1 QİYMƏTLƏNDİRM

389 

 

Bura aiddir. 

-nüfuz və tanınmağa can atma; 

-müəyyən bazar seqmentinin əldə edilməsi; 

-müstəqilliyə can atmaq; 

-sosial proqramların həyata keçirilməsi;  

-ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması və s. 

nvestisiyalaşma  haqqında  məsələni  həll  edərkən  haraya:  istehsala,  qiymətli 

kağızlara,  yenidən  satış  üçün  əmtəələrin  alınmasına,  daşınmaz  əmlaka  və 

yaxud  valyutaya  kapital  qoyulmasının  daha  sərfəli  olmasını  müəyyən  etmək 

məqsədəuyğundur.  Odur  ki,  investisiyalaşma  zamanı  aşağıdakı  əsas  hallara 

fikir vermək lazımdır. 

1.  Uzun  ödəməmüddətinə  malik  kapital  qoyuluşunu  uzunmüddətli  borc 

vəsaitləri hesabına maliyyələşdirmək lazımdır. 

2.  Daha  çox  risk  dərəcəsinə  malik  investisiyalrı  xüsusi  vəsaitlər  hesabına 

(xalis  mənfəət  və  amortizasiya  ayırmaları)  malyyələşdirmək  məsləhət 

bilinir. 

3.  nvestora  maksimum  (son  hədd)  gəlirliyin  əldə  olunmasını  təmin  edən 

investisiyaları seçmək lazımdır. 

4.  Kapital  qoyuluşundan  gələn  xalis  mənfəət  onun  bank  depozitinə 

vəsaitlərin yerləşdirilməsindən daxil olan kəmiyyətini ötməlidir. 

5.  nvestisiyanın  rentabelliyi  inflyasının  indeksindən  həmişə  yüksək 

olmalıdır. 

6.  Vaxt  amili  nəzərə  alınmaqala  konkret  investisiya  layihəsinin 

rentabelliyi həmişə digər layihələrin gəlirliyindən çox olmalıdır. 

Metodiki 

tövsiyələr 

həmçinin 

investisia 

layihələrinin 

işlənib 

hazırlanması,  təhlili  və  ekspertizası  zamanı  bir  sıra  vacib  prinsiplərin 

istifadəsini nəzərdə tutur. Bunlardan başlıcaları aşağıdakılardır: 

1.  Alternativlik prinsipindən istifadə: 

2.  Məhsul axınlarının (xidmətlərinin) və müxtəlif resursların (o cümlədən 

də pul) pul vəsaitlərinin axını şəklində modelləşdirilməsi.  

3.  Texniki, 

kommersiya, 

institusional, 

ekoloji, 

sosial, 

maliyyə 

(mikrosəviyyə) və iqtisadi (makrosəviyyə) və s. bu kimi bir sıra mütləq 

bölmələr  və  aspektlər  üzrə  layihənin  işlənib  hazırlanması  və 

ekspertizası. 

4.  Dünya  təcrübəsində  qəbul  olunmuş  layihənin  səmərəliliyinin 

qiymətləndirilməsi meyarlarının istifadəsi. 

5.  Layihənin  həyata  keçirilməsi  ilə  bağlı  qeyri-müəyyənliyin  və  risklərin 

nəzərə alınması. 

---

390 

 

Layihənin reallaşdırılmasının başlanğıcı ideayanın yaranması, layihənin 

reallaşdırılmasının  başlanğıcı  sayılır.  Layihənin  qurtarması  zamanı  

aşağıdakılar ola bilər:  

1.  layihənin işə salınması; 

2.   layihə tərəfindən məqsəd və nəticələrin əldə edilməsi; 

3.  maliyyələşmənin kəsilməsi; 

4.  layihənin modernləşdirilməsi; 

5.  layihə obyektlərini istismardan çıxarılması. 

Layihənin həyat tsikli aşağıdakı qlobal fazalardan ibarətdir. 

-investisiyadan əvvəlki; 

-investisiya; 

-istismar. 

Layihənin  həyat  tsiklinin  investisiyadan  əvvəlki  faza  bütün  investisiya 

layihəsinin həyata keçirilməsi üçün üç (3) səviyyəni ayırmaq olar: 

-layihənin investisiya imkanlarının təhlili; 

-layihədən əvvəlki tədqiqat; 

-investisiya layihəsinin həyata keçirilənliyinin qiymətləndirilməsi. 

  ki  və  çox  təhlil  olunan  layihələr  eyni  dövrdə  reallaşdırılırsa,  onda  belə 

layihələri alternativ və ya bir-birinin inkar edən layihələr adlandırılar.Adətən 

belə  layihələrə  ayrıca  istehsalı,  birləşmiş  texnologiyası,  habelə  nəqliyyat 

komunikasiyası və enerji təchizatı sistemi daxil edilən layihələr aiddir. 

nvestisiya layihəsinin işlənmə məqsədi istehsal məsələlərinin həlli zamanı 

texniki  imkanları  və  iqtisadi  zərurəti  müəyyən  etməkdir.  Yalnız  bu  zaman 

investisiyalaşma haqqında qərar qəbul etmək üçün tələb olunan informasiya 

ə

ldə  edilə  bilər.UN DO-nun  apardığı  təcrübələr  T Ə-nin  əsas  istiqamətlərini 

müəyyən etdi: 

1.  Layihənin  tarixi  və  əvvəli  (layihənin  məqsədi,  onun  orientasiyaı, 

müəsisənin  inkişaf  staretegiyasına  uyğunluğu,  vergi  güzəştləri, 

investiisya qədərki tədqiqatların qiyməti, iqtisadi mühit) 

2.  Bazarın  təhlili  və  marketinq  konsepsiyası  (ixrac  imkanları,  rəqabət 

mühiti, məhsulun nomenklaturası və satış prespektivi proqramı, qiymət 

siyasəti). Əgər layihənin istiqaməti müəssisənin yenidən qurulmasıdırsa, 

marketinq işləri aparılmaya da bilər. 

3.  Yerləşdirmə,  texniki,  iqlim,  sosial,  ekoloji  və  digər  faktorları  nəzərə 

almaqla  (məhsulun  ixrac  radiusu,  material  və  xammal  təchizatlarının 

yerləşməsi  infrastrukturunun  inkişafı  cəhətdən  regionun  investor  cəlb 

edilməsi, əmək ehtiyyatları və.s) 

4.  Layihə  konstruktor  hissəsi  (istehsal  gücünün  müəyyən  edilməsi, 

texnologiya  seçimi,  təchizatın  xüsusiliyi,  tikinti  həcmi,  konstruktor 

---