Omm aviy m atbuot Uyg‘onish davri muvaffaqiyatlanm ta minlab
berdi chunki axborotning keng ravishda tarqatilishi yo Iga qo yilmaganda,
nafaqat Uyg‘onish, balki oddiy jonlanisbning hara yuz benshi mumkin
emaSJurnalistika - yangiliklar qidiruvchisi. Tajriba va ta n x esa, ushbu
yangiliklarni elagidan o'tkazib, eng keiakUlarim zaxiralandasaqíab qolad
la
insoníyat foydasiga ishlatadi.
Axborotga keng ehtiyoj matbuot
nashrlarining adadlari to ‘xtam asdan ko'paytinlib bonhshiga a b a ¡J
N atiiada, gazeta va jum allar mexanizatsiyalashgan, keymcha esa avtomat-
lashtirilgan holda chop etila boshladi. Chizilgan va kameraga ohngan
rasm lar ham o ‘z vaqtida nashrlarda paydo bo'ldi.
................
Sharqqa Yevropa usulidagi bosma g‘aibdan km b keldi, dastlabki
gazetalar esa mustamiakachi hukum at manfaatlanm himoya qildi. Keyin-
chalik ular mahalliy xalqlar vatanparvarlan qurohga aylamb, ozodlik
kurashida g‘oyaviy kuch sifatida ishlatildi.
Axborot - hokimiyat dem akdir. Qadimgi Rim^podshohi G ay Yuhy
Q aysar (Sezar) aytganidek, axborot egasi dunyo egasidir. XVI asr °x in an d a
e ‘arbiy Yevropada katolik cherkoviga va Rim papasi hukmronligiga qarshi
Reform atsiya harakatida m atbuot insoniyat hayotida ük bor o z in i siyosiy
vosita sifatida namoyon etdi. D unyo tanxming k^ y,ng‘ ^
‘^
‘í r d a
X VII asida Angliyada, XV III asrda AQSH va Fransiyada, XIX asrda
e'arbiy Yevropada va hokazo joy hamda vaqtlarda - ushbu jarayon izchil
ravishda takrorlandi. Qisqasi, bu tarixiy voqealar davomida <” ™ a v iy
m atbuot o'zining qudratli siyosiy kuch etoinüflm »sbotiab berdl
kevinchalik, eng aw alo, aynan shu maqsadda is h la tild i.............
M atbuotning to ‘rtinchi hokimiyat sifatida tan olimshi íkki '
V
*
fakto* va «de yuré» bosqichlaridan o ’tdi. Amaliyotda (de fakto) matbuot
m o r i d ? q a ^ e t i l g a n G erm aniya, Angliya,
A Q S H
va F r a n s ^ d a bo hb
o ‘tgan inqiloblarda o ‘zini io ‘rtinchi hokimiyat sifatida ko rsata oldi. Maz
kur hokimiyatning rasman (de yuré) tan olinishi esa dastlab nvojlangan
m am lakatlarda, aniqrog‘i, A Q SH da amalga oshinldi.
Aynan shu sababli Am erikada kuchli davlat kuchli m atbuotm yaratd‘,
degan fikrga to ‘la qo‘shilish qiyin. Chunki, boshqa ko pgina mamlakat-
la rfan farqli o la ro q , AQSH tarixida davlat tizimL jamiyatdagi ijtimoiy
harakatlardan so‘zsiz ustuvorlik qilmagan. 0 ‘ylashimizcha, b i n c h a ,
kuchli jurnalistika AQSHni qudratli davlatga aylantirdi. Buning sababi
shundaki, ushbu m am lakatning birinchi prezidentlan erkin matbuotning
byurokratiya ustidan nazorat qila olish imkoniyatlanm sezib, undan to la-
tigicha foydalandilar. M azkur fakt, tabiiyki, boshqa davlatlar uchun ham
liam Jurnalistikaning zamonaviy tarixi esa XX asr 50-yiUannnig íkkmchi
yarim ida boshlandi. Agrar va industrial davrlar jurnahstikasi tugab ^ k t r o n
iurnalistika davri boshlandi. Televidenie kuchga kirgach, jurnalistika o zi-
íiin g eng yuqoii maqomiga erishib, to'laqonh ijtimoiy instituí darajasiga
yetdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Karimov I.A. Ommaviy axborot vositalari to ‘g ‘risida. (to ‘plovchi
va nashrga tayyorlovchi T. Rahmatullayev). — Т.: 2003.
