Yolcu-roman verstka indd
Yüklə 2,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
514 rının dirəkləri titrəyir, sonra keşikçibaşını çağırıb deyir, bunun gözlərini oyun, özünü də buraxın getsin, Mirzə Zəkiyə də əmr eləyir ki, Tehrandan Şahzadəni gətirmək üçün dəstə göndərsin. Mirzə Mehdi davam elədi ki, o vaxt Mirzə Zəkiylə xəlvətcə gö- rüşdüm, Şahımızın qəzəbini yatırtmaq, onu bu bədxah oyundan qurtarmaq üçün yollar aramasını məsləhət gördüm, söz verdi, amma, görünür, Şahımızın könlünə yol tapa bilməmişdi… 507. Mirzə Mehdi deyirdi, Şahzadə Tehrandan gəlib çıxanacan Şahımızın nə hallar keçirdiyini təsəvvürünə gətir, elə halətdəydi, kimsə, hətta Mirzə Zəki də yaxın düşə bilmirdi, çadırında pələng kimi vurnuxur, hər şeyi doğramaq, dağıtmaq, yıxmaq istəyirdi, söylənənin yalan, qəsdinə duranların qurğusu ola biləcəyinə inanmırdı, bəlkə də bunu ağlına belə gətirmirdi; bir tərəfdən də dağlıların basqınları, ərzaq və at çatışmazlığı, qışın zilləti, rus- larla, az qala, kəllə-kəlləyə gəlmək təhlükəsi onu tamam təbdən çıxarmışdı; Şahzadənin olub-keçəndən xəbəri yox idi, amma ata- sından əvvəlki mehribanlığı (Şahımız naiblikdən kənarlaşdırandan sonra da oğluna mehribanlıq göstərirdi) görməyəndə dalağı sancıb; Şahımız oğlundan günahını boynuna almasını istəyib, Şahzadə də göz yaşları içində günahı olmadığını söyləyib, and-aman eləyib, yalvarıb-yaxarıb; o məqamda Şahımızın varlığını çulğayan kor qəzəb həqiqətin üzərinə qalın pərdə çəkib, hökmdarın hök- mü artıq hazır olsa da, oğlunun aparılmasını əmr eləyib, vəzir- vəkili, əyan-əşrəfi yığıb tədbir tökülməsini buyurub; özü heç, doğma oğlunu bağışlamayacaqdı, qənaətinə görə, düşmənlərinin get-gedə artıb-çoxaldığı, orda-burda baş qaldırdığı bir vaxtda lap günahsız da olsa, oğlunu cəzalandırması çoxlarının canına qor- xu salar, hökmdarın məmləkətin və səltənətin istiqbalı naminə kimsəni bağışlamayacağını göstərərdi: oğlu tək deyildi, birini qurban verməklə çox şey itirmirdi, qurban gedənin qardaşları vardı, nəvələri böyüyürdü, amma məmləkət, səltənət tək idi, onu marığa yatanlara yem eləyə bilməzdi; Mirzə Mehdi dedi, hüzurunda olanlar susdular, hətta Mirzə Zəki belə, səsini çıxar- madı, hamı öz canından qorxurdu (o məqamda öz qorxaqlığımdan
mının üzərində gəzdirdi, sonra hökmünü verdi: «Gözlərinə mil çəkilsin!» Mirzə Mehdi dedi, hamının üzündə çaşqınlıq, heyrət
515 görünsə də, yenə kimsə cınqırını çıxarmadı, həmin anlarda az qaldı ürəyim getsin, az qala, on beş iliydi ki, yanındaydım, çox qəzəbli vaxtlarını görmüşdüm, çox edam hökmlərinin şahidi ol- muşdum, amma ömrümdə bu qədər ağır hal keçirməmişdim; dedi, mən bilən, Qacarlar elə əvvəlcədən Şahımızın taxta çıx- masını sinirə bilmirdilər, bunu təkcə Uğulu xan Ziyadoğlu açıq bildirdi, digərləri onu yıxmaq üçün hər yola əl atacaqlar. 508. Mirzə Mehdi Şahzadənin gözlərinə mil çəkilməsini da- nışanda özünü saxlaya bilmədi, hiss elədim ki, ağlayır (elə mən də səssiz-səmirsiz ağlayırdım, nursuz gözlərimin yaşı yanağımı isladır, saqqalıma süzülürdü), elə ağlaya-ağlaya dedi, Şahımız oğlunun gətirilməsini əmr elədi, özü də durub getmədi, cəlladın qorxudan özünü itirmiş halda, amma vərdişkar səliqə-sahmanla işini necə gördüyünə qəlbindən qara qanlar axa-axa baxdı; Şahzadə artıq taleyilə barışmışdı, yalvarıb-yaxarmırdı, cəllad hazırlıq görənəcən də gözlərini taxtında oturan hökmdarın daşa dönmüş üzündən çəkmədi, təkcə cəllad surğuclu iynəni göz damarına batıranda içini çəkib susdu, həmin məqamda gözlərində itirdiyi işıq üzünə vurmuş