Yanvar january miras
Yüklə 4,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MİRAS
- Necropolis “Kalagayli”.
- Necropolis “Benejik”.
- Kələğaylı nekropolu.
- Bənəcik nekropolu.
YANVAR JANUARY MİRAS
| 33 ARXeOLOGİYA ARCHAEoloGY The building consists of large hall of nearly 400 sq/ms and small and numerous room-tombs. Fine glazed tile models decorated with geometric and botanic ele- ments predomain among the finds revealed in explorations. It is sup- posed from architectural pecularities, construction towards Mecca, decoration with colourful glazed tile, existence of room-tomb which hearth rests fixed inside each of them from around, the building is more a mosque. To note, in the information of employee of Azerbai- jani Society for Study and Research, Jamil Alexandrovich-Nasifi on 1926 it is said that, there existed magnificent mosque, the same age with Shamakhi Juma Mosque and alike that, in Agsu. In Nasifi’s notes, there’s also information about Shikhmazid Tomb. According to grown-ups of the region, Shikhmazid Mosque and Tomb were destroyed within events “cultural revolution” realized by the Soviet regime in 30s. Analyses of the finds revealed from the upper layer upon primary explorations shows that the mosque in Shikhmazid quarter was put to use since 2nd half of 16th century. It is regretted that, during continuance of the explorations, though all local bodies are notified on tie with colourful stripes from around and urgency of protection,the monument once again was exposed to serious destruction by builders of AS Group of Companies func- tioned under control of Amelioration and Water Economy OJSC digging a ditch for water and sewerage line. It’s intolerable that even builders shatter construction wall, cultural layer and production rests revealed and researched by archaeologists, with the excavator. The expedition board informed the corresponding bodies and Agsu həndəsi və nəbati elementlərlə bəzədilmiş nəfis kaşı nümunələri üstünlük təşkil edir. Memarlıq xüsusiyyətləri, qiblə istiqamətində tikilməsi, rəngli kaşılarla bəzədilməsi, ətrafında hər birinin içərisində ocaq qalıqları qeydə alınan otaq- hücrələrinin mövcudluğu aşkar olunan binanın daha çox məscid olması ehtimalını artırır. Xatırladaq ki, Azərbaycanı Öyrənən və Tədqiq edən Cəmiyyətinin əməkdaşı Cəmil Aleksandroviç- Nasifinin 1926-cı ilə aid məlumatında Ağsuda Şamaxı Cümə məscidinin yaşıdı və tamamilə ona bənzər möhtəşəm məscidin olduğu bildirilir. Nasifinin qeydlərində, həmçinin Şıxməzid türbəsi haqqında da məlumat verilir. Rayonun yaşlı sakinlərinin dediyinə görə Şıxməzid məscidi və türbəsi 30-cu illərdə sovet rejimi tərəfindən həyata keçirilən “mədəni inqilab” tədbirləri çərçivəsində dağıdılmışdır. İlkin tədqiqatlar zamanı üst qatdan aşkar olunmuş tapıntıların təhlili göstərir ki, Şıxməzid məhəlləsindəki məscid XVI əsrin II yarısından intensiv istifadədə olmuşdur. Əfsuslar olsun ki, tədqiqatların davam etdirildiyi bir vaxtda, həm də ətrafının rəngli lentlərlə bağlanmasına və qorunmasının zəruri olduğu barədə bütün yerli orqanlara müvafiq xəbərdarlıq olunmasına baxmayaraq, su və kanalizasiya xətti üçün xəndək qa- zan Meliolarsiya və su təsərrüfat Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətinin sifarişi əsasında fəaliyyət göstərən AS Şirkətlər Qrupunun inşaatçıları tərəfindən abidə növbəti dəfə çox ciddi dağıntıya məruz qalmışdır. Dözülməz haldır ki, inşaatçılar hətta arxeoloqların ərazidə tədqiq edərək aşkara çıxarmış olduqları tikinti kompleksinə aid divar, mədəni təbəqə və istehsalat qalıqlarının bir qismini də ekskavatorla dağıdaraq ətrafa səpələmişlər
34 |
ARXeOLOGİYA ARCHAEoloGY region public prosecutor office in connection with the destructions. However, these appeals had no result. Although the obligations of relevant bodies and the ways of acting upon happening such law vio- lations are clearly shown in the law of the Republic of Azerbaijan on “preservation of historical and cultural monuments”. The law says: “If monument is displayed while doing construction and other economy work, the work must be immediately stopped and relevant executive power bodies and National Academy of Sciences of Azer- baijan, notified”. In this case, construction and other economy work might be continued with permission of appropriate executive power body based on the view of experts of National Academy of Sciences of Azerbaijan. If construction and another economy work is imple- mented in the historically and archaeologically important zone, the zone must be surveyed beforehand by the experts and primary re- search of the monuments is provided”. Types of responsibility for similiar cases are shown in Article 28 of the Law: “People violated law of the Republic of Azerbaijan on pro- tection of monuments, bare criminal, administrative, order and civil responsibility in conformity with the law of the Republic of