Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İcarə predmeti
- İcarə müqaviləsinin tərəfləri
- İcarə müqaviləsinin müddəti.
Rüfət Göyüşov İcarə predmeti kimi, istənilən fərdən müəyyən olunan istehlak olunmayan əşya çıxış edə bilər. Belə ki, bu əşyalar istifadə prosesində öz təbii xüsusiyyətlərini itirmirlər'. Predmet haqqında razılaşma icarə müqaviləsinin mühüm şərtidir. AR Mülki Məcəlləsinin 700.2-ci maddəsinə görə, icarə müqaviləsinin predmeti torpaq sahələri, binalar, daşmar əşyalar, hüquqlar və müəssisələr ola bilər. Torpaq sahəsi qanunvericiliyə görə həm kirayə müqaviləsinin, həm də icarə müqaviləsinin predmeti ola bilər. Belə olan təqdirdə, əgər torpaq sahəsindən təsərrüfat məqsədləri üçün istifadə olunub gəlir əldə olunmursa və yalnız şəxsi istehlak məqsədləri üçün istifadə olunursa, o zaman bu münasibətlər kirayə müqaviləsi ilə tənzimlənəcəkdir. Əks halda, əgər torpaq sahəsindən təsərrüfat məqsədləri üçün istifadə olunursa (məsələn, əkin məqsədləri, otlaq məqsədləri, təbii xüsusiyyətlərinə görə turizm məqsədləri və s.), o zaman yaranan münasibətlər icarə müqaviləsi ilə tənzimlənəcəkdir. Binalar daha çox icarə müqaviləsi əsasında digər şəxslərin istifadəsinə verilir. İcarəyə verilən binalar öz xüsusiyyətlərinə görə istifadə nəticəsində gəlir gətirə bilmə imkanına malik olmalıdır. Bura istirahət komplekslərini, hotelləri və təsərrüfat məqsədilə istifadə oluna biləcək binaları aid etmək olar. Kirayə və icarə arasında olan fərqi alqı-satqı müqaviləsinin növləri olan pərakəndə alqı-satqı və mal göndərmə müqavilələri arasında olan fərqli məqamlarla müqayisə etmək olar. Kirayə və pərakəndə alqı-satqı müqavilələri arasındakı oxşarlıq hər ikisinin istehlak xarakteri daşımasında, yəni kirayəçi və alıcı tərəfindən şəxsi məqsədlərin güdülməsində ifadə olunur. İcarə və mal göndərmə müqavilələri arasındakı oxşarlıq isə hər ikisində şəxsi, ailə və digər bu kimi məqsədlər üçün deyil, məhz kommer- ' Гражданское право: Учебник / Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 2. М.: Проспект, 2003, с.175. 154
VI fəsil. İcarə müqaviləsi siya (təkrar emal və ya təkrar satış, istifadə edib, faydalı xassələrini hasil edib gəlir əldə etmə) məqsədlərini izləyir. Odur ki, bu müqavilələr arasındakı fərq onların predmetində deyil, əsasən müqavilənin məzmununda (tərəflərin niyyətlərində və razılaşdıqları şərtlərdə) ifadə olunur. Hər hansı bir əşya hətta sırf kirayə məqsədləri üçün istifadə olunan əşyalar (məsələn yaşayış otaqları) belə hər iki müqavilənin həm kirayə, həm də icarə müqaviləsinin predmeti ola bilər'.
