Xocali soyqirimi

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi  
PREZĠDENT  KĠTABXANASI 
─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 
 
29 
10. Mirzoyan Vaçik Qrantoviç - 3-cü rotanın starĢinası. 
11. ġixanyan Andrey ArtyuĢeviç - 1-ci batalyonun təĢkilat üzrə komandiri. 
12. Xaçaturyan - 6-cı rotanın starĢinası. 
13. Abramyan V.V. - 2-ci batalyonun böyük texniki, praporĢik. 
14. Bəyləryan Sergey Yurikoviç - 2-ci batalyonun vzvod komandiri, praporĢik. 
15. Danilyan Armen Barinoviç - 2-ci rotanın starĢinası. 
16. Avanesyan - 2-ci batalyonun böyük texniki. 
17. Zaxaryan - zenit vzvodunun komandiri, praporĢik. 
18. Boqdasaryan Valeri - tank rotasının starĢinası. 
19. Kisəbəyyan Qriqoriy Akopoviç - rabitə rotasında vzvod komandiri, praporĢik. 
20. Arustamyan - rabitə rotasında böyük texnik. 
21. Amelyan Qarik - yeməkxana rəisi, praporĢik. 
22. Avanesyan Robik - ərzaq anbarının rəisi, böyük praporĢik. 
23. Arutunyan Kamo Rafaeloviç - təmir rotasında vzvod komandiri, praporĢik. 
24. Musaelyan - təmir rotasında vzvod komandiri. 
25. Sarkisyan Aleksandr - təmir rotasında böyük texnik, praporĢik. 
26. Osipov Yuri - raket artilleriya anbarının rəisi. 
27. Simonyan Valeri - maddi təchizat rotasının starĢinası. 
28. Petrosyan AĢot - məxfi hissənin rəisi, praporĢik. 
29. Nabokix Yevgeni - mayor, 3-cü batalyonun komandiri (arvadı erməni) 
30. Lixodey Ġqor Ġvanoviç - artilleriya divizionunun komandiri; 
31. MiroĢniçenko Ġqor - maddi təchizat rotasının komandiri, baĢ leytenant; 
32. Smaqin - leytenant, tank divizionunun komandiri; 
33. Kuznetsov Andrey - kimyəvi müdafiə rotasının komandiri; 
34. QarmaĢ Viktor - baĢ leytenant, tank rotasının komandiri; 
35. Balyazin - tank rotasında vzvod komandiri, leytenant; 
36. Mirxaydarov - 3-cü batalyonun 7-ci rotasının komandiri, baĢ leytenant; 
37. Fotimski - 2-ci batalyonun 3-cü rotasının komandiri, kapitan; 
38. Buqayenko - 2-ci batalyonun 4-cü rotasının 3-cü vzvodunun komandiri, leytenant; 
39. Potapov - 2-ci batalyonun 4-cü rotasının komandiri, kapitan; 
40. Krut - 2-ci batalyonun 6-cı rotasının komandiri, kapitan; 
41. Savintsev - 2-ci batalyonun 4-cü rotasının komandiri, leytenant; 
42. Dobranski 2-ci batalyonun 4-cü rotasının kəĢfiyyat vzvodunun komandiri, 
43. Bobolev - 2-ci batalyonun qərargah rəisi, kapitan; 
44. Minin - 2-ci batalyon komandirinin müavini, kapitan; 
45. Tevosyan - 2-ci batalyonun 5-ci rotasının komandiri, kapitan; 
46. Boqaçev - 3-cü batalyonun zabiti, baĢ leytenant; 
47. Kurçatov - 3-cü batalyonun zabiti, baĢ leytenant; 
48. Maftullin 3-cü batalyonun zabiti, baĢ leytenant; 
49. Kuzmanoviç - 3-cü batalyonun zabiti, baĢ leytenant; 
50. Ġvanov - 3-cü batalyonun zabiti, kapitan; 
51. Matveyev - 3-cü batalyonun artilleriya divizionunun komandiri, kapitan. 
 
Yuri Poleneyev "Qarabağ qan girdabında " kitabında yazır: 
 
"Xocalı  hadisəsi  Hitler  faĢizminin  Xatın  kəndində  törətdiyi  müsibətlə  müqayisədə  daha  dəhĢətli  idi. 
Ermənilər bu qəddar terror aktı ilə  öz  vəhĢiliklərini bütün  dünyaya bəyan  etdilər. 1992-ci ilin fevralın 25-dən 
26-na keçən gecə Xocalı Ģəhərinin sakinlərinə vəhĢicəsinə divan tutuldu. Xocalıda yalnız ölülər qaldı". 
Xocalı soyqırımı törədilən  zaman  müsibəti  gözləri  ilə görən  jurnalist  Viktoriya Ġvleva  isə faciəni belə 
təsvir  edir:  "Xocalının  girəcəyində  bir  tərəfdə  buluda  bənzər  nəyinsə  hərəkət  etdiyini  gördüm.  Bu  bulud 
yarıçılpaq insanların toplusu idi. Azərbaycanlıların dəstəsinin sonunda üç uĢaqlı qadın gedirdi. O, qar üzərində 
ayaqyalın çətinliklə yeriyir və tez-tez yıxılırdı. Sən demə, onun uĢaqlarından biri ikigünlük imiĢ. Digər yüzlərlə 
qaçqın kimi bu qadının və onun uĢaqlarının sonrakı taleyini mən televiziya lentlərindən izlədim. Bu, televiziya 
lentlərində səs zolağı operatorunun hönkürtüsündən ibarət idi. Bu adamların cəsədləri eybəcərləĢdirilmiĢ Ģəkildə 
qar üzərində qalaqlanmıĢdı". 
Viktoriya Ġvlevanın televiziya  müĢahidəsində  izlədiyi  hönkürtü, Xocalı soyqırımını  ilk  dəfə  lentə alan 
cəsur jurnalist Çingiz Mustafayevin qəzəbinin göz yaĢlarına çevrilməsiydi. Erməni vəhĢiliklərinin qurbanı olan, 