2. Абай. Стихотворения поэмы . М.-L.: 1966.
3. Abduazizova N.A. Turkiston matbuoti tarixi (1870—1917). — Т.:
«Akademiya», 2000.
4. Abu Muslim jangnomasi. B. Sarimsoqov tahriri ostida. - Т.:
«Yozuvchi», 1992.
5. Avesto. Tarixiy-adabiy yodgorlik. Loyiha muallifi va ijodiy guruh
rahbari N . Jo‘rayev. Т.: «Sharq», 2001.
6. Алтынсарин И. И збранны е произведения. Алма-Ата: АН
Казахстана, 1957.
7. Ауезов М.О. Собрание соченение. 1-ж. А1ма-Ата: «Жазушы*.
8. Бабеф Г. Соченения. М.: 1982.
9. Байхаки Абул Фазл. И стория Масъуда. — М.: «Наука», 1969.
10. Беглов С.И. Четвертая власть: британская модель. История
печати Великобритании от «новостных писем* до электронны х газет.
- М.: МГУ, 2002.
11. Богданов Н.Г., Вяземскимй Б.А. С правочник огкталиста. —
Л.: «Лениздат», 1971.
12. Boltaboyev H. Abdurauf Fitrat hayoti va ijodt. — Т.: 1992.
13. Буонаротти Ф. Заговор во имя равенства — М.: 1963.
14. Винклер Г. История Вавилона и Ассурии.
15. Ворошилов В.В. Ж урналистика. Учбник.: изд-во Михайлова
В. А., 1999.
16. Гофура Ж. Что такое психология? 2-ж илдлик, 1-ж. — М.:
«Мир», 1992.
17. Данте А. Малые произведения. — М., 1968.
18. D o‘stmuhammad X. Jum alist bo‘lmoqchÍmisiz? — Т.: 2001.
19. Jalolov A., 0 ‘zganboyev X. 0 ‘zbek ma’rifatparvarlik adabiyoti-
ning taraqqiyotida vaqtli m atbuotning o'rni. — Т.: «Fan», 1993.
20. Журналистика западноевропейских стран. Учебн. пособ.
(Отв. ред. B.C. Соколов). — Л.: 1990.
21. Jo'rayev
S .,
Azizov Sh. Ijodiyot asoslari (Shaxs va jam iyat). — Т.:
«Ma’rifat-ijodkor», 2003.
22. Jo'rayev S., Mahkatnov H ., Rustamboyev S. Am erika Q o ‘shma
Shtatlari. Vena.
23. Зарубежная печать. К ратки й справочник. М.: 1986.
www.ziyouz.com kutubxonasi
24. И в а н я н ЭЛ. От Джоржа Вашингтона до Джоржа Буржа.
Белый дом и пресса. — М.: 1991.
25. И сто р и я всемирной литературы. 9-jildlik. 6-j. — М.: 1989.
26. И стори я русской ж урналистики XVIII—XIX веков. П од ред.
А.В. З ап ад ова., М.: «Высшая ш кола», 1966.
27. И сто р и я Ф ранции. 2-j. — М.: 1973.
28. К ал п ен Т. Газеты и журналы. Их прошлое и настоящ ие во
всех стран ах мира. — М.: 1901.
29. К арлейл Т. Ф ранцузкая революция. История. - М.: 1982.
30. К ниговедение. Э нциклопедический словарь. - М.: «Советс
кая эн ц и к лоп еди я», 1982.
31. К атлов А.Н. С тановление национально-освободительного
д виж ени я н а арабском Востоке.. М.: 1975.
