1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
17
Triniçin işinə 1937-ci ilin iyununa qədər baxılmadı, sonra isə Azərbaycan XDİK-nin tələbi ilə yenidən ora qaytarıldı. Triniçin sonrakı taleyi məlum deyil. Bağırovun dediyinə görə, Sumbatov Triniçin kamerada özünü asaraq öldürülməsi barədə məlumat vermişdir. Keçmiş Bakı neft milyonçusu Əsədullayevin oğlu, keçmiş milyoner Tağıyevin kürəkəni, çar ordusunun poruçiki, fevral inqilabından sonra Bakıda “vəhşi diviziya” təşkil edən, 1918-ci ildə sovet ordusuna qarşı mübarizə aparan Əli Əsədullayev 1921-ci ilin dekabrında Gürcüstanda həbs olundu. Beriyanın imzaladığı 15 dekabr 1921-ci il tarixli məktuba əsasən Əsədullayevi Azərbaycan FK tələb etdi. Ə.Əsədullayev Beriyanın imzaladığı 30 dekabr 1921-ci il tarixli orderlə həbsdən azad edilib. Bağırovun sərəncamına göndərildi. Iş üzrə heç bir təhqiqat aparılmayıb. Sonralar Əli Əsədullayev Bakı çadır meydanında işləyirmiş, daha sonra isə arvadı ilə birlikdə İrana qaçıb. Müttəhim Bağırov bu barədə istintaq zamanı bildirdi ki, Əsədullayevin nə üçün istintaqa cəlb olunmaması və həbs edilməsindən xəbəri yoxdur. Şahidlər Qasımov Əyyub Mikayıl oğlu, Mehdiyev Əliqulu Kür oğlu göstərdilər ki, Bağırovun Əli Əsədullayevlə münasibətləri çox yaxın imiş. Beləliklə, müəyyən olunub ki, Bağırov və onun əlaltıları Sovet hökümətinə və kommunist partiyasına sadiq kadrlara divan tutmaqla bərabər, fəal əksinqilabçıları məsuliyyətdən uzaqlaşdırıb, onlara himayədarlıq etmişlər.
* * * Azərbaycan K(b)P MK-nın ikinci katibi, neft sənayesi sahəsində görkəmli mütəxəssis olan Əşrəf Əlizadə sərbəst düşüncəli. Hər hansı məsələyə münasibətini açıq-aydın bildirməyi sevən adam idi. Onun fikirləri bəzən Bağırovun fikirləri ilə daban-dabana zidd olurdu. Bu da Əşrəf Əlizadənin. Eləcə də onun qohumlarının şübhəlilər siyahısına salınması üçün kifayət edirdi. Bağırov Yemelyanova göstəriş verdi ki, Əşrəf Əlizadəni siyasi cəhətcə səbatsız bir şəxs kimi nəzarətə alsın. 1946-cı ilin sonralarında Əşrəf Əlizadə öz evində, qaynı – o vaxtlar Azərbaycan dövlət təhlükəsizlik nazirinin müavini olan Ələkbər Mustafayevin yanında Bağırov barədə bəzi sözlər söylədi. O dedi ki .Bağırov hamını qənaətçil olmağa, sadə həyat sürməyə çağırır, özü isə ölkə müharibədən çıxdığı bir vaxtda, iqtisadi çətinlik içində olduğu bir vaxtda Zuğulbadakı bağında yüzlərlə əsgərin zəhməti hesabına bahalı və nəhəng hovuzlar tikdirir. Bağının meyvəsini bazar qiymətləri ilə satdırır və s. Daha sonra Əlizadə deyib ki, yaxşı olardı ki, xərclənən vəsait hesabına neftçilər üçün istirahət evi tikiləydi. Mustafayev də Əlizadənin dedikləri ilə razılaşdı. Ertəsi gün Mustafayev nazir Yemelyanovun qəbuluna çağırıldı. Yemelyanov ona bildirdi ki, onun Əlizadə ilə Bağırov barədəki söhbətindən xəbərdardır və Əlizadənin Bağırov barədəki söhbətini səbəbsiz təkrar etdi. Çox keçmədən Mustafayev işdən azad edildi, sonra isə partiyadan xaric olundu. Əlizadə və Mustafayevin hər hərəkəti izlənilməyə başladı. Şahid Şabanbəyov Həmzə Musabəyoviçin bu barədə ifadəsi var: “Qəmər Əlizadə və onun qardaşı Ələkbər Mustafayevin ifşa olunması barədə tapşırığı mən aşağıdakı şəraitdə aldım: “1948-ci ilin payız günlərindən birində mən evimə getdiyim yerdə hiss elədim ki, kimsə məni güdür, çekist-kəşfiyyatçılar məni qarabaqara izləyir. Mən öz mənzilimə yaxınlaşanda mülki geyimdə olan üç nəfər məni əhatəyə alıb bildirdi ki, məni nazir Yemelyanov yanına çağırır. Məni maşına mindirib, Azərbaycan DTN-nə, şöbə müdirinin müavini Kəmərskinin 18