Azer- baijan”. Necropolis “Kalagayli”. Upon implementation of ground work, by builders of AS Group of Companies functioned under Ame- lioration and Water Economy OJSC for the purpose of water line from Girdimanchay till Agsu town, graves of 1-2nd centuries were diplayed in Kalagayli Village in north side of Baku-Goychay high- way. In each of the grave, destroyed by the excavator rich equipment was fixed. They include mainly colourful pottery plates made with high taste. Most finds include large economy vessels, plates of milk carrier, goffred, tar and small gutter type, one-legged vases, small jugs and matras. Amongst materials revealed from the graves, there are boat-like grain-stones and iron arms. Regretfully, rather large part of these unique finds on old Albanian culture were broken and destroyed because of negligence by builders and corresponding bod- ies; while the other part was appropriated by workers and settlers of surrounding villages. When Agsu Archaeological Expedition of National Academy of Sciences of Azerbaijan became aware of that, the area which water line laid, was surveyed and relevant act com- plied with participation of relevant body representatives and a part of destroyed finds collected and handed to History and Local-Lore Museum of Agsu region. Urgent measures were taken by the expedi- tion board for official registration of the revealed new monument. Necropolis “Benejik”. Upon economy work in Benejik Village of Agsu region, Agsu archaeological expedition got information about display of graves and skeleton. Ali Aliyev, Benejik Village resident and principal of school, reported. The expedition members immediately went to Benejik Village and surveyed the area. It became known that while excavating the site for electric poles in Mingechavir-Baku direction, the excavator cut Moslem cemetery without sign on the earth over small mountain Törədilmiş dağıntılarla bağlı ekspedisiya rəhbərliyi tərəfindən aidiyyatı orqanlara, o cümlədən Ağsu Rayon Prokurorluğuna məlumat verilmişdir. Lakin bu müraciətlərin heç bir nəticəsi olmamışdır. Baxmayaraq ki, “Tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda aidiyyatı orqanların vəzifələri və bu cür qanun pozuntuları baş verərkən necə hərəkət etmək yolları çox aydın göstərilib. Qanunda deyilir: “ İnşaat və digər təsərrüfat işləri görülərkən abidə aşkar edilərsə, dərhal işlər dayandırılmalı, bu barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına məlumat verilməlidir. Bu halda inşaat və digər təsərrüfat işləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının mütəxəssislərinin rəyi əsasında müvafiq icra hakimiyyəti orqanının icazəsi ilə davam etdirilə bilər. İnşaat və digər təsərrüfat işləri tarixi və arxeoloji əhəmiyyət kəsb edən zonada aparılırsa, həmin ərazi əvvəlcədən mütəxəssislər tərəfindən nəzərdən keçirilir və abidələrin ilkin tədqiqi təmin edilir”. Qanununun 28-ci maddəsində isə oxşar hallara görə məsuliyyət növləri göstərilir: “Abidələrin qorunması haqqında Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyini pozan şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq cinayət, inzi- bati, intizam və mülki məsuliyyət daşıyırlar”.
pli Səhmdar Cəmiyyətinin sifarişi əsasında fəaliyyət göstərən AS şirkətlər qrupunun inşaatçıları tərəfindən Girdimançaydan Ağsu şəhərinə su xətti çəkmək məqsədilə torpaq işləri görülərkən Bakı-Göyçay magistral yolunun şimal tərəfində Kəlağaylı kəndi ərazisində I-II əsrlərə aid qəbirlər üzə çıxmışdır. Ekskavatorla dağıdılmış qəbirlərin hər birində zəngin avadanlıq qeydə alınmışdır. Bunlar əsasən yüksək zövqlə hazırlanmış rəngarəng çeşidli saxsı qab nümunələridir. Tapıntıların əksəriyyətini iri təsərrüfat küpləri, süd- danbiçimli, ağzı büzməli, lüləkli və novçalı qablar, təkayaq vazlar, kiçik küpə və dolçalar, məhtərələr təşkil edir. Qəbirlərdən çıxan materiallar içərisində qayıqvari formalı dən daşları və dəmir silah nümunələri də vardır. Əfsuslar olsun ki, inşaatçıların və aidiyyəti qurumların səhlənkarlığı üzündən qədim alban mədəniyyətinə aid bu nadir tapıntıların xeyli qismi sındırılmış, dağıdılmış, bir qismi isə fəhlələr və ətraf kəndlərin sakinləri tərəfindən mənimsənilmişdir. AMEA-nın Ağsu arxeoloji ekspedisiyası olaydan xəbər tutduqda su kəməri çəkilən əraziyə baxış keçirilmiş, aidiyyəti qurumların nümayəndələrinin iştirakı ilə müvafiq akt tərtib etmiş və dağıdılmış tapıntıların bir qismini toplayaraq Ağsu rayon tarix diyarşünaslıq muzeyinə təhvil verilmişdir. Aşkar olunmuş yeni abidənin dövlət qeydiyyatına alınması üçün ekspedisiya rəhbərliyi tərəfindən zəruri tədbirlər görülmüşdür.
nunun Bənəcik kəndi ərazisində təsərrüfat işləri görülərkən ora- da qəbirlər açıldığı və skeletlərin üzə çıxdığı haqqında məlumat daxil olmuşdur. Məlumatı Bənəcik kənd sakini, məktəb direk- toru Alı Əliyev vermişdir.
Yüklə 4,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|