32. К ор о п о тк и н В.П. Великая Ф ранцузкая Револютция. - М.:
1966.
33. К ры м ски й А. Э. История новой арабской литературы: XIX -
начало XX в. — М.: 1971.
34. К узнецова Т. П ., С трелкова И.П. Ораторское искусство в
Д ревнем Рим е. — М.: 1976.
35. К ун ов Г. Борба классов и партии в Великое Ф ранцузкое
револю ции. — М .—Пг: 1919.
36. К уре П .П . Памфлеты. - М.: 1957.
37. К упри янова Т. Г. Светотон. — М.: Электрон наш ри, 2001.
38. Л азарев А.М., П олякова H.A., Смирнов Б.В. Япония.
П ечать, ради о, телевидение. — М.: 1973.
39. Л ихачев Д.С. Развитие русской литературы X-XVI1 веков.
Эпохи и стили. — Л.: 1973.
. .
40. M adreym ov Т., M adreymov K. H ar narsaning о z tanxi bor.
Nukus: «Bilim», 1994. 41.
41. M annonov В., Nishonov M. Pekin va «uchinchi dunyo». - T.:
1978.
42. М арат. Ж .П . И збранные произведения. 3 jildlik. - М.: 1966.
43. М ес А. Мусулманские Ренессанс. - М.: «Наука», 1966.
44. М илтон Д. Ареопагетика. Речь о свободе печати, обращ ен
ная к англ и й ском и парламенты (1644). Казан: 1905.
45. М усские И.А. Сто великих мыслителей. - М.: «Вега», 2002.
46. М ин аев И .П . Очерки С ейлона и Индии. 2-qism. SPb.: 1878.
47. М ум ин ов Ф .И . История журналистики Узбекистана.
48. M o ‘minov F.A. Jum alistika ijtimoiy institut sifatida. - T.:
«Universitet», 1998.
49. М уминова Ф.И. Журналистика стран Азии. - Т.: НУУз, 2003.
50. N arshaxiy. Buxoro tarixi. T.: «Fan», 1966.
51. Общество изучения Средней Азии. Казахи о русских до 1917 г.
(А. Б укэханов, А. Баятурсын. М . Дулатов, Т. Роскулов). Оксфорд-
Англия.: 1985. Репринт, серия № 5.
52. О рл ов Ю.Я. Печать Ф РГ. — М.: МГУ, 1970.
www.ziyouz.com kutubxonasi
53. Печать зарубежных стран. — М.: МГУ, 1962.
54. Полевой С.А. П ериодическая печать в К итае. Владивосток.:
1913.
55. Попов Ю. Теофраст Ренодо-основатель ф ранцузкое журна
листики. Вестник МГУ. С ерия «Журналистика*. 1978. № 4.
56. Петрарка Ф. Книга писем о делах повседневных. Эстетичес
кие фрагменты. — М.: 1982.
57. Саламон JI. Всеобщая история прессы. П ер. с нем. В кн.
«История печати. Антология*. — М.: «Аспекст пресс*. 2001.
58. Робеспер М. избранное. 3-jildlik. М.: 1965.
59. Temur tuzuklari. — Т.: g'afur g‘ulom nashriyoti, 1991.
60. Торайгыров C.M . Стихи и поемы. Алма-Ата.: 1989.
61. Трубицина
И.В.
Публицистика
ан гл и ской
буржуазной
революции XVII v. — М.: M G U , 1980.
62. Трубицина И.В. П амфлетная публицистика англиской бур
жуазной революции XVII v. Проблемы, доктрины , авторы. — М.:
Вестник МГУ. Сер. 10. «Журналистика*. 1978. № 4.
63. Унстенли Д.Ж. И збранны й памфлеты. М.: 1950.
64. Ученова В.В. П ублицистика и политика. — М.: «Полит
издат», 1978.
65. Ученова В.В. У истоков публицистики. — М.: МГУ, 1989.
66. 0 ‘zbekiston milliy ensiklopediyasi. 1—9-jildlar. T.: 2000—2004.