kimi, sifəti gözgörəti nurlandı; dedi, əyan-əşrəf qor- xudan alacalanmış gözlərini yerə dikib keçirdikləri sarsıntıdan quru ağaca dönmüşdü, Şahımız duyğusuz cəsəd kimi taxtından dikəlib çadırdan çıxanacan kimsə yerindən tərpənib həyat əlaməti göstərmədi, sonra Mirzə Zəkinin sinəsindən inilti qopdu, mən də hönkürməkdən özümü güclə saxladım; dedi, üç gün Şahımızın mübarək üzünü kimsə görmədi, hətta hərəmləri belə çadırına yaxın düşə bilmədilər, amma üçüncü gün geyinib-keçinib taxtın- da oturdu, əyan-əşrəfi hüzuruna çağırdı; dedi, Şahımız əvvəlki əzəmətini itirməsə də, qaraşın sifətinin rəngi daha da boğulmuş- du, boz-kül rənginə çalırdı, gözlərindən daşan qəzəb adamı alov kimi qarsırdı; dedi, hüzurunda itaətlə boyun bükənləri bir-bir ağır nəzərlərlə süzüb kədərli səslə dilləndi ki, sizin aranızda bir nəfər də olsun, mömin, nəcib adam yoxdu, olsaydı, o zavallı- nın xeyrinə saqqal tərpədib, bircə kəlmə söz deyərdiniz; dedi, qəzəbim yatanda əmr eləyəcəyəm, üç-dördünüzü assınlar, amma bununla dərdim azalmayacaq, öz əlimlə özümə vurduğum yara ömürlük qalacaq, indisə rədd olun, gözüm sizi görməsin; dedi, o məqamda ölüb-itməyi hər şeydən üstün tutardım, amma bu
516 da qismət olmadı, büzüşüb balacalaşdım, çadırıma çəkilib ağla- madan başqa bir çarə tapa bilmədim, bu da məni lap əlacsızlıq girdabına yuvarlatdı. 509. Mirzə Mehdinin danışdığına görə, sonra Şahımız ayrıca çadırda saxlanan oğluna baş çəkib, nə qədər qəzəbli olsa da, Şahzadənin pərişan halından qəlbi qan ağlayıb; dedi, Şahımız guşənişin olduğu üç gündə böyük bir günah işlətdiyini, gizli düşmənlərinin ustalıqla qurduqları tora düşdüyünü, içini qurd kimi gəmirən şübhəsinin, kor qəzəbinin qurbanı olduğunu anla- yıbmış, amma təskinliyi bircə şeydə tapırmış: yəqin ki, bundan sonra o düşmənləri taxt-taca qarşı çıxanları, oğlu da olsa belə, bağışlamayacağını dərk eləmişdilər; dedi, bütün bunları Şahzadə də anlayıbmış, ata-oğul qucaqlaşıb xeyli ağlaşıblar, Şahzadə ata- sının keçirdiyi duyğulardan kövrəlib, deyib, sən məni dünya işığına həsrət qoysan da, unutma, bununla, əslində, öz gözlərinin işığını itirmisən, üstəlik, öz həyatını alt-üst eləmisən; dedi, Şa- hımız bu acı həqiqət müqabilində deməyə söz tapmayıb, durub qəddi əyilmiş halda çadırdan çıxıb; dedi, Şahzadə bir müddət qalıb az-çox toxtayandan sonra Şahımız oğlunu bir dəstəylə Məşhədə yola saldı, o vaxtdan da ruhi vəziyyəti düzəlməyib, bəlkə elə dağlıların basqınlarından, ərzaq və at çatışmazlığından, qışın zillətindən çox o «İran-i Xarab»dan uzaqlaşmaq məqsədilə Xəlifənin inadını əldə dəstəvuz eləyib, güneyə doğru yola çıx- maq qərarına gəlib; dedi, amma Şahımız verdiyi vədi unutma- yıb, oğlu barədə hökm çıxaranda ağzına su alıb susanların bir neçəsini asdırıb, amma bu da onun qəlbini qaplayan tənhalıq kədərini dağıda bilməyib, əksinə, hökmdarımızı daha dərin gir- daba yuvarlayıb ki, o girdabdan da çətin ki, ömrünün axırınacan çıxa bilsin. Əlbəttə, Mirzə Mehdi bütün bunları danışsa da, son qənaətini dilinə gətirmədi, bunu sözsüz-sovsuz beynimizdən ke- çirdik, bircə onu dedi ki, həkimbaşı Ələvi xan Şahımızın yanın- da olsaydı, bəlkə də bütün bunlar baş verməzdi, o hökmdarın qəzəbini yatırtmaq üçün əlac tapırdı. Amma ümumiyyətlə, bu işıqlı dünyada taledən, qismətdən qaçan olubmu – bunu dilimizə gətirməsək də olub-keçənləri qəbul elədik… 510. Mirzə Mehdi Təhmuras Mirzədən də danışdı, dedi, Şa- hımızın vəkil çini verdiyi Givi Amilaxvari Şahımıza qarşı çıx- Yüklə 2,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|