edir. Ümumi qaydaya görə, icarəyə verən və icarəçi qismində mülki dövriyyənin istənilən iştirakçısı çıxış edə bilər. Bura fiziki şəxslər, hüquqi şəxslər aiddir. Axırıncıların arasında kommersiya və qeyri-kommersiya hüquqi şəxsləri, dövlət orqanları (əmlak komitəsi, ərazi icra hakimiyyəti orqanları və s.), bələdiyyələr çıxış edə bilərlər. Yalnız icarə müqaviləsinin bə^i növlərində (dövlət və bələdiyyə torpaqlarının icarəsi) və yaxud əşyaların ayrı-ayrı növlərinin (istifadəsi üçün xüsusi icazə tələb olunan) icarəsi zamanı icarəyə verən və icarəçi qismində xüsusi subyektlər çıxış edə bilərlərk İcarəyə verən qismində əmlakın mülkiyyətçisi və yaxud qanunla və ya mülkiyyətçi tərəfindən səlahiyyət verilmiş şəxs çıxış edə bilər. İcarəçi əmlakın istifadəyə götürülməsində maraqlı olan şəxsdir. Ümumi qaydaya görə, qanunvericilik icarəçiyə münasibət- ' Bununla əlaqədar AR Mənzil Məcəlləsinin 14.1-ci maddəsində göstərilir ki, yaşayış sahəsinin əsas təyinatı həmin sahədə insanların yaşamasıdır. Həmin məcəllənin 14.2-ci maddəsinə əsasən, yaşayış sahəsində qanuni əsaslarla yaşayan fiziki şəxslərə həmin yaşayış sahəsindən peşə fəaliyyətini və ya fərdi sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək məqsədilə istifadəsinə yol verilir, o şərtlə ki, bu digər şəxslərin hüquqlarını və qanuni mənafelərini, habelə yaşayış sahəsi üçün müəyyən edilmiş tələbləri pozmasın. ^ Гражданское право: Учебник / Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. Том 2. М.: Проспект, 2003, с.172. 155
Rüfət Göyüşov də xüsusi tələblər müəyyən etməmişdir. Yalnız ayrı-ayrı əşyaların - əsasən təbii ehtiyatların, dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış əşyaların istifadəsi zamanı icarəçinin müvafiq fəaliyyətlə məşğul olmağa icazəsi (lisenziyası) olmalıdır. Dövlət və bələdiyyə mülkiyyətinin icarəyə verilməsi ilə əlaqədar xüsusi qaydalar müəyyən olunmuşdur. Bu zaman mürəkkəb münasibətlər sistemi formalaşır. Dövlət əmlakının idarə olunması icra hakimiyyəti səlahiyyətlərinə aiddir. Bu sahəni tənzimləyən əsas normativ hüquqi aktlar arasında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 6 iyun tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasında Dövlət Əmlakının İdarə edilməsinin Təkmilləşdirilməsi Üzrə Dövlət Proqramını misal göstərmək olar. Proqramın 8.1-ci bəndinə əsasən, daşınmaz dövlət əmlakı obyektlərinin mülki dövriyyəyə cəlb edilməsinə və öz təyinatına uyğun olaraq səmərəli istifadəsinə nail olmaq məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Əmlakının İdarə Edilməsi üzrə Dövlət Komitəsi digər işlərlə yanaşı, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada daşınmaz dövlət əmlakı obyektlərini fiziki və hüquqi şəxslərin istifadəsinə və icarəsinə verir, həmçinin, müəyyən edilmiş normativlər əsasında daşınmaz dövlət əmlakı obyektlərinin dövlət orqanlarının, müəssisə və təşkilatlarının balansına verilməsi, istifadə hüququ ilə təhkim olunması (icarəyə verilməsi) barədə təkliflər verir. Bələdiyyələr tərəfindən əmlaklarının icarəyə verilməsi səlahiyyəti "Bələdiyyələrin statusu haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə müəyyən olunur. Həmin qanunun 33-cü maddəsinin 3-cü bəndinə görə. Qanuna uyğun olaraq bələdiyyələr bələdiyyə mülkiyyəti obyektlərini fiziki və hüquqi şəxslərin müvəqqəti və ya daimi istifadəsinə, icarəsinə verə bilər. İcarə müqaviləsinin müddəti. İcarə müqaviləsi müəyyən və qeyri-müəyyən müddətə bağlanıla bilər. Əgər müqavilədə icarə 156
Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|