve toplumsal sınıflar arasındaki çıkar çatışmalarının bütün toplumlarda olduğunu 
dile  getirmiştir.  Ancak  bu  çatışmaların  merkezileştirilme,  potansiyel  olarak  karşıt 
olan gruplaşmaları birleştirme, bunların tüm topluma yayılmış olan organizasyon-
larından, toplumsal ve siyasi kimlik sembollerinden faydalanmanın sadece modern 
toplumlara özgü olduğunu eklemiştir (42).  
Herhangi bir bilimsel tanımı olmamasına rağmen, XIX. yüzyılda Milliyetçilik 
denen  kuram  hızla  yayılmaya  başlamıştır.  1789  Fransız  İhtilali  sonrası  Napolyon 
savaşları milliyetçilik denen şeyin tüm Avrupa’ya yayılmasına sebep olmuştur. An-
cak milliyetçilik iki yönlü işlev görmeye başlamıştır. Bir taraftan feodal yapılara, 

---