1953-cü ilin L. P. Beriyanın xarici kapitalın mənafeyi naminə sovet dövlətini sarsıtmaq
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
3
Əfəndiyevin hansı “silah”la açıq-aşkar “vuruşmağının” və bu “vuruşmaq” cəhtinin nədən ibarət olduğu Bağırovun çıxışının stenoqramından aydın olur. O, Əfəndiyevin müraciətlə bildirirdi:
Bağırov Əfəndiyevi Bakıda 1937-ci ilin 24 iyununda, yəni Azərbaycan KP XIII qurultayından dərhal sonra Sumbatovun əli ilə həbs etdirmişdir. Istintaq zamanı Əfəndiyev əksinqilabi milli təşkilat mərkəzinin üzvü kimi ittiham edilib təqsirləndirildi. Bir sıra istintaq protokollarında Əfəndiyevin günahkar olduğunu boynuna alırdı, məhkəmə zamanı isə bu ifadələrdən imtina edirdi. Azərbaycan XDİK əməkdaşlarının tərtib etdiyi aktlardan aydın görünür ki, Əfəndiyev yalan ifadələr verməyə məcbur olmuşdur. Məsələn, 1937-ci ilin avqustun 16-sında Daxili işlər komissarlığının əməkdaşı Tsinman tərəfindən tərtib olunmuş aktda göstərilir:
S.M.Əfəndiyevin və daxili işlər komissarlığının əməkdaşı Qvozdevin imzaladığı 1937-ci il 25 sentyabr tarixli aktda məhbus Əfəndiyevin “Heç vaxt əksinqilabi təşkilatın üzvü olmadığına baxmayaraq, onun həmin təşkilatın üzvü olması barədə qondarma ifadə verməyə məcbur olduğu, bunun üçün bir neçə günlük töhmət verilməsini xahiş etməsi barədə” ərizəsi öz əksini tapıb. Həqiqətən də 1937-ci ilin 5 və 6 oktyabrlarında daxili işlər komissarlığının əməkdaşları Qvozdevdə Sonkinin apardığı istintaqlarda tərtib olunmuş istintaq protokollarını imzalayan Əfəndiyev əksinqilabi təşkilat üzvü olmaqda özünü müqəssir hesab edir, Ruhulla Axundov və başqaları ilə birgə təxribatçılıq fəaliyyətləri barədə ətraflı izahat verirdi. Qabaqcadan tərtib olunmuş bu istintaq protokollarını Əfəndiyev məruz qaldığı amansız işgəncə və cəzalardan sonra imzalanmışdır. Bunu daxili işlər komissarlığının keçmiş əməkdaşları Vozniçuk, Dudiyev, Xaldıbanov, Ananyev, Əliyev, Zahid Bağırov və başqalarının şahidlik ifadələri də təsdiq edir. Məsələn, keçmiş baş həbsxana nəzarətçisi D.P.Vozniçuk 1954-cü il mayın 21-ndə istintaq zamanı bildirmişdi: “MİK sədri Əfəndiyev, keçmiş orqan işçisi Pavlov amansız cəzalara məruz qalırdılar. Əfəndiyevi elə möhkəm döyürdülər ki, istintaqdan sonra onu yerdən qaldırmaq mümkün olmurdu.” Şahid - B.L.Dudiyevin ifadəsindən: “Bir dəfə mən Sonkinin kabinetinə daxil oldum... Otaqda əməliyyat müvəkkili Nikolay Musatov (boksçu), Tsinman, xalq komissarı Sumbatov və bir də işçilərdən kimsə var idi. Dusdaqlardan yalnız Sultan Məcid Əfəndiyev otaqda idi. O, döyülüb-əzilmiş, köynəyi cırıq-cırıq olmuş halda döşəməyə çökmüşdü. Müstəntiqlərdən kimsə onun üstünə su tökərək, özünə gətirməyə çalışırdı, o biri isə “ifadə ver” – deyə dümsükləyirdi.” Şahid - X.P.Xaldıbanovun dediklərindən: “Şəxsən mən Tsinmanın və əməliyyat müvəkkili Kolya Musatovun Azərbaycan Ali Sovetinin sədri S.M.Əfəndiyevi necə istintaq etdiklərini, döyüb, əzab verdiklərini öz gözümlə görmüşəm. Tsinman onu istehza ilə “prezident” adlandırıb ələ salırdı.” 4
Şahidlər - T.E.Ananyev və Zahid Bağırov da bu deyilənləri təsdiq etdilər.
