1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
382 dövr ərzində (məsələn, bir neçə ildə) həyata keçirilir. Bu da, menecerlərə layihə ilə əlaqədar qərarlara yenidən baxmaq, yəni layihəyə əlavə pul vəsaitlərini yatırtmaq, ya da layihənin reallaşdırılmasını dayandırmaq imkanı verir. Strukturu bir necə il ərzində investisiya qoyuluşu həyata keçirməyə imkan verən layihələrin qiymətləndirilməsi qərarların şaxələrinin təhlili metodundan istifadə etməklə həyata keçirilir. 383 Mövzu 15. nvestisiya layihələrinin qiymətləndirilməsi Plan: 15.1. nvestisiya layihəsi qiymətləndirmə obyekti kimi 15.2. nvestisiya layihələrinin iqtisadi qiymətləndirilməsi metodları 15.3. nvestisiya layihələrinin hazırlanması aşağıdakı mərhələri 15.1. nvestisiya layihəsi qiymətləndirmə obyekti kimi Investisiya fəaliyyəti layihənin işlənməsindən başlayır. Latın dilindən tərcümədə “ projectus” hərfi olaraq “ irəli atılmış” adlanır. S. . Ojeqovun rus dili lüğətində bu termin bir neçə istiqamətdə məna verir: 1) hansısa tikili və s. işlənmiş planı ( körpü layihəsi, diplom layihəsi və s.); 2) hansısa sənədin ilkin mətni (müqavilənin layihəsi); 3) fikir, plan. Xüsusi ədəbiyyatlarda “ layihə” termini çox qədim dövrlərdən geniş istifadə edilir. Iqtisadiyyatda bu termin belə tərif olunur: Layihə — marketinq, texniki- texnoloji, inşaat, təşkilatı, maliyyə, idarəetmə və digər qərarların iqtisadi- texniki əsaslandırılmış, yeni tikinti və ya konstruksiyanın genişləndirilməsi qurulması formasında istehsalatın inkişafına yönəlmiş həllidir. Layihənin müasir konsepsiyasının əsasını layihəyə bütöv bir tam kimi baxmaq, obyektin bütün həyat tsiklinin bütün fazalarını (müəssisə, məhsul) əhatə edən fikrin formalaşmasından investisiya qabağı tədqiqatlar, maddi- texniki bütövləşməsindən ta ki, qoyulmuş məqsədlərin əldə olunmsaınadək. Layihədə həlli nəzərdə tutulmuş tədbirlər layihə materiallarında öz əksini tapır. Adətən bu cür sənədlər üzərində texnologiyanın seçimi, istehsalat sistemi, məhsulun xarakteristikası, istehsal gücü, ehtiyatlara ehtiyac, iqtisadi effektlilik haqqında izahedici yazılar olan xüsusi hesablamalar şəklində təqdim olunur. Layihə materialları o cümlədən müxtəlif planlar, müxtəlif detallaşma səviyyəli çertyojları özündə cəm edir. Xüsusilə mürəkkəb obyekt və məhsullar olanda bu layihə materiallarına maketlər və sənaye təcrübə qurğuları quraşdırılır. Layihə özündə mühəndis, 384 iqtisadçı, sosioloq, biznesmenlərin kompleks halında həll erməsi üçün məsələdir. Çox layihələr bir neçə mərhələdə işlənir. Mərhələlərin adından asılı olmayaraq onların məğzi birdir — hər mərhələdə əvvəlkinə nisbətən daha doğru məlumatlara əsaslanaraq qəbul edilən layihə qərarlarına daha da yüksək etibarlılıq dərəcəsi qazandırmaqdır. “ nvestisiya layihəsi” — bu daha da dəqiqləşdirilmiş ifadədir. Bu cür dəqiqləşmə 2 şərtlə alındı. 1. Sırf formal olaraq layihənin əsasını dəqiqləşdirmək, investisiya cəlb edilməsilə həyata keçə biləcək layihələri seçmək. 2. Bu şərt isə məğzi xarakter daşıyırdı. Bu yeni anlayış ölkə iqtisadiyyatında sosial iqtisadi şərtlərin dəyişməsilə investisiya fəaliyyətinin idarəetmə, maliyyələşməsində də baş vermiş dəyişiklikləri əks etdirir. Investisiya layihələrinin iştirakçılarının dairəsi genişləndi ki, bunların da maraqları birmənalı deyildi. Maliyyələşmə mənbələrinin dairəsi genişləndi ki, bunlardan da hər biri layihə iştirakçısı kimi özünəməxsus qiymətləri var. Investisiyaların effektivliyinin qiymətləndirilməsinə tələblər artdı. Investisiya prosesinin sadalanan yeni şərtlərindən başqa effektliyin qiymətləndirilməsinin metodikada əks etdirilməsinə zərurət artdı, həmçinin makroiqtisadi səviyyə, layihənin həyata keçməsinin qeyri- müəyyənliyi və s. Dəyişmiş şərtlərdə belə görünürdü ki, effektliyin qiymətləndirilməsinin elmi ə
metodikası, maliyyələşmənin optimal sxemlərinin hazırlanması layihənin texniki- texnoloji hissəsilə uyğun bir effekt verə bilər. Beləcə hesab etmək olar ki, investisiyalaşma haqqında qərar qəbul edilməsi üçün yekun şərt kimi iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış layihənin qəbulu iqtisadiyyatda yeni termin olan “ investisiya layihəsi” termininin gətirilməsinə səbəb oldu. Investisiya layihəsi elə bir layihədir ki, burada bütün tədbirlər və bunlarla bağlı addımlara qoyulan pul vəsaitləri və mənbələri və bunula bağlı nəticələr mövüeyindən təsvir edilir. Bəzən investisiya layihəsi biznes plan ilə səhv salınır, bu düzgün deyil. Layihənin ictimai mənası (miqyası) onun həyata Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|