YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
97
 SEVİN, VELİ   
 
: “Van Kalesi’nden Bir Kaya Mezarı ve  
Urartular’da Ölü-Yakma Geleneği”,  
ANAR, İstanbul, 1980 
    
 
 
 
: Anadolu Arkeolojisi  (Başlangıcınndan  
Perslere Kadar), Genişletilmiş basım, 
DER Yayınları, İstanbul, 2003-a 
    
 
 
 
: “Eski Anadolu ve Trakya”,  
( Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar ) 
  
 
 
 
Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi, 
İstanbul, 2003-b 
    
 
  : 
“Urartu 
Devleti”, 
ARAT,  
 
 
 
 
İstanbul, Temmuz 2005  64-82, 
    
  
 
: “Giyimli Adak Levhaları”, ARAT  
 
  
 
İstanbul, Temmuz 2005, 93  
    
   : 
“Urartu 
Sanatı”, ARAT,  
İstanbul, Temmuz 2005, 1116, 117,  
TARHAN, TANER   
: “Urartu Tapınak Kapıları 
SEVİN, VELİ 
   
ile 
Anıtsal Kaya Nişleri Arasındaki Bağlantı - 
 
 
 
 
The Relation between Urartian Temple Gates 
    and 
Monumental 
Rock 
Niches 
–“, 
Belleten 39 (155): 
    1975, 
389-412 
TARHAN, TANER   
: M.Ö. XIII. Yüzyılda Uruatri ve Nairi  
 
  Konfederasyonları, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, 
 
 
 
İstanbul, 1978 
    
 
 
 
: “Urartu Devleti’nin Kuruluş Evresi ve,  
KurucuKrallardan Lutipri = Lapturi” 
ANAR, İstanbul, 1980 
    
 
 
: “The Structure of the Urartian State”,  
 
 
 
ANAR, 1983   
 
    
 
 
 
: “Tuşpa-Van Kalesi”, ARAT 

---

 
98
 
 
 
 
İstanbul, Temmuz 2005 , 127-131 
TAŞYÜREK, O. A.   
: “Some İnscribed Urartian Bronze  
Armour”, Iraq 37: 1975, 151-155 
    
 
 
 
: Urartskiye Pamyatniki Müzeyi Gruziyi, 
    Tiblis, 
1939 
 
TEXIER, C.   
 
: “Description De I’ Armenie”, La Pers Et La  
 
    Mesopotamia 
I, 1842 Paris 
WILHELM, GERNOT 
: “Urartian”,  The Cambridge Encyclopedia  
of theWorld’s Ancient Languages, 
Cambridge, 2004, 119-137, 
    
  : 
“Hurrian”, 
 
The Cambridge Encyclopedia  
of theWorld’s Ancient Languages, 
Cambridge, 2004, 95-118 
YAKAR, JAK  
 
: “Ethno Archaeology of Anatolia”, Rural Socio- 
 
 
 
 
Economy in the Bronze and Iron Ages,  
Jerusalem, 2000 
YILDIZ, NURAY 
 
: Eski Çağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın 
 
 
 
Oluşumu, TTK, Ankara, 2000 
ZIMANSKY, PAUL. E 
: The Structure of the Urartian State, 
    Oriental 
Institute 
Press, 
Chicago, 
1985 
    
 
 
 
: A Handbook of Urartian Studies, 
 
 
 
 Ancient Ararat, Delmar, Caravan Books 
Newyork, 1998 
 

---

 
99
9. ÖZET – SUMMARY 
9.1. ÖZET 
İlk kez  Assur yazıtlarında  karşımıza çıkan  Urartu adı; coğrafik bir kökene 
dayanmaktaydı ve Urartular Assurca yazdıklarında kendilerini bu şekilde 
adlandırabilmekteydiler. Fakat Urartular kendi dillerinde yazdıklarında adları Bia-i-ni-li’ 
 “Bia  Ülkesi’nin  İnsanları”ydı. Urartular’ın kendi dilleri için kullandıkları ad ise 
bilinmemektedir.  
Urartu ve Hurri Dilleri arasında birçok benzerlik bulunduğu için bu diller 
birbirleri ile ilişkilendirilmektedir. Hurri Urartu Dilleri’nin Proto Doğu Kafkas 
Dilleri’nin bir üyesi olduğuna inanılmaktadır. 9. yüzyılın ortalarından 6. yüzyılın 
başlarına kadar Urartuca; Urartu Kralları’nın hakimiyet alanı olan Hazar Denizi’nden 
Fırat nehrine; Sevan Gölü’nden Kuzeydoğu Irak’a kadar olan bir alanda yazıya aktarıldı. 
Urarular Akad orijinli olan Yeni Assur çivi yazısı sistemini kullandılar. Örnek 
aldığı model gibi Urartu yazı sistemi de heceler, ideogramlar ve determinatiflerden 
oluşmaktaydı. 
Urartu yazıtlarının çoğunun,  krallar tarafından çeşitli faaliyetleri anmak 
amacıyla; kayalar, duvarlar, temel ve kolonlar ile steller üzerinde uygulandığı 
görülmektedir.  İhtiyaç olmamasından çok araştırmaların yetersizliğinden dolayı az 
sayıdaki kil tablet ile; mülkiyetlerin teşhisi için çeşitli metal eserler üzerinde  Urartu çivi 
yazıtlarını görmek mümkündür. Ayrıca mühürler ve bullalar da yazı malzemesi olarak 
kullanılabilmekteydi. 
Urartu Dili’nin fonolojik ve morfolojik özelliklerinin ögrenilmesi, Urartu 
yazıtları ile Assur yazı sistemi ve benzer Hurrice kelimeler ile sınırlıdır. Bu konular 
hakkındaki bilgiler, yeni yazıtların keşfi ve doğru analizleriyle, artabilecektir. 

---

 
100
9.2. SUMMARY 
 
The term Urartian is based on the geographical name Urartu, which was used not 
only by the Asyrians, but by the Urartians themselves when writing in Asyrian. The 
Urartian equivalent is the name Bia-i-ni-li  “the people – of the land – of Bia” The 
Urartians’ name for their own language is unknown. 
Urartian is closely related to Hurrian as they both have many resembles in their 
languages..  İt is believed that Huri Urartu Languages a member of  Proto North 
Caucasian Language Phylum. 
From the middle ninth to the early sixth century BC, Urartian was written in the 
empire of Urartian kings, stretching from Caspian sea to Euphrates and from Sevan lake 
to northeastern Iraq. 
Urartians used New Assyrian cuneiform writing system which was Akadian 
origine. Like it is model Urartian writing system uses syllabograms, ideograms and 
determinatives. 
Most of the Urartian texts occur as commemorative Stone inscriptions, written by 
kings on walls, column and pillar bases, steles, and rocks. There are few clay tablets, due 
to archaeological accident rather than lack of use. Metal objects from the treasuries of 
Urartian kings often inscribed with short proprietorial notes. Seals and bullaes also can 
be seen with cuneiform inscriptions. 
Understanding Urartian phonology and even also morphology is restricted by 
Asyrian writing system and Hurrian eguivalent words except Urartian texts. To widen 
the knowledge about these topics are going to be available by discovering and correctly 
analyzing new Urartian texts.  

---