1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
13
sənədə əsasən sən Azərbaycanın harasında istəsən yaşaya bilərsən. Nə qədər ki, mən burada – FK-da işləyirəm, sən heç bir şey üçün narahat olma”. Doğurdan da, bütün sonrakı illər ərzində Əlibəy Zizikski ailəsi ilə birlikdə Bakıda yaşadı”.
Müəyyənləşdirilmişdir ki, üzə çıxandan sonra Zizikski uzun illər ərzində Bakıda Aşağı qəbiristanlıq küçəsi, 73 №-li evdə yerləşən şəxsi mülkündə yaşamağı və həmin evin kirayə pulu ilə dolanmışdır. Şahid - Qasımov Qəni Hüseyn oğlu göstərir ki, 1924-cü ildə o, Zizikskini Bağırovun evində görüb, Zizikski orada saat yarıma qədər olub. Onun Bağıroun yanına gəlməsinin səbəbi isə ona məlum deyil. Beləliklə. Məlum olmuşdur ki .Zizikski üzə çıxandan sonra Bağırov onunla əlaqələrini üzməmişdir. Bağırov cəzadan yaxa qurtara bilmişdir.
1926-cı ildə Azərbaycan BSİ-nə Zizikskinin fəal əksinqilabi fəaliyyəti barədə məlumatlar daxil olmağa bağladı. 1928-ci ilin 6 avqustunda (yəni Bağırov Azərbaycanda işləmədiyi vaxt) Zizikski Azərbaycan BSİ-nin kolleksiyasının qərarı ilə güllələnməyə məhkum edildi. Evi isə müsadirə edildi. Müttəhim Bağırov ilk əvvəl bildirdi ki, Əlibəy Zizikski ona görə üzə çıxarılıb ki, sonra repressiyaya uğradılsın. Bağırov sonra elan edib ki, Zizikskinin repressiya olunmaq əvəzinə üzə çıxarılması səhv olub və guya Zizikskinin hansı şəraitdə üzə çıxarılmasını xatırlamır. Yuxarıda göstərilən dəlillərdən, Ş.M.Musaxanovun, Ş.Məçdovun, A.İ.Mileşkinin, S.K.Qafarlının, İ.D.Ağayevin, Q.Ağaxanovun ifadələrindən, eləcə də müttəhim Borşevin ifadələrindən tamamilə müəyyən edilmişdir ki, Bağırov Əlibəy Zizikskiyə himayədarlıq etmişdir. Göründüyü kimi, Əlibəy Zizikski Bağırovun iştirakı olmadan məsuliyyətə cəlb olunub və cəzalandırılıb, Zizikskinin qohumları – keçmiş Quba mülkədarı, Şıxlarski bəylərinin qohumu Bəybala bəy Alpanski, eləcə də Quba alverçisi və Əlibəy Zizikskinn ögey qardaşı Hacıbala Məmmədyarov heç bir repressiyaya uğradılmamışdır. Şahidlərdən A.N.Orucovun, Q.X.Ağaxanovun və H.Şahverdiyevin ifadələrində Alpanski və Məmmədyarov Bağırovun dostları kimi göstərilir. Bu barədə istintaq olunan Bağırov Alpanski və Məmmədyarovla tanış olduğunu, ancaq həmin əksinqilabçıların nə üçün repressiya olunmadığını heç cür ağlına sığışdıra bilmədiyini söylədi. Biz artıq göstərmişik ki, 1917-ci ildə Qubada Əlibəy Zizikskinin Bağırovdan başqa köməkçisi iri mülkədar ailəsindən olan əksinqilabçı, müsavat parlamentinin üzvü Qazı Əhməd bəy Məhəmmədbəyov idi. Azərbaycan sovetləşəndən sonra Məhəmmədbəyov heç bir repressiyaya uğramayıb, Mahaçqala şəhərində yaşayıb, hüquq məsləhətçisi işləyirmiş, Bağırov bundan xəbərdar olmaya bilməzdi. Çünki 1936-cı ilin fevralında Məhəmmədbəyov Triniçin işi üzrə şəhid sifətilə dindirilmiş. O vaxt öz ifadələrində Məhəmmədbəyov göstərirdi ki, Bağırovla birlikdə o, qəza komissarı Əlibəy Zizikskinin müavini vəzifəsində çalışırmış. Ancaq Bağırov Zizikskinin birinci müavini olduğundan o, Əhməd Əfəndinin (Triniçin) 1918-19-cu illərdə Qubadakı fəaliyyəti barədə daha ətraflı məlumat verə bilər. Bağırov Məhəmmədbəyovun bu ifadələrindən xəbərsiz ola bilməzdi. Əlində həmin şəxsləri cinayətkar kimi xarakterizə edən kifayət qədər material olmasına baxmayaraq, Bağırov uzun illər boyu qolçomaq Camal Mirzəyevə, onun oğulları Cəmil və Şamilə himayədarlıq etmişdir. Bağırovun antisovet ünsürləri qorumağına və onlara himayədarlıq etməsinə daha bir nümunə keçmiş müsavat pristavı və siyasi bandit, çar zamanı xidmət etmiş Qiyas bəy cahandar 14