Ananyev bir də onu dedi ki, Əfəndiyev müstəntiqlərin onu ələ salması barədə Sumbatova şikayətlənəndə, Sumbatov onun üzünə bir yumruq vurub getdi, müstəntiqlər isə döymə əməliyyatlarına davam etdilər. Əfəndiyevin müqəssir olduğuna “sübut” kimi Ruhulla Axundovun saxtalaşdırılmış istintaq, digər buna bənzər “sənədlər” işə əlavə olunub. Bu saxtalaşdırılmış materiallar əsasında Sultan Məcid Əfəndiyev 1938-ci ildə güllələnib. SSRİ Ali məhkəməsinin qərarı ilə Əfəndiyevin işinə xitam verilib və o, ölümündən sonra tam bəraət alıb... Istintaq müəyyənləşdirdi ki, Beriyanın köməkliyi ilə Azərbaycanda rəhbər vəzifələrə yüksəlmiş Bağırov Beriyanın Gürcüstanda etdiyi kimi, daxili işlər nazirliyi və dövlət təhlükəsizlik orqanlarında rəhbər işləyən qabaqlar törətdiyi cinayət əməlləri ilə onunla sıx bağlı olan ünsürləri təyin edirdi. Bağırov məhbuslardan yalan ifadələr almaq məqsədi ilə verilən işgəncə və cəzalarda bilavasitə iştirak edirdi. Eləcə də müəyyən olunur ki, Bağırov öz əlaltılarına günahsız adamlar barədə məhkəmə işlərinin kütləvi şəkildə saxtalaşdırılması barədə birbaşa göstəriş verirmiş. Bağırovun bu cinayətkar göstərişlərini yerinə yetirməklə onun əlaltıları yalançı ittiham dəlilləri yaratmağa nail olurdular. Kolxozçuları hər-hansı əksinqilabi fəaliyyətdə ittiham etmək məqsədi ilə Bağırovun əlaltıları bu şəxslərin həyətinə, evlərinə gizlicə silah qoyurdular, beləliklə də həmin kolxozçuların üsyançı təşkilatlarda iştirakını sübut etmiş olurdular. Həmin kolxozçuların evində axtarış aparılır, silah “aşkara çıxarılır”, bu da adamların həbs olunması üçün əsas olurdu. Sonra həbs olunanlar döyülür, onlara işgəncə verilir, nəticədə onlardan əksinqilabi təşkilatda iştirakları barədə yalan ifadələr alınır. Bu cür cinayətkar metodlarla Şamaxı, Əli Bayramlı, İsmayıllı, Salyan və Azərbaycanın digər rayonlarının yüzlərlə sakini barədə cinayət işləri saxtalaşdırılmış, həbs edilənlərin böyük hissəsi güllələnmişdi. Bağırov və alaltıları tərəfindən neft mədənlərində, Xəzər gəmiçiliyində, Azərbaycanın kənd rayonlarında namuslu insanlara kütləvi şəkildə divan tutulurdu. Eyni zamanda Bağırov və Beriya əsl əksinqilabçıları, o cümlədən xarici kəşfiyyatın agentlərini məsuliyyətdən uzaqlaşdırırdılar.
Istintaq müəyyənləşdirib ki, Bağırovun cinayətkar əksinqilabi fəaliyyəti hələ 1917-ci il fevral inqilabından dərhal sonra Qubada yaşadığı illərdə başlanıb. Bağırov bu cinayətkar fəaliyyətini cidd-cəhdlə ört-basdır eləməyə çalışaraq özünü 1917- ci ilin martından partiyanın üzvü. Qubada Sovet hakimiyyəti qurulmasında fəal iştirakçı, 1917- 1921-ci illərdə əksinqilaba qarşı fəal mübariz kimi qələmə vermişdir. Lakin müəyyən edilmişdir ki,Ş Bağırov 1917-ci ildə partiyanın üzvü olmamışdır. Bağırovun anket, tərcümeyi-hal və digər sənədlərində partiya sıralarına daxil olmaq üçün ona zəmanət verənlər kimi göstərilən N.A.Abramova, A.A.İnozemtseva, V.S.Narçemaşvili bildirdilər ki, Bağırov 1917-ci ildən partiyanın üzvü olmamışdır, onlar da ona zəmanət verməmişlər. 6 №-li xüsusi şöbənin kommunist özəyinin və 1 atıcı diviziyanın inqilabi tribunalının ümumi yığıncağının 1921-ci il 16 noyabr tarixli protokolunda Bağırovun dilindən yazılıb ki, o, partiyaya Bakı şəhərində, 1918-ci ilin iyununda daxil olub. Bütün digər sənədlərdə isə partiyaya daxil olma tarixi 1917-ci ilin martı, yeri isə Quba şəhəri göstərilir. Bu məsələ ilə bağlı sorğuya müttəhim Bağırov bir-biri ilə düz gəlməyən dolaşıq bir ifadə verib bildirdi ki, heç özüm də bilmirəm, necə olub ki, mən sənədlərdə 1917-ci ildən partiyanın üzvü kimi qeyd olunmuşam.
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|