Yeni mədəniyyət məkanına
Yüklə 8,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
üçün sosioloji mərkəzlərə ehtiyac var. Bugünkü tədbirimizi məhz bu istiqamətdə işlərin daha da uğurlu getməsi üçün təşəbbüs kimi də qəbul etmək olar. Dövlətimizin qanun sa həsində göstərdiyi həssaslığı görən vətəndaşlarımız da ümumi bir məsuliyyət daşıdığına, bu məsuliyyəti bölüşdürdüyünə əmin olacaqdır. Demokratik cəmiyyətin və hüquqi dövlət quruculuğu nun atributlarından sayılan, insanların fundamental hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi ideyası nə bu günə, nə də dünənə məxsusdur. Lakin məhz beynəlxalq münasibətlərdə və beynəl xalq hüquq müstəvisində insan hüquqları probleminin statusu və çəkisi həmişə eyni olmamışdır. Xüsusən də XX əsrin II yarı sından etibarən bu problem beynəlxalq əməkdaşlıq sistemində heç vaxt gündəmdən düşməmişdir. Artıq BMT-nin Nizamnaməsinin preambulasında insan ların əsas hüquq və azadlıqlarının təmin olunmasına inam öz əksini tapmışdır. Bununla belə insan hüquqları anlayışının dinamik məz mununu təhlil etsək, həmin dövrdə, bir-birinə qarşı duran iki sistemin mövcud olduğu bir şəraitdə, bu sahədə beynəlxalq əməkdaşlığa ideoloji təsəvvürlər təsir və təzyiq göstərirdi. Əksər hallarda ideoloji aspekt hüquqi aspekti üstələyir, bəzən də qarşılıqlı ittiham üçün bəhanə və əsas kimi məqsədlərlə istifadə edilirdi. Beynəlxalq münasibətlərdə totalitar rejimlərin çökməsi ilə, insan hüquqlarının təmin olunması sahəsində nəinki görün məmiş imkanlar üzə çıxdı, həm də yeni məzmunlu problem və tələblər qarşıya çıxdı. Dövlətlərarası münasibətlərin deideolo- gizasiyası, iki sistemin qarşıdurmasına son qoyulması vəziyyəti kökündən dəyişdi. Yəni bir tərəfdən insan hüquqları sahəsində - 3 3 0 - mövcud olan problemləri iki sistemin mənafeyi baxımından deyil, hər bir konkret insanın vətəndaşın hüququ və azadlığı nöqteyi-nəzərindən həll etmək üçün real imkanlar yarandı. Digər tərəfdən isə bu imkanların gerçəkləşməsi isti qamətində beynəlxalq qurumların əsaslana biləcəyi işlək fəaliy yət mexanizmi, mövcud hüquqi bazanın praktikaya tətbiqi, beynəlxalq qanun yaradıcılıq fəaliyyəti ilə müqayisədə geri ləmə mövqeyində mövcud oldu. Bu baxımdan qeyd etmək istərdim ki, insan hüquqla rının qorunması sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın təkmilləş dirilməsi, yeni-yeni beynəlxalq müqavilə, təşkilat və sazişlərin yaranması meylindən daha çox, artıq mövcud olan sanballı beynəlxalq hüquqi bazanın inadla həyata keçirilməsindən, qanunlara ciddi əməl olunmasından daha çox asılı olacaqdır. İnsan hüquqları sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın hə yata keçirilməsi Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğunun strateji prioriteti sayılan məsələlərdəndir və ölkəmizin beynəl xalq hüquqi məkana inteqrasiyası intensiv sürətlə davam edir. Azərbaycan insan hüquqları və azadlıqlarını əks etdirən ən mühüm beynəlxalq konvensiya və sazişlərin əksəriyyətinə qoşulmuşdur. 30-dan çox əsas pakt və konvensiyalara imza atmışdır. İnsan hüquqları sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq qlo bal və regional səviyyələrdə həyata keçirilir. Azərbaycan üçün Avropa regionunun hüquqi məkanında təmsil olunmaq da xü susi əhəmiyyətə malikdir. Çünki Azərbaycan Avropa Şurasının üzvüdür və bu hüquqi mühitin standartlarına cavab verməlidir. İnsan hüquqlan sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın tək milləşdirilməsi, onun mahiyyət və məzmunca yeniləşməsini zə ruri edən səbəblərdən biri də müasir dünya inkişafının başlıca meyli sayılan qloballaşmadır. Dünyada