67. Isfaxani Fazlallax. Mexmannamayi Buxara (Zapiski buxarskogo
gostya). — M.: «Nauka*, 1976.
68. Моррисон Филип. И стория книгопечатания в Китае в мире
науке. (Scientific American. Ruscha nashr). lyul, 1986. № 7.
69. Функе Фрис. Книговедение. Исторические обзор книжного
дела. — М.: Высшая ш кола, 1982.
70. Эрназаров Т., Акбаров А. История печати Туркестана (1870-
1925). — Т.: « 0 ‘qituvchi*, 1976.
71. Челышев Э.П. О арактере просветительство в литературе
хинди. Просветительство в литературах востока. — М.: 1973.
72. Qosimov В. Milliy uyg‘onish. — T.: 2002.
73. Qudratxo‘jayev
Sh.
Qirg'izboyev
A.
0 ‘zbekiston—Yapouiya:
o ‘zbek diplomatiyasining yangi bosqichi. — T.: 2002.
74. Qadimgi tarix yodgoriikiari. Qayumov A., Ishoqov M., Otaxo'jayev
A., Sodiqov Q . Mas’ul m uhanir: M. Isoqov. T.: «Yozuvchi*, 2000.
75. Вестник МГУ. Серия 10. «Журналистика». 2002, № 5, 6, 7, 8.
76. The Norton Anthology og‘ American literature. Nina Baym
general editor. W. W. W. N orton & Company. New York. London. 1999.
77. Michael Emery, Edwin Emery. The press and America: an
interpretive history o f the mass media. 8th edition. N eedham Heights,
MA, A. Simon & Schuster C om pany, 1996.
www.ziyouz.com kutubxonasi
MUNDARUA
Oxirgl s o i ij i (so*i boshi).............................................
I B O ‘LIM . MATBUOTDAN OLDINGI OM M AV
1
Y
KOMMUNIKATSIYALAR DAVRI
Kirish bobi. Axborotga ehttyoj - oramavty kommu-
nikatsiyalar paydo bolbhiftiag asosty sababi.............
1-fasl. Yirik portlashdan matbuotgacha....................................
2-fast. O ngli insonlar shakllanishida kommunikatsiyalaming
..................................................................................
3-fast. Ibtidoiy ommaviy kommunikatsiyalaming yo'nalish-
lari........................................................................................
/
qism.
Qadimgi danyoda jnrnalistikadaui oWingi ommaviy
kommunikatsiya ko'rinishlari.....................................
I bob.
Qadim gi sharqda protojumalistika................................
1-fast. Y ozm a kommunikatsiyalardan oldingi shakllar...........
2-fasl. Y ozm a kom m unikatsiyalar........................ ...................
3-fasl. O m m aviy kommunikatsiya tashkilotchilari................
/ / bob. A ntik davrda jum alistikadan oldingi ko'rinishlar ......
H qism.
0*118 asriarda jumalistikadan oldiogi kommuni-
katsiya shakllari.........................................................
( I I bob. Islom Rencssansi davridagi ommaviy kommuni
katsiyalar............................................................................
1-fast 0 ‘rta asriarda ommaviy kommunikatsiyalar................
2-fasi. Til va adabiyot ommaviy kommunikatsiya shakllari
sifatida................................................................................
3-fasl. M a’rifiy-m a’naviy sohadagi ommaviy kommuni
katsiyalar............................................................................
( V bob. 0 ‘rta asriarda Yevropa publitsistikasi.................... ......
1-fasl. Publitsistika
davr
ruhiyati
va
qonuniyati
sifatida.................................................................................
2-fasl. Publitsistikaning m azmuni...!.........................................
3-fasl. Publitsistikaning ifoda vositalari....................................
V bob. X itoy,.Koreya va Yaponiyadagi ixtirolar......................
II B
0
‘ LIM. MATBUOT DAVRI
I I I qism. Yevropa renessansi jurnalistikasi................................
