ZəHĠRƏDDĠn məHƏMMƏd babur
Yüklə 3,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
BABURNAMƏ
81 Tənbəl isə öz vilayəti olan Oşa getdi. Cahangir Mirzənin içkilərindən və igidlərindən bir neçəsi Uzun Həsənin yanından qaçdılar və Tənbəl Oşa çat- madan gedib ona qoşuldular.
Əndicanın düşmənin üzünə bağlandığı xəbəri gələndə Mərginandan günəş doğarkən dərhal hərəkət edərək günorta vaxtı Əndicana çatdım. Nasir bəyi, oğulları Dost bəy ilə Mirim [Nasir] bəyləri gördüm. Xatirlərini soruş- dum, inayət və şəfqət göstərdim. İki il vardı ki, ata vilayəti əldən çıxmışdı
inayəti ilə təkrar geri aldıq. Sultan Əhməd Tənbəl isə Cahangir Mirzə ilə birlikdə Oşa doğru çə- kilmişdi. Oşa girincə orada da xalq ona qarşı üsyan edərək onu Oşdan qovdu və kurqanı bizim üçün qoruyaraq bizə adam göndərdi. Cahangir Mirzə ilə Tənbəl öz tərəfdarlarından bir neçə adamla birlikdə şaşqın bir halda gedib Özgəndə girdilər. Uzun Həsən də Əndicana girə bilməyincə Axsi tərəfinə getmişdi və Axsi ərkinə girdiyi xəbəri gəldi. Bütün bu fitnələrin başı Uzun Həsən ol- duğu üçün bu xəbər gələn kimi Əndicanda dörd-beş gündən artıq qalmaya- raq Axsiyə hərəkət etdik. Oraya çatanda çarəsiz qalıb aman dilədi və əhd edib kurqanı təhvil verdi. Bir neçə gün Axsidə qaldım. Axsi, Kasan və o yurdun işlərini sahman- layıb köməyə gələn moğol bəylərinə izin verdikdən sonra Uzun Həsəni köçü və adamları ilə birlikdə alaraq Əndicana gəldik. Axsinin idarəsini müvəqqəti olaraq Qasım Əcəbə verdim. O, əvvəlcə içki dərəcəsində idi, sonra mənim yanımda bəylik dərəcəsinə yüksəlmişdi. Uzun Həsənlə əhd bağlandığı üçün canına və malına zərər və ziyan vurulmadan Qara Təkin yoluyla Hisar tərəfinə (64 a) getməsinə izin verildi. Bir neçə adamıyla Hisara getdi. Qalan adamları isə ondan aynlaraq yanı- mızda qaldılar. O qarışıq günlərdə bizim və Xoca [Mövlana] qazının adam- larını ələ keçirib soyan şəxşlər bunlar idi. Bəzi bəylərlə görüşüldükdən sonra bunlar haqqında bu qərar verildi: «Bütün bu fəsad və fitnələri çıxaran, bizə tabe bunca mömini və müsəlmanı tutub soyanlar bunlardır. Öz bəylərinə nə vəfa etdilər ki, bizə nə sədaqət göstərsinlər. Bunları yaxalayıb mallarını zəbt etdirsək nə olar? Bunların gözümüzün önündə, bizim atlarımıza minib bizim paltarımızı geyib bizim yeməyimizi yemələrinə kim dözə bilər. Onları ya- xalayıb mallarını əllərindən almaq yerinə onlara mərhəmət etsək, yalnızca qazaxlıqlarda və möhnətlərdə bizimlə birlikdə olanların mallarını geri alma- larına izin versək, bu qədərlə qurtula bildiklərinə şükr etmələri lazımdır». Nəticədə bu qərar çox məqbul göründü və bu adamların yalnızca öz-
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