təhlükəsizliyə maneə -331 - olan beynəlxalq terrorizm, millətçi-separatizm kimi hadisələr aynca ölkələri deyil, bütün dünya birliyini hədələyir və insan hüquqlarının pozulmasının başlıca səbəblərinə çevrilmişdir. Azərbaycan antiterror koalisiyasının üzvü kimi dünyanın ha rasında baş verməsindən asılı olmayaraq insan hüquqlarının pozulmasını pisləyir. Qarşılıqlı anlaşma əsasında bərabərhü quqlu tərəfdaş kimi hüquq müdafiəsi sahəsində konstruktiv beynəlxalq əməkdaşlığı dəstəkləyir. Azərbaycan dövləti insan hüquqları mövzusunun qə rəzli, dar maraqlar xeyrinə istifadəsi və təbliğinin qeyri-məqbul hesab edir və belə mövqeyin perspektivi olmadığına əmindir. Bu insan hüquqları ideyasının öz mahiyyətinə ziddir. Həmçinin beynəlxalq hüquqda “ikili standartlar” kimi bəlli olan amilin, beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq hüquq sisteminin nüfuzuna xələl gətirən bir cəhətdir. Bu baxımdan insan hüquqlarının təkmilləşdirilməsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın mövcud forma və mexanizmlərində dinamik is lahatlar aparılması tərəfdarıdır. Beynəlxalq əməkdaşlıq özünün fəaliyyətini insan hüquqlarına riayət edilməsinin universal stan dartlarını müəyyənləşdirmək, milli dövlətlərlə konstruktiv, qar şılıqlı əlaqələr qurmağa istiqamətləndirməlidir. Milli və beynəlxalq əməkdaşlığın iki aspektdə davam etdirilməsi: 1) insan hüquqları üzrə mövcud qurumların təcrübə və səlahiyyətini qeyd-şərtsiz qəbul edilməsi; 2) Azərbaycanın milli qanunvericiliyinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdmlmasını təmin edilməsi - beynəlxalq praktikada məqsədəuyğun hesab edilir. Beynəlxalq əməkdaşlığın intensivliyinə və səmərəlili yinə təsir edən amillərdən biri, yeni və ən yeni qanunvericilik - 332 - sisteminin mənimsənilməsi və tətbiqi gedişində tələb olunan tə bii zaman müddətinin mövcudluğudur. Lakin bu hüquqi inteq rasiya üçün ciddi maneə ola bilməz. Azərbaycan dövlətinin im zaladığı beynəlxalq müqavilələr onun hüquq sisteminin üzvi tərkib hissəsidir. Beynəlxalq müqavilə və öhdəliklərə əməl edilməsi prioritet prinsip kimi Konstitusiyada əksini tapmışdır. Konstitusiyanın 148-ci maddəsinin 2-ci bəndinə görə beynəl xalq müqavilələr Azərbaycan qanunvericiliyinin hüquqi əsa sıdır. İnsan hüquqları sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın tək milləşdirilməsi bir çox həlqələrin, beynəlxalq hüquqi aktların əsas müddəaları, beynəlxalq əməkdaşlığı təmin edən konkret qurumlar və beynəlxalq mexanizmləri əhatə edən mstitutsional koordinasiya təsisatının formalaşmasını zərurətə çevirmişdir. İstər tövsiyə və öhdəlik xarakterli, istərsə də məcburi riayət tələb edən beynəlxalq saziş və sənədlər həyata keçirilməklə ta mamlanmalıdır. Əks təqdirdə beynəlxalq əməkdaşlığın effek tivliyinə inam azala bilər. Azərbaycan Avropa Şurasına üzv olduqdan sonra insan hüquqlarının Strasburq mexanizmini qəbul etmişdir. Ölkəmiz həmçinin BMT-nin bütün müvafiq qurumlan, (Cenevrədəkı İn san Haqları Mərkəzi, İnsan Hüquqları Üzrə Ali Komissarlıq və s.), həmçinin müxtəlif aspektli tematik prosedurların əlaqə ləndirici nümayəndələri ilə sıx əməkdaşlıq qurmuşdur. BMT- nin İnsan Hüquqlan Komissiyasının (1977) işçi qrupları ilə birgə fəaliyyətin həyata keçirilməsinə böyük önəm verir. Azərbaycan insan hüquqlan sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın prinsiplərinə sadiq olduğunu həmişə göstərmiş dir. Həm də bu sahədə yeni hüquqi təşəbbüs və təkliflərlə nü fuzlu beynəlxalq tədbirlərdə dəfələrlə çıxış etmişdir. -333 - Yüklə 8,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|