bəy oğlu Şıxlinskinin üzə çıxarılmasıdır. Bağırov onu nəinki üzə çıxartdı, hətta Qazax qəzasında milis rəisi vəzifəsinə də təyin etdi. O illərdə Azərbaycan VSİ işçiləri arasında Şıxlinski daima Bağırovla yaxınlığını qeyd edirdi. 1930-cu ildə Şıxlinski öz qohumları ilə birgə Türkiyəyə qaçdı, orada türk kəşfiyyatı ilə əlaqə yaradıb, SSRİ ərazisinə silahlı basqınlar etdi. Istintaq zamanı Bağırov təsdiq etdi ki, Şıxlinskini o, üzə çıxarıb. Ancaq ona himayədarlıq etmək və müdafiə etmək faktını dandı. Bağırovun bu ifadələrini 1954-cü ilin 28 avqustunda dindirilmiş şahidlərdən Əliyev Zeynal Mehrəli oğlu təkzib etdi: “Bağırov çox vaxt keçmiş müsavat fəallarını öz tərəfinə çəkir və məsul vəzifələrə təyin edirdi. Belə ki, Bağırovun Qazax qəzasında milis rəisi vəzifəsinə keçmiş müsavat pristavı Qiyas bəy Şıxlinskini təyin etməsi mənim yaxşı yadımdadır. Milis rəisi işləyərkən Şıxlinski sovet hökümətinə heç bir yardım göstərməyib və heç bir xeyirli iş görməyib. Bağırov Şıxlinskiyə hər cür himayədarlıq göstərirdi. Bundan istifadə edən Şıxlinski yerli sovet hakimiyyəti orqanları ilə hesablaşmır, yalnız Bağırova tabe olduğunu bildirirdi. Təqribən 1930-cu ildə yerli hökümət cinayətkar fəaliyyətini ifşa etməyə başlayanda Şıxlinski silahlı dəstə ilə Türkiyəyə qaçdı”. Bu ifadələri istintaq zamani müttəhim Borşev də təsdiq etdi: “Şıxlinskinin sözlərindən mənə aydın oldu ki, Bağırov onu yaxşı tanıyır. O vaxtlar Şıxlinski bununla fəxr edirdi. Indi yadıma düşür ki, o illərdə Şıxlinski Azərbaycan Baş Siyasi İdarəsinin rəhbər işçiləri arasında dəfələrlə Bağırovla yaxın münasibətindən danışırdı”. Bağırovun Şıxlinskiyə himayədarlıq etməsi sənədlərlə də sübut olunur. Gəncə vilayət şöbəsi rəisi Şıxlinskinin ağır cinayətlərdə iştirakı ilə bağlı məlumat versə o, məsuliyyətə cəlb olunmadı. Bundan əlavə, Şıxlinski 1930-cu il mayın 12-də müttəhim Bağırova şəxsi məktub yazıb, onu sıxışdırdıqlarından və antisovet fəaliyyətdə şübhələndiklərindən şikayətlənəndə, Bağırov həmin məktuba aşağıdakı dərkənarı qoyur: “Yoldaş Neverova. Bir daha vilayət şöbəsi vasitəsilə bu biabırçılıqlara son qoyun. Nəticəsi barədə mənə mayın 21-dək məlumat verin”.
Bu məktubdan sonra 1930-cu ilin 29 iyununda həmin Şıxlinskiyə i vaxtlar Azərbaycan BSİ Gəncə vilayət şöbəsinin keçmiş rəisi Quliyevin imzası ilə 1345 №-li arayış verildi. Həmin arayışda Şıxlinskinin 7 nəfər silahlı yoldaşı ilə birlikdə Gəncəyə tərəf hərəkət etməsi göstərilir və ona heç bir maneçilik göstərilməməsi tövsiyə olunurdu. Çox çəkmədi ki, qohumları və həmin silahlı dəstə ilə birlikdə Şıxlinski Türkiyəyə qaçdı. Beriya və Bağırovun antisovet elementləri qorumasına bir nümunə də Əlipənah bəy Şəfibəyovdur. Bəy nəslindən olan Şəfibəyov sovet hökümətinin düşməni idi. Müsavat zamanı Qubada müsavat partiyası qəza komitəsi sədrini müavini idi. Şəfibəyov ilk dəfə 1927-ci ilin aprelində həbs olunmuşdur, lakin Beriyanın təsdiq etdiyi qərara əsasın, istintaq aparılmadan həbsdən azad edilmişdir. Şəfibəyovun hansı sənədlərə əsasən həbs olunması barədə materiallara rast gəlmədik. Ikinci dəfə Şəfibəyov 1930-cu ildə həbs olunub. Bu dəfə Şəfibəyov antisovet fəaliyyətdə ittiham olunurdu. Həbsə alınarkən ondan türk nümunəli tüfəng və ona müvafiq 30 patron alınmışdır. Lakin cinayət dəlilləri olmasına baxmayaraq Bağırovun sədrliyi ilə 1930-cu ilin 16 martında keçirilmiş Azərbaycan BSİ-nin kollegiyası Şəfibəyovun işinə xitam verdi.
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|