1 Ramiz Dəniz
Yüklə 2,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Riyaziyyatçılar Xuntası”
93 Kolumbun kəşf etdiyi Antil adalarına kimi 470 liq çəkilməsini tələb edərdilər. Deməli, portuqallar Atlantik okeanında Kanar, Madeyra, Azör və Yaşıl Burun adalardan qərbdə hər hansı bir adanın və ya iri torpaq ərazisinin mövcudluğundan xəbərsiz idilər. Van Olmenin okeanı 40 gün müddətinə qət etməsi fikrinə gəldikdə isə bunun səbəbini başqa bir şeydə axtarmaq lazımdır. Kolumb Portuqaliyada olarkən bildirmişdi ki, Asiya qitəsinin şərq sahilinə çatmaq üçün Atlantik okeanını 30 gün və ya həmin müddətdən bir qədər artıq vaxta qət edəcək. Van Olmen də dolayısı yolla onun layihəsilə tanış olandan sonra həmin fikiri II Juan ilə bölüşdürmüşdü. Deməli, fələməngli dənizçinin başçılıq etdiyi ekspedisiya Paolo Toskanellinin tərtib etdiyi xəritədən əlavə, paralel olaraq Kolumbun hazırladığı transatlantik layihəyə əsasən səyahətə yollanmışdır. Zəmanəsinin təcrübəli və bacarıqlı dənizçilərindən biri olan Xristofor Kolumb belə bir gedişatı gözləyirdi. Ona görə də o, yanlış rəqəmlərdən ibarət olan layihəsini təqdim etmişdi, həm də onun hamıdan gizlətdiyi (gələcəkdə “Kolumbun itmiş xəritəsi” hallanacaq) bir xəritə var idi ki, həmin materialı ən yaxın adamlarına göstərməyi belə lazım bilmirdi. Elə van Olmenin də səyahət boyu uğur qazanma- masının səbəbi bu idi. 94 Kolumb transatlantik layihəsini müzakirə edir Nəzərdə tutulan səyahətə ciddi hazırlaşan fələməngli dəniz səyyahı ekspedisiyanın Portuqaliya sahillərinə altı aydan sonra qayıdacağını planlaşdırırdı. Lakin nəticədə o, müvəffəqiyyət qazana bilmir. Van Olmenlə Estreytonun 95 uğursuzluqla üzləşməsi, onların ilin münasib olmayan vaxtında yola düşmələri və Kolumbdan fərqli olaraq, okeanda hərəkət edən passatlardan lazımi şəkildə istifadə etməmələri ilə izah etmək olar. Genuyalı dənizçinin müasiri olan, Yeni Dünya sahilləri- nin konkistadorlar tərəfindən işğal olunmasını ilk dəfə qələmə alan səlnaməçilərindən biri Bartolomeu de Las Kasas hekayələrinin birində Ernan de Olmosun (çox güman ki, o, Ferdinand van Olmeni nəzərdə tutur) səyahətindən xəbər verir. O, yazır ki: “həmin səyahət onu bir dəfə İrlan- diyanın qərb sahillərinə, Kolumbun gələcəkdə qoyduğu marşrutdan xeyli şimala gətirib çıxarır”. Təəssüflər olsun ki, van Olmenə həmin səyahətdən qayıtmaq müəssər olmamışdı. Ç. Verlinden qeyd edir ki: “bütün bunlara baxmayaraq Amerikanı, Kastiliyanın xidmətində olan genuyalıdan qabaq, Portuqaliyanın xidmə- tində olan fələməngli kəşf edə bilərdi. Qərbin tarixi tamamilə başqa cür olardı. Əgər, Olmen öz məqsədinə nail ola bilsəydi, onda nəinki Braziliyada, hətta 17 latın- amerikan respublikalarında danışıq dili portuqallara məxsus olacaqdı. Bəzən tarixin taleyi bir adamın taleyindən asılı olur!” 1 1 Чарльз Верлинден, Покорители Америки: Христофор Колумб. “Феникс”, Ростов-на-Дону. 1997г., стр.24. 96 İş ondadır ki, II Juan Kolumbun təklifini qəbul etsəydi, onda hazırda Atlantik okeanının qərb hissəsində yerləşən keçmiş müstəmləkələrin əksəriyyətində portuqal dilində danışacaqdılar. Hər iki ekspedisiyanın gedişatını analiz edəndən sonra qətiyyətlə deyə bilərəm ki, fələməngli dənizçiyə nisbətən Kolumb öz səyahətinə daha ciddi hazırlaşmış və zəhməti hesabına qarşısına qoyduğu məqsədə tam nail ola bilmişdi. Onun təşkil etdiyi ekspedisiya Atlantik okeanında uğur qazanandan sonra “Riyaziyyatçılar Xuntası”nın bütün üzvləri, uzun müddət həmin səhvi özlərinə bağışlaya bilmə- mişdilər. Nəzəri cəhətcə mükəmməl hazırlaşan və dənizçilik işlə- rinə praktik iş qabiliyyətinə malik olan Xristofor Kolumb ispan monarxları Ferdinand Araqonlu və İzabella Kastili- yalının razılığı əsasında, 3 avqust 1492-ci ildə tərkibində 90 nəfərlik heyəti olan üç gəmidə - “Santa-Mariya”, “Pinta” və “Ninya” – Palos limanını tərk edib, həmin ilin oktyabrın 12-də, cümə günü Baham adaları sisteminə daxil olan, indiki Uotlinq adasını kəşf edərək, oranı “San-Salvador adlandırır”. İspanlardan fərqli olaraq portuqallar, Kolumbun ümumiyyətlə, gedib Şərqi Asiyaya çıxmasına şübhə edirdilər. Bəzi alimlər admiralın getdiyi marşrutu təhlil Yüklə 2,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|