---

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi  
PREZĠDENT  KĠTABXANASI 
─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 
 
30 
qar üzərində  donub  qalan  məsum  körpələrin  qurumuĢ cəsədləri  qarĢısında tab gətirmək, bu faciəni sakit lentə 
almaq  mümkün  deyildi.  Çingiz  Mustafayev  yerlə-yeksan  edilən  soyqırıma  məruz  qalan  Xocalını  çəkirdi, 
köməksiz dinc əhalinin faciəsini tarixin yaddaĢına yazırdı. Kamerası ilə. Bu kamera ermənilərin güllələrinə də 
tuĢ  gəlmiĢ,  "yaralanmıĢdı".  Martın  ilk  günlərində  dünyanın  efir  məkanından  bütün  evlərə  "Xocalı  soyqırımı" 
boylandı.  Çingiz  Mustafayev  bu  qanlı  olayı  belə  xatırlayırdı:  "Ġlk  dəfə  fevralın  28-də  iki  hərbi  vertolyotun 
müĢayiəti ilə hadisə yerinə gəldik. Havadan gördük ki, bütün bir sahə insan meyitləri ilə doludur. Təyyarəçilər 
vertolyotu  yerə  endirməyə  qorxurdular.  Çünki  həmin  ərazi  artıq  ermənilərin  nəzarəti  altında  idi.  Buna 
baxmayaraq,  biz  vertolyotdan  çıxdıq  və  bu  zaman  güclü  atəĢə  məruz  qaldıq.  Bizimlə  olan  milis  əməkdaĢları 
meyitləri vertolyota götürməli idilər ki, onların qohumlarına verilsin. Gördüyümüz vəziyyətdən Ģoka düĢdük. Ġki 
nəfər isə huĢunu itirmiĢdi. Martın 2-də xarici jurnalistlərlə hadisə yerinə gəlmiĢdik. O zaman meyitlər dəhĢətli 
hala salınmıĢdı. Bir neçə sutka ərzində onların üzərində təhqiredici hərəkətlər edilmiĢdi". 
Ġnsanı  dəhĢətə  gətirən  bu  açıqlama,  soyqırımı  ilk  dəfə  lentə  alan  Çingiz  Mustafayevin  fikirləridir. 
Erməni dəhĢətlərindən, vandalizmdən yaxa qurtarmaq üçün üzü Ağdama tərəf qaçan, əliyalın əhali vəhĢicəsinə 
güllələrə  tuĢ  gəlmiĢdi.  Ahıllara,  körpələrə  belə  aman  verilməyib.  Ġnsanları  bir-birlərinə  bağlayaraq,  üzərlərinə 
neft  tökərək  yandırıb,  uĢaqları  diri-diri  süngüyə  keçirib  faĢistlərin  törətdiklərindən  betər  faciəni  bəĢəriyyətə 
"bəxĢ  etdilər"  Qətlə  yetirilənlərin  cəsədləri  üzərində  vəhĢicəsinə  davranaraq,  qadınların  döĢlərini,  kiĢilərin 
cinsiyyət  üzvünü  kəsərək,  uĢaqların  beyin  dərisini  soyaraq  bəĢəriyyət  üçün  yeni  olan  vandalizm  nümunəsi 
ortaya qoydular. Budur erməni xidməti, budur erməni qəssablarının yaramazlığı. Xocalıda törətdikləri cinayətin 
miqyasmı  düĢünmədən,  bu  gün  beynəlxalq  ictimaiyyətə  humanizmdən,  insanlıqdan  danıĢanların  nə  qədər 
məkrli,  qəddar  olduqları  Xocalıda  göründü.  Nə  yazıqlar  ki,  insanlığa,  bəĢəriyyətə  qarĢı  törədilən  bu  faciə 
ermənilərin xəcalət hissinə çevrilmədi. Dünya qınağından yeni məkrli planları, yalanları ilə qurtarmağa çalıĢan 
erməni vəhĢiliyi Xocalıdan sonra 20 faiz Azərbaycan torpağının iĢğalı ilə nəticələndi. 
 
Akif AĢırlı. Türkün Xocalı soyqırımı. Bakı: 2005, S. 30-36. 
 

---