82 lərinə aid əşyaları almaları əmr edildi. Gərçi bu qərar məqbul və doğru olsa belə bir az tələsik verilmişdi. Cahangir Mirzə kimi bir düşmən yaxınımızda ikən bu adamları (64 b) bu şəkildə ürkütməyin heç bir mənası yoxdu. Məm- ləkətlər alıb idarə edərkən bəzi işlər görünüşdə məqbul və doğru görünə bi- lər, lakin qərarların üzərində yüz min dəfə diqqətlə düşünmək lazımdır, yax- şı düşünmədən verdiyimiz bu qərardan çox qarışıqlıq və fitnələr çıxar. Nəti- cədə Əndicandan ikinci dəfə çıxmamıza düşünmədən verdiyimiz bu qərar səbəb oldu. Bu üzdən də moğollar öz aralarında qarışıqlıq yaradıb qorxuya qapıldılar və iki su arası dedikləri Ribatək-Örçümdən Özgənd tərəflərinə köç edərək Tənbələ adam göndərdilər. Anamın yanında min beş yüz-iki minə yaxın moğol vardı. Həmzə Sul- tan, Mehdi Sultan və Məhəmməd Duğlat ilə birlikdə yenə bu miqdarda mo- ğol da Hisardan gəlmişdi. Pislik və xaos daim moğol ulusundan törəmişdir. İndəyə qədər mənimlə beş dəfə düşmən oldular. Düşmən olmalarının səbəbi mənimlə dil tapa bilməmələri deyildi. Öz xanlarına qarşı da bir neçə dəfə eyni şəkildə hərəkət etmişdilər. Bu xəbəri mənə Sultanqulu Çanaq gətirdi. Bu yaxınlarda vəfat edən atası Xudaverdi Buqaqa (65 a) moğollar içində çox hörmət etmişdim. O, moğollarla birlikdə olurdu. Öz xalqından və ulusundan ayrılaraq mənə bu xəbəri gətirdi. Gərçi bu dəfə yaxşı hərəkət etdi, lakin sonra elə qəbahətlərə yol verdi ki, bunun kimi yüz min xidmət eləsə də onu ört-basdır edə bilməz- di. Bu barədə sonra danışacağam. Sonradan etdiyi qəbahətlər də moğol ol- masından qaynaqlanırdı. Xəbər gəlincə bəyləri toplayıb vəziyyəti müzakirə etdik. Bəylər bunun əhəmiyyətsiz bir məsələ olduğu, padşahın səfərə çıxmasına gərək olmadığı və bütün bəylərin Qasım bəy komandanlığında hərəkət etməsinin kifayət olacağı fikrində həmrəy oldular. Buna qərar verildi. Bunu asan sandılar, la- kin bu fikir yanlış imiş. O gün Qasım bəy bəyləri və əsgəri alıb yola çıxdı. Bunlar gedincəyə qədər Tənbəl də gəlib moğollara qoşulubmuş. Ertəsi gün sabah tezdən Aylamış çayının Yastı keçid adlı keçidini aşınca birdən-birə onlarla qarşılaşır və yaxşıca vuruşurlar. Qasım bəy Sultan Məhəmməd Ar- ğun ilə şəxsən qarşılaşaraq iki-üç dəfə qılıncla vuruşduğu halda başa çıxa bilmir. Bir çox igidimiz qılıncla vuruşur, lakin axırda məğlub olurlar. (65 b) Qasım bəy, Əli Dost Tağayi, İbrahim Saru, Veys Lağari və Seydi Qara ilə bəylərdən və içkilərdən üç-dörd adam qurtuldu. Digər bəy və içkilərin çoxu ələ keçdi. Əli Dərviş bəy, Mirim Lağari, Tuka bəy və [atası] Şirim bəy Tağayi, Məhəmməd Dost, Əli Dost, Mirşah Koçin və Mirim Divan da onla- rın arasındaydı. Bu müharibədə iki igid qılıncla gözəl vuruşdu. Bizim tərəfdən İbrahim Sarunun kiçık qardaşlarından Səməd adlı biri ilə qarşı tərəfdən Hisar moğol- larından Şahsuvar adlı biri qarşılaşır. Şahsuvar elə bir vuruş vurur ki, qılınc Yüklə 3,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|