otağına gətirdilər. Orada mən gecə saat 1-dək gözlədim. Sonra məni Yemelyanovun otağına apardılar. Yemelyanov əvvəlcə məni söyməyə, təhqir etməyə başladı: “Sən ikiüzlüsən. Sən dövlət xainisən”. Sonra isə əsas məsələyə keçdi... Kəmərski mənə təklif etdi: “Sən müəyyənləşdirməlisən görək, Mustafayevin Rəşidzadə ilə əlaqəsi var, ya yox. Sən öyrən gör, onlar Bağırov əleyhinə nə fikirləşirlər. Sən Moskvaya gedib Mustafayevi ifşa etməlisən”. Azərbaycan Respublikası ədliyyə nazirliyi adından məni Moskvaya göndərdilər. Moskvada Mustafayevlə ünsiyyət zamanı mənə aydın oldu ki, onun türk kəşfiyyatı ilə əlaqədə olması barədə cinayət işi qaldırmaq üçün bir bəhanədir. Kəmərski mənə Mustafayevi “qonaq etmək” üçün pul vermişdir. Moskvada olarkən Kəmərski mənə min manat pul göndərmişdir. Mən həmin pulları Mustafayevin aclıq çəkən balaları üçün xərclədim. Qayıdandan sonra mən Kəmərskiyə məlumat verdim ki, Mustafayevin türk kəşfiyyatı il heç bir əlaqəsini müəyyənləşdirə bilməmişəm. O mənə bildirdi ki, bu barədə “general”a, yəni Yemelyanova məlumat verəcək. Sonra isə mənə bildirdi ki, “general” məndən çox narazı qalıb. Bundan sonra mənə Qəmər Əlizadə ilə əlaqə saxlamaq tapşırığı verildi: “qadının hulqumu zəif olar”, bəlkə ondan bir şey öyrəndin. Bu tapşırığı mənə Kəmərski verib dedi ki, “Bağırov bizə rahatlıq vermir, deyir ki, bu ailəni darmadağın etmək lazımdır”. Kəmərskinin tapşırığı ilə mən Qəmər Əlizadə ilə görüşdüm, ancaq onun söhbətlərinin hamısı Bağırovu söyməklə başa çatırdı. Mən Kəmərskiyə bildirdim ki, heç bir casusluq fəaliyyəti aşkara çıxarmamışam. Məndən Mustafayev və Əlizadə barədə yalançı məlumat almaq istədiklərini görüb, Kəmərskiyə bildirdim: “Siz məndən uydurma məlumat qoparmaq istəyirsinizsə, mən onu verə bilməyəcəyəm”. Bundan sonra Yemelyanov məni iki dəfə yanına çağırdı və üstümə çağırdı: “Mən sənə göstərərəm, alçaq! Sən çox şeyi gizlədirsən. Sən əclafsan. Ancaq başına elə oyun açacaq ki, bizi uzun müddət xatırlayacaqsan. Rədd ol burdan”, - deyib otağından qovdu. 10 gündən sonra Azərbaycan SSR ədliyyə naziri Əli Məmmədov mənim hüquq sistemindən qovulmağım barədə əmr verdi. Mən başa düşdüm ki, bütün bunları Bağırov və Yemelyanov ediblər”.
Əşrəf Əlizadə Azərbaycan K(b)P MK büro iclasına mağırıldı, Atakişiyev onun “cinayətkar fəaliyyəti” barədə məruzə etdi. Büro iclasında iştirak edən Sumbatov – Tonuridze Əlizadəyə belə bir sualla müraciət etdi: “Siz hansı kəşfiyyata xidmət edirsiniz – Amerika, ya türk kəşfiyyatına?”
Bağırov öz çıxışında Əlizadəyə bildirdi: “Partiya sizə öz arvadınızı boşamağı təklif edir”. Əşrəf Əlizadə formal da olsa arvadını boşamaq barədə ərizə yazmağa məcbur oldu. Ancaq o, Bağırovdan gizli olaraq arvadı ilə Stavropol vilayətndə, Kislovodsk, Tessentuki və digər şəhərlərdə görüşürdü. Sonra Əlizadənin vəzifəsi kiçildildi, o, “Azərneftkəşfiyyatı” birliyinə rəis təyin olundu. O vəzifədən də “rəhbərliyi təmin etmədiyinə görə” azad edildi. Əlizadə Azərbaycanı tərk etmək məcburiyyətində qalıb, daimi yaşamaq üçün Türkmənistana getdi. Bağırova xoş gəlsin deyə, Əşrəf Əlizadəyə, onun arvadı Qəmər Əlizadəyə və qaynı Ələkbər Mustafayevə cinayət işi açmaq və onları həbs etmək üçün Yemelyanov bir sıra təxribatlara əl atmışdı.
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|