VI bob. logann Gutenberg ixtirosi...............................................
1-fasl. Buyuk kashfiyot m ohiyati....................... ........................
2-fasl. G utenbeig ixtirosining tarixiy ahamiyati......................
VII bob. XV—XVI asrlardagi Yevropa matbuoti.........................
I -fast.
Kitob chop etishning tarqalishi va ilk matbuot kur-
3
6
6
9
21
32
32
32
41
56
74
82
82
83
89
94
103
103
112
116
121
126
126
126
134
143
www.ziyouz.com kutubxonasi
taklarining paydo bo'lishi.........................................................143
2-fasl. Qo‘lyozma varaqalar................................................................. 146
3-fasl. Ilk gazetalaming ko'rinishi................................... ........ ....... 149
V III bob. Rcformatsiya va D ehqonlar urushi jum alistikasi................151
1-fasl. G erm aniyaning umumiy siyosiy ahvoli............. ................... 151
2-fasl. Rcformatsiya publitsistikasining shakllari va vositalari
153
3-fasl. Germ aniyada dehqonlar urushi davrida publitsistik
faoliyat.........................................................................................156
IV qism. Yaagi z a n o a va o u 'rtfa t ëavri a u tb u o ti
163
IXbob. XVII asr Yevropa jumalistikasi...............................................163
Xbob. XVII asr ingliz inqilobi pubiitsistikasi................................... 169
1-fasl. M amlakatda siyosiy vaziyat va jum alistika.................. ........169
2-fasi. Yctakchi publitsistlar................................................................ 173
X I bob. XVIII asr Yevropa jumalistikasi..................................... ........178
X II bob. XVIII asr Buyuk Fransuz inqilobi m atbuoti................ .......192
1-fasi. M atbuotning umumiy ahvoli........................................... ....... 192
2-fas¡. Yakobinchilar diktaturasi davridagi m atbuot.......................203
X III bob. XVII—XIX asrlar Amerika m atbuoti............................. ........210
1-fasl. Mustamlaka davri matbuoti............................................ ........ 210
2-fasl. Partizan matbuoti va inqilob davri nashrlari.......................218
e-fasl. XIX asr matbuoti. Ilk kundalik gazetalar.............................223
V qism. Industrial davri jumalistikasi...................................................230
XIVbob. XIX asrda matbuot texnikasining rivojlanishi..................... 230
X V bob. XIX asrda dunyo jumalistikasi................................................246
¡-fast. Yevropada umumiy ÿtimoiy-siyosiy vaziyat va jum a
listika........................................................................................... 246
2-fasi. Osiyo m atbuoti milliy va siyosiy huquqlar himoya-
sida....................................................................................... .......252
3-fasl. Milliy m atbuot milliy o'ziga xosliklar m anzarasida..,........ 260
X V I bob. XX asming birinchi yarmida jahon m atbuoti............. ....... 266
X V II bob. XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi Turkiston m at
buoti
.......283
X V III bob. XIX ikkinchi yarmi — XX asming birinchi yarmida
Qozog'iston jumalistikasi................................................ ........299
XIX bob. Radio ham da televideniening vujudga kelishi va ri
vojlanishi ..................................................................................309
1-fasl. Radioning ixtiro etilishi ................................. .............. ....... 309
2-fasl. Televideniening kashf qilinishi....................................... ....... 311
Insoniyat tarixi - ommaviy kommunikatsiyalar tari-
x id ir..................................................................................... .......320
Foydalanilgan adabiyotlar............................................... ........323
www.ziyouz.com kutubxonasi
FAYZULLA M O ‘M IN O V , AKBAR NURMATOV
JAHON JURNALISTIKASI
TARIXI
T oshkent — «Fan va texnologiya* - 2008
Muharrir:
S.Badalboyeva
Tex.muharrir:
A.Moydinov
Musahhih:
M.Hayitova
Sahifalovchi:
Sh.Mirqosimova
Bosishga m xsat etildi: 30.07.2008. Bichi
Dostları ilə paylaş: |